Theo báo cáo mới có tên Military Balance của Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (International Institute for Strategic Studies - IISS) có trụ sở ở London (Anh), Trung Quốc đã có bước thâm nhập lớn vào thị trường vũ khí châu Phi, điều này thể hiện mức tăng sức ảnh hưởng và đầu tư của nước này đối với “lục địa đen”.
Vũ khí Trung Quốc được sử dụng rộng rãi tại nhiều điểm nóng ở châu Phi
Sử dụng kết quả phân tích các báo cáo thu thập từ 51 quốc gia châu Phi, IISS khẳng định rằng 68% trong tổng số nước châu Phi thường xuyên sử dụng vũ khí Trung Quốc.
Nói với tờ The Independent, chuyên gia nghiên cứu Joseph Dempsey - tác giả của báo cáo này đã khẳng định quan điểm nêu trong báo cáo.
Điều thú vị là vị chuyên gia này nói rằng, từ năm 2005, 10 nước châu Phi bao gồm Algeria, Angola, Cape Verde, Nigeria, Chad, Djibouti, Equatorial Guinea (Guinea Xích đạo), Gabon, Uganda và Ghana đã trở thành “thị trường mới trỗi dậy” của vũ khí Trung Quốc xuất khẩu.
Một báo cáo khác do Viện nghiên cứu hoà bình quốc tế Stockholm (Stockholm International Peace Research Institute) đưa ra vào tháng 2/2016 cũng tiết lộ rằng vũ khí xuất khẩu từ Trung Quốc, phần lớn trong đó là vũ khí hạng nhẹ, đã tăng trưởng trong khoảng 2011 - 2015 tới 88% so với khoảng thời gian 5 năm trước đó.
Trung Quốc đã vươn lên thành nước xuất khẩu vũ khí đứng thứ 3 thế giới, sau Mỹ và Nga, với 5,9% thị phần thế giới, tuy còn kém xa hai nước kia.
Trong báo cáo của IISS nêu trên, Dempsey cho rằng: “Trung Quốc đã xuất vũ khí tới Châu Phi trong hàng thập kỷ qua.
Điều này không phải chuyện lạ, nhưng chúng ta thấy vũ khí Trung Quốc xuất khẩu ngày càng tiên tiến hơn tới Châu Phi, có thể vì họ không thể xuất tới nơi khác… UAV có vũ trang (unmanned aerial vehicles - phương tiện hàng không không có người lái) tới Nigeria là một ví dụ”.
Ông Dempsey thêm rằng khó mà xác định số lượng vũ khí được bán, cũng như giá trị của chúng.
Báo cáo của IISS cho rằng Trung Quốc đã thay thế khối các nước tham gia Hiệp ước Warsaw trong thời Chiến tranh lạnh trên thị trường vũ khí châu Phi.
Báo cáo có đoạn: “Dù mức độ công nghệ của những vũ khí này không phản ánh đầy đủ trình độ của nền công nghiệp quốc phòng Trung Quốc - thứ chưa bì kịp phương Tây, thì những hàng hoá xuất khẩu này vẫn là mối đe doạ và đã tung hoành trong các cuộc xung đột và chiến tranh tại “lục địa đen”.
Trên thực tế, một lượng lớn vũ khí Trung Quốc xuất khẩu tới Châu Phi là hàng do các công ty quốc doanh chế tạo, là một phần của các hiệp định vay vốn và các gói đầu tư của Trung Quốc vào Châu Phi.
Nhà nghiên cứu về kiểm soát vũ khí Patrick Wilcken thuộc Amnesty International thì nói với tờ The Independent: “Đã có môt lịch sử dài của việc cung cấp vũ khí vô trách nhiệm cho các nước châu Phi, để rồi chúng được sử dụng cho những vụ việc tàn bạo đáng ghê tởm”.
Vũ khí đạn dược made-in-China còn ngang dọc trên “lục địa đen” nhờ buôn lậu, và người ta thấy chúng trong tay của các nhóm vũ trang ở những nơi như Nam Sudan, Darfur và Cộng hoà Trung Phi.