Theo tờ Newsweek (Mỹ), Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố về tăng trưởng thương mại giữa hai nước, nhưng Trung Quốc ngày càng lo ngại về việc vi phạm các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm mục đích bóp nghẹt cỗ máy chiến tranh của Moscow.
Biểu đồ tỷ giá hối đoái giữa nhân dân tệ Trung Quốc và rúp Nga tại Văn phòng Giao dịch Chứng khoán Moscow ở Nga, vào ngày 10/1/2023. Ảnh: Getty
Báo kinh doanh Kommersant (Nga) ngày 29/7 đưa tin rằng, hạn chế của các ngân hàng tại Trung Quốc đã gia tăng kể từ tháng 12/2023, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden ban hành một sắc lệnh hành pháp có thể từ chối các tổ chức Trung Quốc tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ nếu họ tham gia vào hoạt động thương mại liên quan đến ngành công nghiệp quân sự của Nga.
Tháng 6/2024, chi nhánh Nga của Ngân hàng Trung Quốc (BOC) đã ngừng xử lý các khoản thanh toán bằng đồng nhân dân tệ với các ngân hàng Nga đã bị Mỹ trừng phạt. Ngân hàng Công Thương Trung Quốc (ICBC), Ngân hàng CITIC Trung Quốc và hầu hết các ngân hàng cho vay khác của Trung Quốc đều có động thái tương tự.
Theo Kommersant, các công ty Nga ngày càng khó thực hiện các khoản thanh toán xuyên biên giới bằng đồng nhân dân tệ. Tờ báo này cho biết, khoảng 80% số thanh toán bằng đồng nhân dân tệ đang được trả lại cho phía Nga và quá trình chuyển tiền có thể kéo dài trong vài tuần rồi bị hủy mà không có lý do.
Một nguồn tin giấu tên nói với Kommersant rằng: "Mọi người sẽ nhận được hoa hồng của họ, nhưng khoản thanh toán sẽ không được thực hiện."
Alexei Sapozhnikov - đối tác quản lý của công ty tư vấn Sapozhnikov and Partners có trụ sở tại Moscow - nói với Kommersant rằng, các ngân hàng Trung Quốc không yêu cầu bất cứ điều gì, tiền cho một giao dịch chỉ đơn giản là nằm trong các tài khoản tương ứng trong tối đa 40 ngày rồi sau đó được trả lại.
Điều này buộc các công ty Nga phải nhờ đến các bên trung gian hay "nhà giao dịch", không chỉ để xử lý thanh toán mà còn vận chuyển hàng hóa, mặc dù việc này làm tăng chi phí giao dịch lên tới 10%, Kommersant đưa tin.
"Vấn đề chính trong thanh toán giữa các công ty Trung Quốc và Nga là tính không thể đoán trước", Pavel Bazhanov - một luật sư người Nga cung cấp các hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp Nga tại Trung Quốc và khu vực rộng lớn hơn - nói với Newsweek.
"Bất kỳ giao dịch nào cũng dựa trên giả định rằng người mua nhận được hàng hóa và người bán sẽ nhận được khoản thanh toán cho hàng hóa đã cung cấp trong thời gian hợp lý", ông nói.
"Các lệnh trừng phạt làm gián đoạn hoạt động thương mại thông thường. Bất kỳ doanh nghiệp Trung Quốc nào cũng không thể chắc chắn rằng khoản thanh toán từ Nga sẽ được chuyển đến đúng thời điểm hoặc theo các điều khoản và điều kiện đã thỏa thuận trước đó", Bazhanov nói.
Bazhanov cho biết, vẫn có các lựa chọn để nhận thanh toán từ Nga bằng nhân dân tệ Trung Quốc hoặc rúp Nga. Ví dụ, một công ty Trung Quốc có thể mở tài khoản tại Ngân hàng VTB Thượng Hải - chi nhánh của Ngân hàng VTB Nga tại Trung Quốc.
Một lựa chọn khác là sử dụng dịch vụ của các ngân hàng nông thôn Trung Quốc có quy mô tương đối nhỏ gần biên giới Nga - Trung Quốc, những ngân hàng này ít quan tâm đến thương mại Mỹ - Trung Quốc mà chủ yếu dựa vào khách hàng kinh doanh xuyên biên giới.
"Ngay cả khi tất cả các ngân hàng Trung Quốc ngừng xử lý mọi khoản thanh toán từ hoặc đến Nga, các công ty Nga và Trung Quốc vẫn sẽ tìm ra cách để giao thương. Nhưng kết quả là, sự không thể đoán trước này, các phương thức thanh toán mới, sẽ làm tăng chi phí giao dịch và khiến hàng nhập khẩu của Trung Quốc đắt hơn tại thị trường Nga", Bazhanov nói.
Oleg Ushakov - người sáng lập công ty luật Sagrada Legal của Nga - nói với Kommersant rằng, vấn đề thanh toán xuyên biên giới một ngày nào đó có thể được giải quyết thông qua tài sản kỹ thuật số và tiền điện tử. Tuy nhiên, hiện tại vì tài sản kỹ thuật số yêu cầu các đối tác nước ngoài phải đăng ký trên các nền tảng của Nga, nên những tài sản này có thể có nguy cơ bị trừng phạt thứ cấp.