Tác chiến bằng máy bay không người lái (UAV) đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, khi cả hai bên sử dụng thiết bị này để theo dõi động tĩnh của nhau, chỉ điểm cho binh sỹ và pháo binh cũng như tấn công binh lính và vũ khí của đối phương.
UAV được sử dụng trong cuộc xung đột ở Ukraine nhiều hơn bất kỳ cuộc xung đột nào khác trong lịch sử và cả Moscow cũng như Kiev đều đang nỗ lực phát triển kho vũ khí của mình nhiều nhất có thể. Bên nào có tiềm lực và lợi thế về công nghệ hơn, bên đó sẽ nắm phần thắng.
Binh sỹ Ukraine chuẩn bị UAV tầm xa gần tiền tuyến Bakhmut, vùng Donetsk, ngày 12/1/2024. Ảnh: Getty
Thách thức lớn nhất đối với Ukraine
Nhiệt độ đóng băng trong mùa đông sẽ làm thay đổi cuộc chiến UAV. Trong điều kiện thời tiết như vậy, thời gian hoạt động giảm đi do pin cạn kiệt nhanh hơn và camera bị mờ khiến UAV trở nên kém hiệu quả hơn.
Vitaliy Kryukov, chỉ huy đơn vị UAV chiến thuật Adam của Ukraine, cho hay, việc chiến đấu bằng UAV vào mùa đông có nhiều hạn chế.
“Thách thức lớn nhất là thời tiết”, Kryukov nói, một phần là do nhiệt độ “ảnh hưởng đến pin”.
James Patton Rogers, Giám đốc điều hành Viện Chính sách Công nghệ Cornell Brooks và là chuyên gia về tác chiến UAV, nói rằng “thời lượng pin giảm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả chiến thuật của UAV vì nó làm giảm thời gian trinh sát, theo dõi đối phương”.
Ông Rogers so sánh tác động của thời tiết mùa đông đối với UAV cũng giống như tác động đối với điện thoại di động: “Vào mùa đông, bạn mang điện thoại thông minh của mình ra ngoài và nhận thấy rằng nó cạn pin nhanh hơn rất nhiều. UAV cũng vậy”.
Điều kiện thời tiết ảnh hưởng đến cả Nga và Ukraine, vì 2 bên đều sử dụng các loại UAV dân sự và giá rẻ, nhưng nó ảnh hưởng đến Ukraine nhiều hơn vì Kiev phụ thuộc nhiều vào các thiết bị giá rẻ nhiều hơn so với Moscow.
Ukraine, quốc gia đang thiếu nhiều nguồn lực cần thiết để chiến đấu, chẳng hạn như đạn pháo, cũng đang phải vật lộn với tình trạng thiếu UAV. Do đó, Kiev sẽ ít có khả năng sử dụng UAV để tấn công mục tiêu khi gặp các điều kiện không thuận lợi.
Thời gian trời tối dài hơn trong mùa đông cũng là một thách thức. Tại thị trấn Avdiivka ở phía Đông Ukraine, nơi diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt nhất hiện nay, vào tháng 1, mặt trời mọc lúc 7h sáng và lặn lúc 16h chiều. Khi trời tối nhanh hơn, Nga có thể lợi dụng để di chuyển và tiến hành tấn công, Kryukov chia sẻ.
Để có thể sử dụng UAV khi trời tối, Ukraine buộc phải nâng cấp máy thiết bị hoặc sử dụng những chiếc được trang bị khả năng quan sát ban đêm. Nhưng điều đó cũng sẽ tốn kém hơn.
UAV giá rẻ mang chất nổ thường có giá chỉ có giá vài trăm USD, nhưng UAV có khả năng chiến đấu ban đêm thường có giá trên 100.000 USD. Những chiếc UAV tấn công ban đêm lại không phải là loại lao vào mục tiêu và phát nổ khi va chạm, số lượng chúng cũng rất ít.
“Hoạt động vào lúc chạng vạng, trước bình minh hoặc ban đêm đòi hỏi phải có nhiều thiết bị đắt tiền hơn trên UAV và rõ ràng đối với UAV tấn công tự sát, mọi nhà sản xuất đều cố gắng làm cho nó rẻ nhất có thể vì chúng là thiết bị sử dụng một lần”, Kryukov nói.
Tuyết hoặc sương mù cũng làm giảm hiệu quả hoạt động của UAV do camera bị mờ hay hạn chế tầm nhìn.
Ukraine đang đầu tư mạnh vào các loại UAV tiên tiến hơn. Nước này đang tự chế tạo và chủ yếu nâng cấp các máy bay không người lái có sẵn để làm cho chúng mạnh hơn. Mục đích là cố gắng khắc phục các vấn đề hoặc giải quyết các thách thức mà không làm tăng chi phí quá nhiều.
Nga đã chuẩn bị cho mùa đông
Chưa rõ Ukraine sẽ cải tiến UAV như thế nào cho tác chiến mùa đông, nhưng Nga đã chuẩn bị sẵn sàng cho điều này, ít nhất là từ sau mùa đông đầu tiên kể từ khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt.
Hồi tháng 9/2023, ông Edward Bagdasarian, người đứng đầu doanh nghiệp Aerocon của Nga cho hay, UAV Nga đã được tinh chỉnh để đảm bảo khả năng hoạt động trong mùa đông.
Phát biểu với Sputnik thời điểm đó, ông Bagdasarian cho hay, thời tiết mùa đông có thể ảnh hưởng đến đặc tính và khả năng kỹ thuật của UAV. Nhiệt độ thấp và bị băng tuyết bao phủ là 2 thách thức chính mà những người vận hành UAV gặp phải trong mùa đông. Thời gian hoạt động các loại UAV chạy bằng pin đều giảm đáng kể. Mưa và tuyết đều ảnh hưởng đến phạm vi của các kênh liên lạc, chất lượng truyền sóng vô tuyến theo đó cũng sẽ kém đi.
Dù vậy, cũng giống như tất cả các thiết bị quân sự khác, UAV của Nga đã được thử nghiệm kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Trong quá trình thử nghiệm các đặc tính của thiết bị đã được tinh chỉnh và một số cải tiến được thực hiện để đảm bảo chúng có thể hoạt động bình thường trong những tháng mùa đông.