Một tàu ngầm của Hải quân Nga.
Khi Nga bắt đầu cuộc chiến tranh với Ukraine, Hạm đội Biển Đen của quân đội Nga đã vận hành sáu tàu ngầm thông thường thuộc lớp Varshavyanka. Hai trong số những tàu ngầm này, Novorossiysk và Krasnodar, đã được tái triển khai đến Biển Địa Trung Hải trước khi chiến tranh bắt đầu và vẫn chưa quay trở lại Biển Đen.
Chiếc tàu ngầm thứ ba, Rostov-on-Don, được cho là đang ở ụ tàu khô tại Sevastopol vào tháng 9/2023, bị hư hại do một cuộc tấn công của tàu Storm Shadow-FK của Ukraine, và vẫn chưa được sửa chữa kể từ đó.
Theo tình báo Ukraine, ba tàu ngầm còn lại được cho là đang ở Biển Azov, nơi chúng vẫn không bị lực lượng Kiev phát hiện.
Từ vị trí này, các tàu Nga đã phóng bốn đến tám tên lửa hành trình Kalibr vào các mục tiêu của Ukraine.
Vị trí chiến thuật này cho phép Nga duy trì một mức độ mơ hồ về mặt chiến lược, khiến Ukraine khó có thể dự đoán và chống lại các cuộc tấn công tên lửa này một cách hiệu quả.
Căn cứ hoạt động của các tàu ngầm này có thể là Novorossiysk, nơi chúng được di dời khỏi cảng Sevastopol vào giữa tháng 7 năm ngoái.
Việc di chuyển đến Novorossiysk không chỉ cung cấp một bến cảng an toàn hơn, tránh xa mối đe dọa tấn công trực tiếp từ Ukraine mà còn đóng vai trò là trung tâm hậu cần cho việc tiếp tế và bảo trì.
Sự di dời này nhấn mạnh sự thay đổi động lực ở khu vực Biển Đen, nơi sự thống trị truyền thống của hải quân ngày càng bị thách thức bởi các mối đe dọa bất đối xứng như chiến tranh máy bay không người lái và các cuộc tấn công chính xác tầm xa.
Có khả năng Alrosa, một tàu ngầm lớp Kilo cũ hơn cũng được đồn trú tại Sevastopol và đã được coi là ngừng hoạt động do đã hơn 30 năm tuổi, đã được cải tiến để triển khai tên lửa hành trình hiện đại sau khi Nga mất một tài sản do các cuộc tấn công của Ukraine.
Nếu đúng như vậy, sự điều chỉnh này phản ánh sự ứng biến chiến lược của Nga. Bằng cách kéo dài tuổi thọ của các tàu cũ, Nga có thể duy trì khả năng tên lửa trên tàu ngầm, mặc dù hiệu quả hoạt động có thể giảm.
Tính đến thời điểm hiện tại, không có tàu ngầm Nga nào đang hoạt động ở Biển Đen. Sự vắng mặt này là một sự thay đổi đáng kể, xét đến vai trò lịch sử của tàu ngầm trong việc thể hiện sức mạnh và duy trì quyền kiểm soát hàng hải trong khu vực.
Khoảng trống do những tàu ngầm này để lại có thể thúc đẩy các hoạt động hải quân của Ukraine và tăng hiệu quả của các hệ thống phòng thủ bờ biển và chống hạm do phương Tây cung cấp.