Chúng ta biết rằng con người có 4 nhóm máu: A, B, AB và O. Trong đó, nhóm O được coi là nguồn máu quý nhất vì nó có thể truyền cho cả 3 nhóm máu còn lại.
Mặc dù 40% dân số thế giới có nhóm máu O, nguồn cung máu vẫn bị thiếu hụt. Chỉ tính riêng tại Mỹ, các bệnh viện đã cần đến 16.500 lít máu mỗi ngày để phục vụ phẫu thuật và truyền máu.
Nhưng một nghiên cứu mang tính đột phá vừa được công bố trên tạp chí Nature sẽ giúp giải quyết vấn đề này. Trong đó, các nhà khoa học đến từ Đại học British Columbia trình bày một phương pháp khai thác DNA của vi khuẩn trong ruột người, để chuyển máu nhóm A thành máu nhóm O.
Phương pháp này có chi phí rẻ nhưng cho hiệu quả gấp tới 30 lần các phương pháp trước đây. Các nhà khoa học cho biết nó sẽ giúp tăng gấp đôi lượng máu phổ quát nhóm O, loại máu có thể truyền cho bất kỳ ai.
Điều này có thể góp phần cứu sống hàng triệu sinh mạng, đặc biệt là trong các thảm họa thiên tai hoặc chiến tranh, khi máu là một tài nguyên vô giá.
Các nhà khoa học đã có thể chuyển hiệu quả máu nhóm A và B thành nhóm O để có thể truyền cho bất kỳ ai
Chúng ta biết các nhóm máu được đánh dấu bởi kháng nguyên gắn với nó. Máu nhóm A có kháng nguyên A, nhóm B có kháng nguyên B và nhóm AB có cả 2 kháng nguyên. Trong khi đó, máu nhóm O không có kháng nguyên nào.
Nguyên lý truyền máu là một người không thể nhận máu có kháng nguyên lạ vào cơ thể, bởi hệ thống miễn dịch sẽ tiêu diệt toàn bộ tế bào máu có kháng nguyên lạ, coi chúng như mầm bệnh.
Điều này có nghĩa là máu nhóm AB có cả 2 kháng nguyên sẽ nhận được tất cả các nhóm máu khác, nhưng không thể truyền lại cho bất kỳ nhóm máu nào ngoài AB. Ngược lại, nhóm máu O có thể truyền cho bất kể nhóm máu nào, nhưng chỉ có thể nhận lại từ người có nhóm máu O.
Lý tưởng nhất là chúng ta có thể loại bỏ tất cả các kháng nguyên gắn với tế bào máu, biến tất cả máu thành nhóm O để dự phòng. Điều này từng là mơ ước của các nhà khoa học suốt nhiều thập kỷ.
Năm 1982, một nhóm các nhà nghiên cứu tìm thấy một một enzyme trong hạt cà phê có thể loại bỏ kháng nguyên B và biến máu nhóm B thành máu nhóm O. Thật không may, nó chỉ hoạt động trong các điều kiện kiểm soát nghiêm ngặt và tỏ ra không hiệu quả.
4 nhóm máu và các kháng nguyên
Năm 2017, một nhóm các nhà khoa học khác cũng có thể tạo ra máu nhóm O bằng cách đưa gen ung thư vào tiền tế bào hồng cầu. Tuy nhiên, có vẻ như ý tưởng này không an toàn một chút nào, và chi phí cho kỹ thuật này cũng rất lớn.
Trên công cuộc đi tìm một phương pháp hiệu quả và an toàn hơn cả để loại bỏ các kháng nguyên, nhà hóa sinh Steven Wizards đến từ Đại học British Columbia đã quyết định tìm kiếm các enzyme mới.
Ông tin rằng các vi khuẩn sống trong đường ruột của chính con người đang nắm giữ các enzyme tuyệt vời này, bởi chúng có thể ăn hỗn hợp glycoprotein giàu đường và chất nhầy. Trong khi đó, các phân tử đường của chất nhầy lại có vẻ giống với kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu.
Nhóm nghiên cứu đã tách DNA của các vi khuẩn đường ruột ăn chất nhầy từ mẫu phân người. Sau đó, họ tìm các "mã code" quan trọng nhất rồi cấy nó sang vi khuẩn E. Coli để xem vi khuẩn được chỉnh sửa này có khả năng phân giải kháng nguyên A hay không.
Công việc ban đầu không mấy thuận lợi và tưởng chừng đã thất bại, nhưng sau đó, họ đã thành công. Chỉ cần thêm một lượng nhỏ vi khuẩn tiết enzyme vào mẫu máu người mang kháng nguyên A, nó đã bị tách ra để trở thành nhóm máu O phổ quát.
Sự tương hợp của các nhóm máu hiện tại, nhưng nó có thể được xóa bỏ trong tương lai gần
Công việc tương tự cũng có thể được thực hiện với máu nhóm B, nhưng hiện tại, Withers và các đồng nghiệp của mình chỉ đang tập trung vào chuyển đổi máu nhóm A thành O, bởi so với máu nhóm A, máu nhóm B ít phổ biến hơn.
Chỉ cần chuyển đổi được máu nhóm A thành nhóm O, nguồn cung máu phổ quát đã có thể tăng lên gấp đôi. Vì vậy, mục tiêu lúc này là cần đảm bảo các vi khuẩn và enzyme chỉ loại bỏ các kháng nguyên và không vô tình gây ra bất cứ sự biến đổi nào khác cho tế bào máu.
Nói một cách khác, Withers phải chứng minh được phương pháp của ông an toàn, trước khi các bác sĩ trong bệnh viện có thể vô tư truyền máu giữa các bệnh nhân mà không cần nghĩ ngợi, ít nhất là về sự tương hợp giữa nhóm máu của họ.
Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Nature.
Tham khảo Science, Futurism