Xung đột Nga - Ukraine 2024 và bối cảnh trước Thế chiến II
Timothy Snyder, giáo sư lịch sử chuyên về Đông Âu và Liên Xô tại Đại học Yale (Mỹ) vừa so sánh xung đột Nga - Ukraine trong 3 năm qua với thời kỳ ngay trước Thế chiến II. Ông cảnh báo về nguy cơ Thế chiến III cận kề hiện nay. Ông nói: “Chúng ta hiện đang ở giai đoạn năm 1938”. Ông cho rằng Ukraine của năm 2024 giống như Tiệp Khắc của năm 1938.
Pháo tự hành Nga nhả đạn về phía quân Ukraine. Ảnh: Sputnik.
Trong khi đó, Kiev thường xuyên cảnh báo phương Tây rằng nếu Ukraine thất bại trước các lực lượng Nga thì các nước châu Âu sẽ kế tiếp trên danh sách tấn công của Nga.
Ngay sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine vào tháng 2/2022, Tổng thống Ukraine Zelensky nói rằng “nếu Ukraine không trụ vững thì châu Âu cũng sẽ không trụ vững được”.
Nga tập trận hạt nhân đúng như kế hoạch
Trong năm 2024, Tổng thống Nga Putin tuyên bố “mọi thứ đều có thể xảy ra” khi ông thảo luận về khả năng liệu một cuộc chiến rộng hơn có bùng phát giữa Nga và các nước phương Tây hậu thuẫn cho Ukraine.
Vào giữa tháng 3/2024, ông Putin nói rằng địa cầu đang “chỉ cách Thế chiến III quy mô lớn một bước chân”. Trong buổi họp báo lần đó, Tổng thống Putin cho biết thêm: “Tôi nghĩ chẳng ai mong muốn kịch bản này”.
Tháng trước đó, Tổng thống Belarus Lukashenko, đồng minh thân cận hàng đầu của ông Putin, cảnh báo thế giới “một lần nữa đã bước tới miệng vực thẳm”. Ông Lukashenko cho biết, “có cơ sở cho những mối quan ngại” về một cuộc chiến tranh thế giới thứ 3.
Và nước Nga trên thực tế đã khởi động cuộc tập trận hạt nhân vào ngày 21/5/2024, huy động các vũ khí chiến thuật như tên lửa đạn đạo Iskander và tên lửa siêu vượt âm Kinzhal.
Ukraine và phương Tây cho rằng ông Putin liên tục dọa họ bằng mối nguy chiến tranh hạt nhân kể từ khi nổ ra xung đột Nga - Ukraine. Tuy nhiên, điện Kremlin tuyên bố họ chỉ đang đáp trả mối đe dọa an ninh chống lại nước Nga, như là việc Tổng thống Pháp Macron từ chối loại trừ khả năng triển khai binh sĩ người Pháp tới Ukraine.
Cuộc tập trận hạt nhân của Nga có sự liên quan của Belarus cũng như các vùng lãnh thổ Ukraine hiện do Nga kiểm soát. Trong khi đó, lực lượng Ukraine ở Bắc Kharkov bắt đầu sử dụng các lô đạn pháo mới để ngăn chặn đà tiến của quân Nga.
Ukraine ngày càng táo bạo trong đánh phá Hạm đội Nga
Tin tức cho hay, vào ngày 19/5, Ukraine đã phóng tên lửa ATACMS (do Mỹ viện trợ) để đánh đắm hai chiến hạm của Nga, trong đó có tàu hộ vệ tên lửa Tsyklon của hải quân Nga.
Cụ thể, theo tuyên bố của phía Ukraine, họ đã đánh chìm tàu Tsyklon lớp Karakurt ở Sevastopol, Crimea, cách chiến tuyến Nga - Ukraine là 241km.
Hình ảnh vệ tinh hôm 20/5 xác nhận tàu Tsyklon đang nằm ở đáy biển.
Hình ảnh vệ tinh về tàu chiến Nga Tsyklon nằm ở đáy biển. Nguồn: WarVehicleTracker.
Tàu Tsyklon mới chỉ được đưa vào hoạt động trong Hạm đội Biển Đen vào tháng 7/2023, 3 năm sau khi được hạ thủy tại xưởng đóng tàu Zalyv trên bán đảo Crimea do Nga sáp nhập.
Nếu giới chức hải quân Nga xác nhận tổn thất này thì tương lai Hạm đội Nga thực sự ảm đảm, vì Ukraine đang phá hủy đội tàu của hạm đội này với tốc độ nhanh hơn quá trình đóng tàu hoặc bổ sung tàu của Nga cho hạm đội.
Hạm đội Biển Đen đang trong quá trình tiếp nhận 7 tàu lớp Karakurt được trang bị tên lửa hành tình. Tàu Tsyklon là chiến hạm đầu tiên được cử đi phục vụ tiền tuyến. Một chiếc Karakurt khác đã bị hư hại trong một tập kích tên lửa của Ukraine vào tháng 11/2023 tại một xưởng tàu ở Kerch, Crimea.
Kể từ khi nổ ra xung đột vũ trang với Nga, các lực lượng Ukraine đã thường xuyên tìm cách làm suy yếu Hạm đội Biển Đen, đánh đắm khoảng 15 trong số khoảng 36 chiến hạm hạng lớn của hạm đội này có trước xung đột và làm hư hại một số chiếc khác.
Chừng nào Thổ Nhĩ Kỳ còn ngăn chặn tàu chiến đi qua eo biển Bosporus nối Địa Trung Hải với Biển Đen, thì cách duy nhất để Nga củng cố Hạm đội Biển Đen là đưa tới Biển Đen các tàu nhỏ hơn thông qua đường sông hoặc đóng mới tàu tại các xưởng tàu ở Biển Đen.
Liên quan đến điều này, đặc nhiệm Ukraine đã phá hoại ngầm tàu hộ vệ tên lửa Nga Serpukhov ở Kaliningrad trên Biển Baltic. Tàu hộ vệ lớp Buyan là một trong các chiếm hạm Nga đủ nhỏ để đi tới Biển Đen thông qua các con kênh, sông Volga, sông Đông và sau đó là Biển Azov.
Ngoài tàu Askold bị hư hại và tàu Tsyklon bị đắm, có thêm 5 chiếc Karakurt nữa đang được đóng tại các xưởng tàu của Nga trên bán đảo Crimea hoặc trên sông Volga nối với Biển Đen thông qua sông Đông.
Dự kiến những tàu hộ vệ này cũng sẽ bị Ukraine tấn công nếu chúng gia nhập Hạm đội Biển Đen trong tương lai.
Trong khi đó, quân đội Ukraine đã và đang phát triển hoặc thu mua từ đồng minh một loạt đạn và tên lửa chống hạm tầm xa. Ukraine đã sản xuất được tên lửa hành trình Neptune phóng từ mặt đất (với tầm bắn ít nhất là 193km) cũng như tên lửa Long Neptune (với tầm bắn lên tới 362km).
Ngoài ra, Anh và Pháp đã trao cho Ukraine các tên lửa hành trình phóng từ máy bay, với tầm bắn lên tới 249km. Mỹ cũng đã hiến tặng Ukraine một số tên lửa ATACMS lợi hại.
Thực tế này cho thấy xung đột Nga - Ukraine đang leo thang dần một cách nguy hiểm và kịch bản Thế chiến III không phải là không có cơ sở.