Mỗi khi đến tháng 12, người dân ở nhiều nơi trên toàn thế giới lại mang về nhà một cây thông, trang trí trên cây với đèn, đồ trang sức lấp lánh và những sợi dây kim tuyến. Điều này đã trở thành một truyền thống lâu đời và cây thông cũng vì thế trở thành biểu tượng của ngày lễ Giáng sinh. Như giáo sư nghiên cứu tôn giáo tại Đại học Sydney Carole Cusack nói: "Cây xanh tại các lễ hội mùa đông là truyền thống từ thế giới cổ đại, biểu tượng của chiến thắng từ sự sống, ánh sáng trước cái chết và bóng tối".
Thật khó để xác định chính xác cây thông trở thành truyền thống từ bao giờ. Tuy nhiên, một số quốc gia cũng tuyên bố họ là nguồn gốc của cây thông Noel, nhiều thần thoại cũng ra đời nhằm tìm cách lý giải ý nghĩa của nó.
(Ảnh: HULTON ARCHIVE, GETTY IMAGES)
Truyền thuyết về cây thông Noel ở Bắc Âu
Latvia và Estonia đều tuyên bố là quê hương đầu tiên của cây thông Noel. Latvia bắt đầu có truyền thống này từ năm 1510, khi một hội buôn với tên gọi House of the Black Heads mang một cây thông qua thành phố, trang trí và sau đó đốt cháy nó. Trong khi đó, Estonia lại nói rằng họ có bằng chứng về một lễ hội tương tự được tổ chức bởi chính hội buôn này tại thủ đô Tallinn vào năm 1441.
Đến năm 2016, sau khi nghiên cứu, các nhà sử học cho rằng cả hai lễ hội này đều có thể không liên quan đến Giáng sinh. Tuy vậy, điều này vẫn không làm hài lòng người dân tại cả hai đất nước. Thậm chí, tại Quảng trường Toà thị chính ở Riga (Latvia), một tấm bảng đã được đặt giữa trung tâm nhằm kỷ niệm vị trí của cây thông Noel đầu tiên.
Nguồn gốc cây Giáng sinh ở Đức
(Ảnh: Martin Krincher/Thuringia Tourism)
Giáo sư Cusack cho rằng nhiều khả năng cây thông Noel truyền thống mà chúng ta biết đã ra đời ở vùng Alsace vào thế kỷ XVI (khu vực này được coi là lãnh thổ của Đức vào thời điểm đó). Các ghi chép lịch sử chỉ ra rằng một cây thông Giáng sinh đã được dựng lên trong nhà thờ Strasbourg vào năm 1539 và truyền thống này đã phát triển phổ biến khắp vùng, đến mức thành phố Freiburg đã cấm chặt cây vào lễ Giáng sinh năm 1554.
Văn hoá dân gian cũng đưa ra một số cách giải thích khác nhau về ý nghĩa của cây. Một số người cho rằng cây Giáng sinh được lấy cảm hứng từ cây thiên đường - biểu tượng của Vườn Địa Đàng xuất hiện trong một vở kịch thời Trung cổ. Những người khác lại tin rằng cây Giáng sinh phát triển từ các kim tự tháp Giáng sinh - những công trình bằng gỗ được trang trí bằng cành cây xanh và các nhân vật tôn giáo.
Truyền thống này vẫn tiếp tục tồn tại trong các gia đình người Đức và dần phát triển thành truyền thống không thể bỏ lỡ trong dịp Giáng sinh như ngày nay. Giáo sư Cusack cho biết nhà cải cách Tin lành Martin Luther được coi là người đầu tiên thắp sáng cây thông Noel bằng nến thay vì đèn điện như hiện tại. Những người Đức di cư đã mang theo truyền thống này khi họ tái định cư ở các nước khác và đến thế kỷ XVIII, cây Giáng sinh đã có mặt trên khắp châu Âu.
Cây thông Noel trở thành xu hướng tại Anh
Nữ hoàng Charlotte được cho là người đã giới thiệu cây thông Noel đầu tiên cho gia đình Hoàng gia Anh. Tuy nhiên, bà không phải người biến cây Noel trở thành biểu tượng như ngày nay.
Năm 1848, Nữ hoàng Victoria và chồng Albert đã thu hút sự chú ý của công chúng trên toàn thế giới khi tờ Illustrated London News đăng tải một bức ảnh mình hoạ về gia đình Hoàng gia tụ tập quanh cây thông Noel được trang trí. Bà cũng chính là người tạo ra xu hướng này trong thời đại của bà và giúp truyền thống lan rộng ra khắp thế giới.
Lễ thắp sáng cây thông ở Mỹ
(Ảnh: BENNO SCHWINGHAMMER/PICTURE ALLIANCE/GETTY)
Truyền thống về cây Giáng sinh của Đức có thể đã du nhập vào Mỹ cuối thế kỷ XVIII, khi quân đội Hessian gia nhập quân đội Anh để chiến đấu trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ. Trong những năm sau đó, những người nhập cư Đức cũng mang truyền thống này tới Mỹ và theo thời gian, chúng trở thành điểm thu hút đối với những người Mỹ khác.
Các gia đình tại đây bắt đầu ưa chuộng cây thông Noel hơn sau năm 1850, khi tạp chí Godey's Lady's Book đăng lại cảnh Giáng sinh của gia đình Hoàng gia Anh. Tuy nhiên, tạp chí này đã thực hiện một số chỉnh sửa nhằm biến bức ảnh trở thành một phiên bản mới của gia đình kiểu Mỹ.
Ngày nay, việc thắp sáng hai cây thông Noel tại Mỹ đã trở thành một phần trong nghi lễ chào đón mùa lễ hội. Năm 1923, Tổng thống Calvin Coolidge giám sát việc thắp sáng Cây thông Giáng sinh Quốc gia Mỹ đầu tiên. Một thập kỷ sau đó, New York thắp sáng cây thông Giáng sinh đầu tiên tại Rockefeller. Nơi đây cũng là địa điểm không thể bỏ qua đối với những vị khách du lịch cũng như người dân New York mỗi mùa lễ. Kể từ đó, hai cây thông được chiếu sáng hàng năm (ngoại trừ một vài năm đặc biệt) và trở thành truyền thống yêu thích của người dân.