Không giống như tổng thống Obama, người thành ưu tiên trước tiên cho chủ nghĩa khủng bố, Iran và Triều Tiên, tổng thống Mỹ Donald Trump liệt những thách thức về an ninh gây ra bởi Nga và Trung Quốc là những mối đe dọa hàng đầu, báo hiệu cho một sự thay đổi cơ bản trong sự đe dọa trừng phạt của Mỹ.
Điều này không chỉ làm gia tăng khả năng đối đầu và xung đột giữa Trung Quốc với Mỹ mà còn giải thích lý do tại sao ông Trump tổ chức một cuộc chiến thương mại chống lại Trung Quốc.
Những lời trên là của viên tướng diều hâu La Viện, phó chủ tịch chấp hành và là tổng thư ký của Hội Xúc tiến Văn hóa Chiến lược Trung Quốc trong một buổi họp báo đưa ra báo cáo thường niên đánh giá sức mạnh quân sự của Mỹ.
La Viên là trung tướng về hưu được phần đông biết tới là một gương mặt chủ chốt giữa những phần tử thuộc "giới diều hâu quân đội" Trung Quốc với quan điểm cứng rắn chống lại Mỹ và các nước đồng minh như Nhật Bản.
Tần suất xuất hiện của La Viên trên truyền hình quốc gia cùng hàng trăm nghìn người theo dõi La trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc (một kênh giống như Twitter) khiến cho nhân vật này có một ảnh hưởng mạnh mẽ trên truyền thông phổ thông lẫn trực tuyến.
Trước đây, quan điểm "diều hâu" của La Viện về những tranh cãi chủ quyền của Trung Quốc với Nhật Bản đã gây nên những mối quan ngại lớn cả ở trong nước lẫn quốc tế.
La Viện hiện đang lãnh đạo Hội Xúc tiến Văn hóa Chiến lược Trung Quốc, là một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh bao gồm các học giả và những quan chức đã nghỉ hưu. Năm nay là năm đánh dấu lần thứ 7 tổ chức này đưa ra báo cáo đánh giá về sức mạnh quân sự của Mỹ.
Không giống như những năm trước, báo cáo năm nay của nhóm nghiên cứu này đưa ra một vấn đề quan trọng lớn về sự thay đổi thực tế trong chiến lược an ninh của Mỹ. Đặc biệt, báo cáo lưu ý tới đây là lần đầu tiên Mỹ xác định Trung Quốc là mối đe dọa hàng đầu tới an ninh của Mỹ kể từ khi hai nước thiết lập lại mối quan hệ ngoại giao song phương.
Quan trọng hơn, họ coi cuộc chiến thương mại đang diễn ra là một phần trong chiến lược Mỹ-Trung của tổng thống Trump, điều có thể làm dẫn đến một cuộc Chiến Tranh Lạnh mới.
Báo cáo cũng nếu bật một loạt những thực tế làm "thay đổi trò chơi" với quan hệ Mỹ-Trung dựa trên phân tích những tài liệu của chính quyền tổng thống Trump đưa ra, bao gồm tổng kết Chiến lược An ninh Quốc gia, Chiến lược Phòng thủ Quốc gia và Bản đánh giá tình trạng hạt nhân.
 Ông Trump đưa khẩu hiểu tranh cử "Nước Mỹ trước tiên" thành đường lối của chính quyền. |
Trước hết, báo cáo chỉ ra rằng tổng thống Donald Trump đã đưa khẩu hiệu trong chiến dịch của ông "Nước Mỹ trước tiên" vào chiến lược an ninh quốc gia và nguyên tắc chỉ đạo của chính quyền. La Viện cho rằng đây là một dấu hiệu rõ ràng của việc chuyển từ chủ nghĩa đa phương thành chủ nghĩa đơn phương. Và điều đó sẽ gây nên những gợn sóng trong mọi khía cạnh quan hệ của Mỹ và Trung Quốc.
Thứ hai, báo cáo cũng chỉ rõ Trung Quốc được xếp vào mối đe dọa chiến lược trước nhất với Mỹ (trước cả Nga), với thực tế là Trung Quốc được đề cập tới một cách đặc biệt (33 lần so với Nga là 20 lần) trong Chiến lược An ninh Quốc gia của ông Trump.
Hơn nữa, Trung Quốc và Nga đều được xếp là những nước xét lại, thách thức quyền lực, ảnh hưởng và lợi ích của Mỹ, đang cố gắng để làm xói mòn an ninh và thịnh vượng Mỹ.
Từ quan điểm của La Viện, những thay đổi được đề cập ở trên chứng minh ông Trump đã đảo ngược những chính sách thời Obama bằng cách coi những đe dọa an ninh thường trực được tạo ra bởi Trung Quốc và Nga là những mối đe dọa chính trong khi những đe dọa như chủ nghĩa khủng bố được xếp đằng sau.
Trung Quốc đứng trước Nga là mối đe dọa hàng đầu, cho thấy một dấu hiệu rõ ràng về sự thay đổi cơ bản trong đe dọa trừng phạt. Kết quả là khả năng đối đầu và xung đột giữa Trung Quốc và Mỹ đang tăng cao.
 Mỹ quyết định gây chiến tranh thương mại với Trung Quốc. |
Thứ ba, theo La Viện chính sách ngoại giao đối đầu nhiều hơn có thể coi là sự thay đổi chiến lược cam kết 20 năm bằng một chiến lược cạnh tranh. Thay đổi đáng chú ý này khuyến khích những cạnh tranh giữa Mỹ và các đối thủ trong mọi lĩnh vực bao gồm chính trị, kinh tế, quân sự và ngoại giao. Và quan hệ hợp tác mang tính xây dựng giữa Trung Quốc và Mỹ đã biến thành một trò chơi được mất ngang nhau với những xích mích, đối đầu mà Trung Quốc phải chuẩn bị trước.
Để thực thi chiến lược cạnh tranh này, chính quyền của ông Trump đã thay đổi chiến lược cân bằng của ông Obama bằng Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương và Chiến lược Nam Á - Trung Á. La Viện nói: "Nó ngụ ý rằng sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ mở rộng từ tây Thái Bình Dương sang toàn bộ Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Nam Á và Trung Á".
La Viện tin rằng, chiến lược mới sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh Mỹ, Nhật, Úc, Ấn trong khi gia tăng xích mích và đối đầu giữa Trung Quốc cùng Mỹ và các đồng minh. Kết quả là, Trung Quốc phải đối mặt với thách thức nhiều hơn từ môi trường an ninh quốc tế.
Hơn nữa, ông Trump đang xây dựng lại năng lực của quân đội Mỹ bằng cách tăng ngân sách quốc phòng và bộ máy quân sự, cũng như hiện đại hóa khả năng hạt nhân và hạ tầng quân sự của Mỹ, đưa ra một thách thức khổng lồ với an ninh quốc gia, ngân sách quốc phòng và sức mạnh quân sự của Trung Quốc.
 Trung Quốc dưới thời của ông Tập Cận Bình có rất nhiều tham vọng như "Made in China 2025" hay "vành đai - con đường". |
Với những điều trên, La Viện kết luận rằng Chiến lược An ninh Quốc gia của ông Trump phản ánh một cuộc Chiến Tranh Lạnh và một cách tư duy không ai có lợi. Việc thực thi chiến lược này không chỉ gia tăng ảnh hưởng trong nội bộ nước Mỹ và các chính sách ngoại giao mà còn gây ảnh hưởng tới phạm vi cấu trúc chiến lược của thế giới.
Nhưng khi được hỏi rằng liệu Trung Quốc có nên áp dụng một phương thức đối đầu hơn, La Viện chỉ ra rằng Trung Quốc không nên bám vào "chính sách đà điều" bằng cách phớt lờ thực tế cũng như không nên tin rằng Mỹ vẫn coi Trung Quốc là một đất nước thân thiện và muốn thiết lập một mối quan hệ mạnh mẽ mới.
Viên tướng diều hâu La Viên nói: "Cần 2 vũ công để nhảy tango. Chúng tôi không nên chỉ cân nhắc về những điều chúng tôi nghĩ mà còn cả những điều người Mỹ nghĩ đến... Mỹ coi Trung Quốc là mối đe dọa an ninh hàng đầu và chúng tôi cần có một chiến lược riêng để đối phó với điều đó.
Như người Trung Quốc vẫn nói, không bao giờ nên nghĩ tới việc gây phương hại cho người khác nhưng luôn mở mắt dõi theo họ. Dù chúng tôi cần có sự điềm tĩnh và tin cậy chiến lược hơn là bị dao động bởi ảnh hưởng của Mỹ - để nâng cao sức mạnh toàn diện cùng năng lực quốc phòng từng bước một".
Phàm Cao Nguyên, một thượng tá về hưu và là chuyên gia đặc biệt của học viện khoa học quân sự quân giải phóng nhân dân Trung Quốc lặp lại những suy nghĩ của La Viện về mối quan hệ Mỹ-Trung.
Theo nhân vật này, Trung Quốc không cần ăn miếng trả miếng ngay lập tức bởi quan hệ Mỹ-Trung đã phát triển tốt trong những thập kỷ vừa qua.
Dù có những khác biệt và tranh chấp, về mặt tổng thể mối quan hệ song phương vẫn đang là một hình mẫu tốt. Donald Trump là một trường hợp cá biệt.
Nếu ông ta không thể thành công trong cuộc tổng tuyển cử tới, việc tiếp tục chính sách của ông sẽ không rõ ràng. Họ Phàm cho rằng Trung Quốc không cần biến mối quan hệ cộng tác Mỹ-Trung thành thù địch bởi điều này sẽ không hợp với việc theo đuổi cơ hội phát triển cho lợi ích của Trung Quốc.
Phàm Cao Nguyên tổng kết: "Trung Quốc nên có chiến lược hai mũi nhọn. Một mặt, chúng ta không cần e ngại nếu Mỹ gây hấn với Trung Quốc . Mặt khác, Trung Quốc không có ý tưởng thay đổi mối quan hệ hợp tác với Mỹ. Thay vào đó, chúng ta chủ trương xây dựng quan hệ mới lớn mạnh hơn với đặc điểm không xung đột, đối đầu, tôn trọng lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi".