Theo tờ Times of India, dù các chuyên gia nhấn mạnh rằng “không phải mọi mối liên hệ đều đã được chứng minh rõ ràng”, việc hiểu đúng và đủ về những nguy cơ tiềm ẩn là cách tốt nhất để mỗi gia đình chủ động bảo vệ sức khỏe.
Đồ uống ăn kiêng: ngọt miệng nhưng không hoàn toàn “vô tư”
Aspartame – chất tạo ngọt ít calo quen mặt trong nước ngọt ăn kiêng, kẹo cao su hay sữa chua không đường – từng được xem là lựa chọn “cứu cánh” cho người sợ tăng cân. Tuy nhiên, từ tháng 7/2023, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc WHO đã xếp aspartame vào nhóm “có thể gây ung thư cho con người” (nhóm 2B), với mối liên hệ chủ yếu là ung thư gan và bằng chứng còn hạn chế.
WHO cũng đồng thời khuyến cáo rằng việc tiêu thụ aspartame ở mức thông thường chưa đủ để kết luận chắc chắn gây ung thư. Điều này có nghĩa, nguy cơ không nằm ở một lon nước ngọt đơn lẻ, mà ở thói quen sử dụng kéo dài và thường xuyên.
Nồi chảo chống dính: tiện lợi nhưng cần dùng đúng cách
Những chiếc chảo chống dính giúp việc nấu nướng trở nên nhẹ nhàng hơn, nhưng lớp phủ của chúng thường chứa PFAS – nhóm hóa chất được mệnh danh là “vĩnh cửu” vì rất khó phân hủy. Khi chảo bị trầy xước hoặc đun ở nhiệt độ quá cao, PFAS có thể giải phóng một lượng nhỏ vào thực phẩm và tích tụ trong cơ thể.
Một số nghiên cứu cho thấy người tiếp xúc với PFAS ở nồng độ cao có liên quan đến một vài loại ung thư. Tuy vậy, bằng chứng về mối quan hệ nhân quả trực tiếp từ việc sử dụng nồi chảo chống dính thông thường vẫn còn nhiều tranh cãi. Lời khuyên của chuyên gia là tránh đun quá nóng, thay chảo khi lớp chống dính bong tróc và đa dạng hóa dụng cụ nấu ăn.
Ghế sofa, đệm ngủ: hóa chất chống cháy không “ngủ yên”
Ít ai ngờ rằng những chiếc sofa êm ái hay tấm đệm ngủ lại có thể là nguồn phát thải hóa chất. Để đáp ứng tiêu chuẩn an toàn cháy nổ, nhiều sản phẩm nội thất sử dụng chất chống cháy, có khả năng thoát ra không khí dưới dạng hợp chất hữu cơ bay hơi (VOCs).
Một số VOCs được biết đến với khả năng gây rối loạn nội tiết – cơ chế có liên quan đến ung thư. Tuy nhiên, với mức phơi nhiễm thông thường trong gia đình, các bằng chứng khoa học hiện nay vẫn còn hạn chế và chưa đủ mạnh để đưa ra kết luận dứt khoát.
Chất tẩy rửa: sạch nhà nhưng có thể “bẩn” không khí
Nước lau sàn, bột giặt, xịt thơm phòng… mang lại cảm giác sạch sẽ, dễ chịu, nhưng đồng thời có thể phát thải benzen, formaldehyde và nhiều VOCs khác. Nghiên cứu công bố năm 2022 trên tạp chí Indoor Air cho thấy việc dọn dẹp thường xuyên có thể làm tăng mức tiếp xúc với hóa chất trong nhà.
Một số nghiên cứu quan sát dài hạn ghi nhận mối liên hệ giữa VOCs với nguy cơ ung thư vú, buồng trứng, tử cung hay da. Dù chưa thể khẳng định nguyên nhân – hệ quả, xu hướng ưu tiên sản phẩm ít mùi, thông thoáng không gian khi dọn dẹp đang được khuyến khích.
Mỹ phẩm và chăm sóc cá nhân: đẹp thôi chưa đủ
Paraben, chất giải phóng formaldehyde hay thuốc nhuộm từ nhựa than đá xuất hiện trong không ít sản phẩm làm đẹp. Hiệp hội Ung thư Mỹ cho rằng dữ liệu về tác động ung thư lâu dài của đa số mỹ phẩm hiện vẫn còn hạn chế.
Riêng formaldehyde – chất đã được xác định là gây ung thư – có thể được giải phóng trong một số phương pháp duỗi tóc khi làm nóng. Nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ cho thấy phụ nữ sử dụng sản phẩm duỗi tóc hơn 4 lần mỗi năm có nguy cơ ung thư tử cung cao gấp đôi so với người không dùng.
Các chuyên gia đồng thuận rằng: chưa nên “dán nhãn nguy hiểm” cho mọi vật dụng gia đình, bởi nhiều mối liên hệ vẫn cần thêm thời gian và dữ liệu để kiểm chứng. Tuy nhiên, việc giảm tiếp xúc không cần thiết, lựa chọn sản phẩm an toàn hơn và sử dụng đúng cách là những bước nhỏ nhưng thiết thực.
Trong một thế giới mà hóa chất hiện diện khắp nơi, lối sống tỉnh táo và hiểu biết chính là “lá chắn” bền vững nhất cho sức khỏe của mỗi gia đình.