Đây là thực trạng được Bộ Công Thương đưa ra tại cuộc họp bàn về phát triển công nghiệp 6 tháng cuối năm 2019, chiều 6-8.
Ông Trương Thanh Hoài, Cục trưởng Cục Công nghiệp cho biết, ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam hiện mới chỉ tham gia vào phân khúc thấp của chuỗi giá trị ngành ô tô; phụ thuộc lớn vào sự phân công sản xuất của các Tập đoàn ô tô toàn cầu.
Ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ô tô thực sự.
Đặc biệt, theo ông Hoài, giá bán xe ở Việt Nam vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Chất lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn chưa bằng chất lượng xe nhập khẩu.
Tỉ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi thấp hơn mục tiêu đề ra, đồng thời thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia trong khu vực.
Các sản phẩm đã được nội địa hóa mang hàm lượng công nghệ rất thấp như: săm, lốp ô tô, ghế ngồi, gương, kính, bộ dây điện, ắc-quy, sản phẩm nhựa… Các loại thuế, phí đối với sản phẩm ô tô chưa thực sự hợp lý, chưa tạo thuận lợi cho đa số người dân sở hữu ô tô.
Đại diện Bộ Công Thương cũng cho rằng ngành ô tô Việt Nam đang vấp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nhập khẩu (đặc biệt là ô tô từ Thái Lan, Indonesia, Campuchia, Lào) và trong vòng 7 – 10 năm tới là các sản phẩm ô tô từ các quốc gia thành viên của Hiệp định CPTPP và EVFTA.
Bộ Công Thương cho hay, tính đến 30-6-2019, Việt Nam nhập khẩu 75.438 chiếc ô tô, trị giá 1,68 tỉ USD, tăng 513% về số lượng và tăng hơn 413% về trị giá so với cùng kỳ năm 2018. Dự kiến nhập siêu ngành ô tô năm nay sẽ đạt mức kỷ lục hơn 3,4 tỉ USD.
“Trong những năm tiếp theo, kim ngạch nhập khẩu ô tô sẽ tiếp tục tăng theo nhu cầu sử dụng ngày càng cao trong nước, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành sản xuất ô tô nội địa và cán cân thương mại”- Bộ Công Thương dự báo.
Từ đó, Bộ Công Thương cho biết, đơn vị này sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu sửa đổi áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống, theo hướng không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần giá trị tạo ra trong nước, với thời hạn của chính sách là từ 5-10 năm.
Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh yêu cầu Cục Công nghiệp tiếp tục làm việc, bàn hướng giải quyết trên cơ sở đề xuất doanh nghiệp để tạo ra dư địa phát triển ngành này, tạo đà phát triển cho công nghiệp ô tô trong nước.
“Cần tiếp tục nghiên cứu những tồn tại tại Nghị định 116 theo hướng bảo vệ sản xuất trong nước nhưng đồng thời vẫn còn có sự phù hợp trong quá trình hội nhập”- Bộ trưởng nói.