Tổng thống Nga Vladimir Putin đã giúp đồng minh Bashar al-Assad củng cố được chế độ, đè bẹp các lực lượng nổi dậy, tái chiếm 2/3 lãnh thổ và chuẩn bị đánh chiếm tỉnh Idlib cuối cùng.
Tuy nhiên, giờ đây khi muốn lập lại hòa bình tại Syria, thụ hưởng thành quả nỗ lực chiến tranh, chiến lược can thiệp của ông Putin gặp nhiều trở ngại.
Chốt thứ nhất: Idlib
Dưới sức ép của Thổ Nhĩ Kỳ, ý định của Nga, Iran và Syria tấn công dứt điểm Idlib , cứ địa cuối cùng của phe nổi dậy ở miền bắc Syria phải tạm gác qua một bên. Idlib chính là một trong bốn cản lực trên đường “bình định” Syria, theo kế hoạch của Điện Kremlin.
Theo phân tích của Anthony Samrani, Giáo sư chính trị đại học Lyon, Pháp trên tờ L’Orient Le Jour, sở dĩ Nga phải đình chỉ chiến dịch Idlib vào giờ chót vì sợ mất điểm tựa ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong nỗ lực ngăn cản phương Tây tham gia định đoạt số phận Syria, Tổng thống Putin tổ chức hội nghị Astana với ba nước trụ cột gồm một bên là Nga và Iran, ủng hộ Damascus còn bên kia là Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ cho phe nổi dậy.
Ankara bằng mọi giá phải giữ Idlib vì đó là lá chủ bài trong canh bạc Syria và cũng để tránh bị làn sóng tị nạn tràn ngập nếu căn cứ địa cuối cùng của phe nổi dậy thất thủ.
Yếu tố Israel
Khó khăn thứ hai của Nga là làm sao quản lý được xung khắc giữa đồng minh Iran và đối tác Israel? Mátxcơva để yên cho không quân Israel oanh kích vị trí quân sự, tên lửa, kho đạn của lực lượng Iran và Hezbollah. Nhà nước Do Thái thẳng thắn xác định là sẽ không để cho Iran bám rễ tại nước láng giềng Syria.
Hôm 17.9, bốn chiếc F-16 của Israel tấn công thẳng vào vùng được xem là bản doanh của Nga tại Syria, tỉnh Latakia.
Điều trớ trêu, tên lửa phòng không S-200 do Nga cung cấp cho Syria thay vì phóng vào máy bay địch, đã bắn hạ máy bay trinh sát Nga hoạt động trong vùng, làm 15 quân nhân Nga thiệt mạng.
Vụ việc này cho thấy Nga vừa không đủ sức giới hạn các hoạt động của Israel tại Syria, vừa tỏ ra không có ý hoặc không đủ sức đẩy Iran ra khỏi Syria.
Cản lực Mỹ
Đó là trở ngại thứ ba đối với Nga. Trái với những lời đánh tiếng rút quân của Tổng thống Donald Trump, quân đội Mỹ tiếp tục hiện diện tại miền bắc và đông Syria. Trong khi đó vùng đất này lại rất cần thiết cho nhu cầu sống còn của chính quyền Damascus bởi đất đai phì nhiêu và có nhiều mỏ dầu.
Cũng như Ankara, chính quyền Washington không bỏ lá chủ bài quân sự để gây sức ép với Damascus và nhất là để ngăn chặn Tehran theo đuổi một chính sách mở rộng ảnh hưởng từ Iran cho đến Địa Trung Hải.
Với quyết tâm cản trở của Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, hy vọng của Damascus tái chiếm các khu năng lượng và nông nghiệp trở thành xa vời. Người Kurdistan-Syria do Mỹ yểm trợ, đang kiểm soát đến 30% lãnh thổ Syria, khó có thể chấp nhận sống chung hòa bình với Damascus. Washington đã nói rõ “không có chuyện phục hồi chế độ Bashar al-Assad”.
Tổng thống Bashar al-Assad
Phục hồi chính quyền Damasucs chính là cản lực thứ tư trong kế hoạch hòa bình của chủ nhân điện Kremlin.
Các nước phương Tây và các vương quốc vùng Vịnh đặt nhiều điều kiện để tài trợ tái thiết Syria. Điều kiện của Saudi Arabia là Syria phải bỏ Iran.
Liên minh Châu Âu, cũng trong chiều hướng ngăn chặn ảnh hưởng Iran, đòi phải có bầu cử dân chủ và tự do thật sự. Trong khi đó, chế độ Damas từ chối nhìn nhận và đàm phán với đối lập mà họ gọi là khủng bố phải tiêu diệt.