Giải pháp cho tình thế Ukraine bị áp đảo về hỏa lực
Trong nhiều thế kỷ, chìa khóa để giành chiến thắng trên chiến trường là phá hủy các hệ thống pháo của đối phương. Nếu không bị phá hủy, những phương tiện này có thể tàn phá quân đội, xe cộ, các công sự và tuyến tiếp tế. Vì vậy, các quốc gia đã dùng tới các đội kỵ binh, các cuộc tấn công xe tăng chớp nhoáng, bom và lựu pháo để tiêu diệt pháo của đối phương.
Tuy nhiên, với Ukraine, mọi thứ không đơn giản như vậy. Pháo binh Nga đã gây ra 70% thương vong cho Ukraine, ước tính lên tới hàng trăm nghìn người. Để so sánh thì trong Thế chiến I và Thế chiến II, tỷ lệ đó chỉ vào khoảng 60%. Với việc sử dụng các loại vũ khí như UAV và pháo phản lực HIMARS, Ukraine đã đạt được một số thành công trong việc làm suy yếu kho vũ khí của Moscow. Quân đội Ukraine gần đây ước tính họ đã phá hủy hơn 10.000 khẩu pháo của Nga.
Xung đột ở Ukraine. Ảnh: Reuters
Bằng việc đặt nền kinh tế trong trạng thái sẵn sàng chiến tranh, Nga đã tập hợp 4.780 khẩu pháo và 1.130 hệ thống tên lửa phóng loạt ở Ukraine tính tới tháng 2/2024. Ngoài việc triển khai nhiều pháo hơn Ukraine, Nga còn có thể bắn trung bình 10.000 quả đạn/ngày trong khi tình trạng thiếu đạn dược đã hạn chế số lượng pháo Ukraine có thể triển khai xuống còn 1.800 quả/ngày.
Rõ ràng là Ukraine cần phải loại bỏ những khẩu pháo của Nga, nếu không sẽ bị hỏa lực của đối phương tiêu diệt. Chính pháo binh đã giúp lực lượng mặt đất của Nga tiến công chậm mà chắc ở khu vực Donbass. Ukraine thiếu hỏa lực, chẳng hạn như máy bay tấn công để làm suy yếu đáng kể lợi thế pháo binh của Nga.
Một nhóm chuyên gia phương Tây và Ukraine đã đưa ra một giải pháp thay thế: Đó là cố gắng ngăn chặn những khẩu pháo này được chế tạo ngay từ đầu. Các nhà nghiên cứu đã lập bản đồ chuỗi cung ứng pháo phức tạp của Nga, phương tiện ngốn một lượng lớn đạn dược và làm mòn nòng súng với tốc độ nhanh chóng.
"Do đó, việc làm gián đoạn Nga tiếp cận đạn dược và nòng pháo mới nên là trọng tâm bởi chuỗi cung ứng của Moscow thực sự dễ tổn thương", báo cáo của Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) và tổ chức tình báo nguồn mở Open Source Center cho hay.
Phương Tây sẽ nhắm vào chuỗi sản xuất pháo của Nga?
RUSI cho rằng các lệnh trừng phạt của phương Tây nên nhắm vào chuỗi cung ứng pháo thay vì tập trung chủ yếu vào việc ngăn chặn các công nghệ tiên tiến như vi điện tử đến tay Nga.
"Việc bí mật chuyển hàng nghìn tấn quặng crom vào một quốc gia khó khăn hơn việc buôn lậu vài nghìn vi mạch", báo cáo của RUSI cho hay. Crom được sử dụng trong sản xuất nòng pháo.
Với nguồn tài nguyên thiên dồi dào và cơ sở công nghiệp quốc phòng khổng lồ thời Liên Xô, Nga đã tự cung tự cấp nhiều nhu cầu quân sự của mình. Tuy nhiên, nhóm RUSI đã chỉ ra 2 nhu cầu mà Nga phụ thuộc vào nhập khẩu: Đó là công cụ máy móc và nguyên liệu thô, đóng vai trò thiết yếu để đúc hoặc tân trang nòng pháo cũng như sản xuất đạn pháo.
Cho đến năm 2022, Nga phụ thuộc vào các công cụ máy móc do phương Tây cung cấp, đặc biệt là hệ thống điều khiển số bằng máy tính tiên tiến hay CNC và các hệ thống tự động. Các lệnh trừng phạt đã được áp vào năm 2023 với việc nhập khẩu các thiết bị phương Tây nhưng giới quan sát cho rằng Trung Quốc đã lấp đầy khoảng trống đó mặc dù "các công ty Nga trước đây thích các công cụ máy móc của phương Tây hơn là các thiết bị tương đương từ Trung Quốc bởi chúng chính xác và có chất lượng cao hơn", báo cáo của RUSI tiết lộ. Tuy nhiên, tài liệu này cũng chỉ ra rằng Trung Quốc và các quốc gia khác đã tái xuất khẩu các công cụ của phương Tây sang Nga. RUSI đã xác định được ít nhất 2.113 công ty cung cấp công cụ của phương Tây cho Nga vào năm 2023 và đầu năm 2023, bao gồm các thiết bị từ Đức, Hàn Quốc, Italy, Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc).
Sản xuất nòng pháo là một nhiệm vụ khó khăn đòi hỏi các cơ sở sản xuất chuyên môn hóa cao. Chỉ có 4 công ty của Nga có thể rèn nòng pháo gồm: Zavod No. 9 ở Yekaterinburg, Titan-Barrikady ở Volgograd, MZ/ SKB ở Perm và Viện Nghiên cứu Burevestnik ở Nizhny Novgorod, Mỗi công ty này đều có nguồn cung các nhà thầu phụ riêng, chẳng hạn như các nhà máy sản xuất thép đặc biệt.
Về nguyên liệu thô, Nga nhập khẩu khoảng 55% crom chất lượng cao cần thiết để làm cứng nòng súng. Nước này cũng phụ thuộc vào nguồn cung từ Uzbekistan và Kazakhstan để chế tạo thuốc nổ. Có 3 nhà sản xuất đạn pháo chính ở Nga gồm: NIMI Bakhirev, Nhà máy Plastmass Plant và KBP Shipunov.
Bằng chứng cho thấy các lệnh trừng phạt đối với các liên kết này trong chuỗi cung ứng có thể hiệu quả. Chẳng hạn, Khlopkoprom-Tsellyuloza, một công ty Kazakhstan là nhà cung cấp nguyên liệu chính cho 2 nhà máy sản xuất thuốc phóng của Nga, đã cắt giảm xuất khẩu khi các nhà máy này bị trừng phạt. Trên thực tế, hiện nay, Kazakhstan đang cung cấp nguyên liệu cho việc sản xuất đạn dược của NATO.
Theo một số chuyên gia, các lệnh trừng phạt của phương Tây có xu hướng quá rộng và khó có thể làm tê liệt sản xuất quốc phòng của Nga. Một cách tiếp cận tốt hơn sẽ là kết hợp các lệnh trừng phạt và áp lực ngoại giao, tập trung vào chuỗi cung ứng pháo của Nga.
Tuy nhiên, vẫn còn một số câu hỏi, chẳng hạn như phải mất bao lâu để các lệnh trừng phạt mang lại lợi thế cho quân đội Ukraine đang chịu nhiều áp lực. Các lệnh trừng phạt là một cách gián tiếp để ngăn cản vũ khí của đối phương đến chiến trường.
Giới quan sát cho rằng, các lệnh trừng phạt nhằm vào chuỗi cung ứng pháo chắc chắn sẽ thúc đẩy Nga tìm ra những cách thức mới để thoát khỏi chúng. Tuy nhiên, biện pháp này có thể chứng minh là một cách tiếp cận hiệu quả hơn so với việc cố gắng phá hủy các hệ thống pháo của Nga trong chiến đấu.
