Theo Cơ quan Dịch vụ Tài chính (Financial Services Agency) Nhật Bản, tuổi thọ trung bình của người Nhật sẽ sớm tăng lên 95. Để an hưởng tuổi già, người Nhật cần khoản tiền cao hơn lương hưu 10 triệu yen (khoảng 2 tỷ đồng).
Nếu ở Thế hệ X (1965 - 1980), người Nhật bất chấp kiên trì công việc vì lương hưu thì tới Millennials (Gen Y - 1980 - 1996) và Gen Z (1997 - 2012), giới trẻ chọn con đường hoàn toàn ngược lại.
Giới trẻ Nhật Bản đặt niềm tin vào FIRE, tin tưởng chỉ cần điên cuồng tiết kiệm 5 - 10 năm là đủ vốn dưỡng già
Muốn an hưởng tuổi già cần tiền tỷ
Người lao động Nhật Bản có truyền thống tận tụy với công việc và tận trung với công ty. Tinh thần trách nhiệm của họ nặng đến mức cực đoan, nảy sinh văn hóa "làm việc đến chết" khiến thế giới phải rùng mình.
"Khi mới ra trường, ước mơ của tôi là tìm được công việc phù hợp và theo đuổi đến hết tuổi lao động, lấy lương hưu an hưởng tuổi già," - Okeydon (47 tuổi) nhớ lại. Giống như Okeydon, phần lớn Thế hệ X ở đây đều chung một mục tiêu: lương hưu. Họ tin tưởng chỉ cần có nó là đảm bảo tuổi già an yên, không phải phụ thuộc vào bất kỳ ai.
Thế hệ X (1965 - 1980) Nhật Bản khét tiếng cuồng "làm việc đến chết"
Trái với mong đợi của Thế hệ X, vào năm 2019, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản ước tính, 1 cặp vợ chồng công chức về hưu sẽ cần nhiều lương hưu tối thiểu 20 triệu yen (khoảng 4 tỷ đồng). Nguyên nhân là vì tuổi thọ trung bình gia tăng, dự đoán lên 95 năm. Điều này đồng nghĩa với việc, 1 người có lương hưu cũng vẫn thiếu 10 triệu yen (tương đương 2 tỷ đồng) để đảm bảo độc lập về tài chính.
Chưa hết, kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu xảy ra trong thập niên 1990, thị trường công việc Nhật Bản còn ngày càng tàn nhẫn. Bất chấp công nhân viên Nhật Bản tận trung tận tụy đến mức nào, họ vẫn luôn trong nguy cơ bị sa thải. Một khi mất việc làm, lương hưu cũng "theo gió bay".
Điên cuồng tiết kiệm, nêu cao 25x và 4%
Millennials Nhật Bản chào đời và lớn lên trong khủng hoảng và hậu khủng hoảng kinh tế. Họ chứng kiến nỗ lực bám trụ công việc bất thành của thế hệ cha mẹ, thấu hiểu thực trạng khắc nghiệt và kiên quyết lật đổ "truyền thống lao lực" này.
Thập niên 2010, các Millennials Hoa Kỳ khởi xướng phong trào "tuổi trẻ bỏ việc" gây tranh cãi: Độc lập Tài chính, Nghỉ hưu sớm (Financial Independence, Retire Early - FIRE). Họ kêu gọi nhau đừng hết lòng vì một công việc hay một ông chủ, mà hãy mở rộng lựa chọn và điên cuồng tiết kiệm. Bằng cách này, mọi người sẽ sớm có được khoản tiền riêng khá khẩm, đáng tin gấp nhiều lần lương hưu. Nếu nhanh nhẹn, họ có thể thôi phải "vác mặt đến công ty" từ tuổi 30.
FIRE xuất phát từ Mỹ, hứa hẹn cho phép giới trẻ sớm bỏ việc, sống an nhàn
Mặc dù các Millennials Mỹ hiếm người thực hiện thành công FIRE, các Millennials Nhật Bản dễ dàng chinh phục nó. Họ đặt ra mục tiêu và lợi nhuận rõ ràng, 25x và 4%. Trong đó, 25x là tổng số tiền cần tiết kiệm đủ trước khi bỏ việc, còn 4% là lãi suất thu được nếu đem 25x đi đầu tư.
Theo tính toán của giới trẻ Nhật Bản, 1 Millennials cần 25x trị giá tối thiểu 15 triệu yen (tương đương 3,1 tỷ đồng). Với nó, họ có thể 4% ra 50.000 yen/tháng (tương đương 10 triệu đồng), đảm bảo sinh hoạt phí cơ bản và vẫn giữ nguyên được tiền gốc.
Phấn đấu nghỉ hưu trước tứ tuần
Cuối năm 2020, Tập đoàn Tài chính Tiêu dùng SMBC Nhật Bản từng thực hiện 1 khảo sát tài chính trong những người thuộc độ tuổi 20 (tức là khai sinh trong thập niên 1990, 1 nửa thuộc Millennials và một nửa thuộc Gen Z). Họ báo cáo kết quả bất ngờ, 82% có tiền trong tài khoản tiết kiệm.
Giới trẻ Nhật Bản bằng lòng sống tối giản, vì mục tiêu tiết kiệm tối đa cho 25x
"Tôi không muốn phải ‘mòn mông’ trên công ty cả đời, nên đã FIRE ngay từ khi mới đi làm," - Yuiki Hotaka (30 tuổi) chia sẻ. Anh từng là nhân viên của công ty con thuộc Tập đoàn Mitsubishi, Nhật Bản, nổi tiếng "kẻ đi sớm về trễ", điên cuồng cống hiến sức lực cho công việc.
Tuy nhiên, mục tiêu của Hotaka không phải thái độ hài lòng của chủ lao động, mà là 25x. Anh cắt giảm mọi nhu cầu sống xuống mức tối thiểu, đến cả nước uống cũng tự mang từ nhà đi chứ không mua nước đóng chai. Kết quả, chỉ sau nửa thập niên "khổ hạnh", Hotaka tiết kiệm được hẳn 70 triệu yen (tương đương 14,4 tỷ đồng).
Nếu cần kiệm triệt để, thanh niên Nhật Bản có thể thoát kiếp nhân viên chỉ trong vòng 5 năm
Với 25x tương đối "bự", Hotaka chia ra đầu tư cổ phiếu. Anh chỉ chọn mua của những công ty, tập đoàn giàu tiềm năng, đảm bảo 4% an toàn. Ngay năm đầu tiên, 4% đã giúp Hotaka thu về khoảng 200.000 yen/tháng (tương đương 41 triệu đồng). Với thu nhập mới này, Hotaka tự tin xin nghỉ việc, về quê thuê nhà cho rẻ và tận hưởng cuộc sống an nhàn từ năm mới 29 tuổi.
Khác với Hotaka, Okeydon cần mẫn làm việc cho công ty suốt 15 năm. Tuy nhiên, anh đã không được tăng lương mà còn rơi vào tình cảnh sẽ bị cắt giảm 20% vì tuổi tác. Thất vọng, Okeydon từ bỏ nỗ lực bám trụ. Nhờ từ năm 25 tuổi đã tiết kiệm và tập tành đầu tư cổ phiếu, Okeydon nhanh chóng khiến 25x nở phồng. Mùa thu năm ngoái, nó đã tròn 100 triệu yen (khoảng 20 tỷ đồng), cho phép Okeydon thoải mái tạm biệt những tháng ngày vất vả vô vọng.
Trong khi Okeydon "hưu non tự nguyện" khá muộn, Gen Z và Millennials đặt mục tiêu trước khi vào tuổi 40 phải "đại công cáo thành". Theo báo cáo thu nhập vào năm 2020 từ Nhật Bản, GDP bình quân là 4,57 triệu yen/người/năm (tương đương 943 triệu đồng). Chia ra, thu nhập hàng tháng trung bình ở đây rơi vào khoảng 380.000 yen/người/tháng (tương đương 78 triệu đồng).
Giới trẻ Nhật Bản cho biết, chấp nhận mức sống tối thiểu chỉ 30.000 - 50.000 yen/tháng (tương đương 6 - 10 triệu đồng). Nếu nghiêm ngặt tiết kiệm, họ chỉ mất khoảng 4 - 5 năm là được 25x từ 15 triệu yen trở lên, nhờ đó thoải mái nghỉ việc sớm, thậm chí còn trước cả tuổi 30 giống như Hotaka.