Hồ Thanh Long nằm ở trung tâm khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc. Trước đây, khu vực này là nơi tập kết thuyền chiến, luyện thủy quân của Đức Thánh Trần, căn cứ hậu cần của đại bản doanh Vạn Kiếp.
Hiện nay, hồ Thanh Long thuộc địa phận các xã Hưng Đạo, Lê Lợi (thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương) và một phần xã Đan Hội (huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang). Khu vực hồ đang là vùng đất hoang hóa, một phần diện tích canh tác lúa, nguồn thủy sản tự nhiên được chính quyền giao khoán cho nhân dân.
Hệ thống di tích tại đây đã xuống cấp, nhiều năm chưa được trùng tu, tôn tạo. Cảnh quan thiên nhiên chưa được quy hoạch nên chưa khai thác hiệu quả. Chính vì thế, đã có đề xuất đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long.
Dự án khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long do doanh nghiệp tư nhân xây dựng Xuân Trường đề xuất ý tưởng. Doanh nghiệp này cam kết sẽ đầu tư gần 10.000 tỷ đồng với thời gian 10 năm vào dự án.
Dự kiến, khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long sẽ được xây dựng thành một khu du lịch tổng hợp tầm cỡ quốc gia, quốc tế với các loại hình du lịch đặc trưng là lịch sử, văn hoá, tâm linh, sinh thái. Toàn bộ khu vực nghiên cứu quy hoạch dự án hồ Thanh Long có tổng diện tích với khoảng 15 km2 (diện tích này rộng gấp 3 lần quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội).
Dự án bao gồm các hạng mục xây dựng, tôn tạo tháp thờ phật, tháp chuông… với tâm điểm là 3 ngọn tháp ở hồ Tam Tôn, nối với nhau bằng hệ thống đường ngầm dưới lòng hồ.
Trên các đảo nổi trong lòng hồ, tôn tạo xây dựng chùa Thanh Long thành ngôi chùa lớn để thu hút khách du lịch. Khi công trình được đưa vào sử dụng sẽ cải tạo mỹ quan khu vực, đặc biệt là điểm kết nối, làm nổi bật khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc.
Để đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long, tỉnh Hải Dương đề nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép đưa khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long ra khỏi phạm vi ranh giới trong hồ sơ nhiệm vụ lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi khu di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc. Đồng thời, đề xuất cho phép lập quy hoạch khu du lịch này.
Theo đánh giá, việc đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái hồ Thanh Long rất cần thiết. Không chỉ giúp khôi phục các di tích lịch sử, khôi phục các nghi lễ, làng nghề, giá trị văn hóa… Mà còn làm phong phú thêm giá trị của quần thể di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc.
Doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường được biết đến là chủ đầu tư nhiều dự án du lịch tâm linh có vốn hàng chục nghìn tỷ đồng ở nhiều tỉnh, thành phía Bắc như quần thể Bái Đính – Tràng An (Ninh Bình), khu du lịch Tam Chúc – Ba Sao (Hà Nam), khu tâm linh tổng hợp đảo Cái Tráp (Hải Phòng), khu du lịch tâm linh Hồ Núi Cốc (Thái Nguyên)... Ảnh: Thúy Hà.
Thủ tướng Chính phủ đã giao Uỷ ban Nhân dân tỉnh Hải Dương và Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch phối hợp lập nhiệm vụ quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc.
Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương chủ động phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Giang tiếp thu đầy đủ ý kiến của các Bộ: Xây dựng, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tài nguyên và Môi trường tại các văn bản nêu trên để triển khai các bước cần thiết theo đúng quy trình, thủ tục để đầu tư, phát triển khu vực hồ Thanh Long theo đúng quy định và không được để xảy ra tiêu cực, tham nhũng.
Theo quy hoạch tỉnh Hải Dương thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và điều chỉnh quy hoạch thành phố Chí Linh đến năm 2040: Khu vực hồ Thăng Long sẽ trở thành khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng.
