Danh hiệu cao quý
Anh hùng Liên bang Xô viết (tiếng Nga: Герой Советского Союза, gọi tắt là Anh hùng Liên Xô) là danh hiệu vinh dự cao nhất của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô trao tặng cho các cá nhân (kể cả người mang quốc tịch các nước không thuộc Liên bang Xô viết) đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong việc thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu phục vụ Liên bang Xô viết. Danh hiệu danh dự này được chính thức xác lập vào ngày 16/4/1934, cùng với Huân chương Sao Vàng cũng được chính thức được đề nghị trao tặng vào ngày 1/8/1939 bởi sắc lệnh của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô.
Huân chương Sao Vàng được trao tặng cho lực lượng quân đội và cho cả dân sự, những cá nhân hoặc tập thể có nhiều thành tích cống hiến cho Liên Xô hoặc đoàn thể xã hội chủ nghĩa. Những cá nhân hoặc tập thể nào được nhận phần thưởng này, đồng thời được nhận thêm Huân chương Lenin và một Bằng chứng nhận của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô.
Trong trường hợp các cá nhân tiếp tục được nhận danh hiệu này một lần nữa, thì người được tặng sẽ được nhận Huân chương Sao Vàng Hạng Hai, nhưng sẽ không được nhận thêm Huân chương Lenin Hạng Hai nữa. Thay vì không nhận thêm Huân chương Lenin Hạng Hai, người được tặng danh hiệu Anh hùng lần hai sẽ được tạc một bức tượng bán thân dựng ngay chính nơi họ được sinh ra.
Huân chương Sao Vàng; Nguồn: wikipedia.org
Năm 1988, Xô viết Tối cao Liên Xô đã hủy bỏ văn bản cho phép phong danh hiệu Anh hùng và tặng Huân chương Sao vàng hơn một lần cho các cá nhân. Huân chương Sao vàng được làm bằng vàng, các phần khác bằng bạc và được mạ vàng, ngoài ra còn có nhiều đặc quyền khác cũng được gắn liền với những người đã được trao tặng phần thưởng cao quý này.
Các quyền lợi của phần thưởng này gồm trợ cấp, tiền tuất… cho người thân trong trường hợp người được trao tặng đã hy sinh, những người thân của họ sẽ được ưu tiên về nơi ăn ở và được giảm 50% số tiền thanh toán, giảm các loại thuế. Đến năm 1985, các đối tượng này được miễn hoàn toàn các loại thuế, được phân chia thêm 15m2 diện tích ở cho mỗi người, được cấp vé khứ hồi hạng nhất miễn phí hàng năm cho chuyến đi xa, được miễn phí hoàn toàn vé xe buýt, được miễn phí hàng năm cho những kỳ đi điều dưỡng hoặc bệnh xá, cũng như giải trí và trợ cấp y tế.
Thông tin thú vị về danh hiệu Anh hùng Liên Xô
Tổng cộng đã có 12.745 (có tài liệu viết 12.776) người, trong đó có 95 phụ nữ và 44 công dân ngoại quốc được trao tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô (74 người trong số này đã bị tước danh hiệu vì các lý do khác nhau, chủ yếu do phạm tội). Những người đầu tiên được phong Anh hùng Liên Xô là phi đội bay của các phi công (Anatoly Vasilyevich Liapidevsky Bằng chứng nhận Anh hùng số 1), với thành tích tìm kiếm và cứu hộ đường không thành công tàu Cheliuskin bị đắm và mắc kẹt tại Bắc Băng Dương ngày 13/2/1934.
Trước khi bắt đầu Thế chiến II, danh hiệu Anh hùng đã được trao cho 626 người, trong đó có 3 phụ nữ. Trong những năm của Thế chiến II, có 11.635 người (chiếm 92% tổng số người được trao tặng), trong đó, có 115 (có nguồn viết 154) người được phong hai lần, 3 người được phong ba lần, và 2 người được phong bốn lần, trong đó có 3.051 Anh hùng Liệt sĩ.
Riêng trong chiến dịch vượt sông Dnepr, Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại tháng 9/1943, 2.500 chiến sĩ, sĩ quan và tướng lĩnh Hồng quân được phong danh hiệu này . Từ 1946 đến 1990 có 1081 người, và riêng Chiến tranh Afghanistan (1978-1992) đã có 65 người được phong Anh hùng, trong đó có 27 Anh hùng Liệt sĩ.
Zoya Anatolyevna Kosmodemyanskaya - một nông dân Nga, là phụ nữ đầu tiên được phong Anh hùng ngày 16/2/1942. Lydia Vladimirovna Litvyak là nữ phi công đầu tiên được truy phong danh hiệu này. Hai người duy nhất bốn lần được phong danh hiệu Anh hùng Liên Xô là Nguyên soái Georgi Konstantinovich Zhukov và nhà lãnh đạo Leonid Ilyich Brezhnev.
Anh hùng trẻ nhất của Liên Xô là Kotik Valentin Aleksandrovich, được phong khi ở tuổi 14. Người du kích trẻ này đã được trao danh hiệu cao quý vì chủ nghĩa anh hùng và lòng dũng cảm thể hiện trong cuộc đấu tranh chống quân Đức xâm lược. Valya Kotik mất năm 1944. Người anh hùng lớn tuổi nhất của Liên Xô là Kuzmin Matvey Kuzmich, được phong khi 83 tuổi. Năm 1942, cụ đã lập thành tích dẫn một tiểu đoàn Đức vào trận địa phục kích tại khu vực Pskov và bị quân đội Liên Xô tiêu diệt hoàn toàn.
Huân chương Lenin; Nguồn: wikipedia.org
Bên cạnh danh hiệu Anh hùng được phong cho các cá nhân, có 12 thành phố được phong danh hiệu này ("Thành phố Anh hùng") vì những hành động yêu nước tập thể đặc biệt xuất sắc trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại. Riêng pháo đài Brest được phong danh hiệu "Pháo đài Anh hùng".
Người cuối cùng được phong Anh hùng Liên Xô là Đại úy-thợ lặn Leonid Mikhailovich Solodkov, vào ngày 24/12/1991, do đã hoàn thành một nhiệm vụ lặn đặc biệt. Sau khi Liên Xô tan rã, danh hiệu này được tiếp nối bằng các danh hiệu Anh hùng Liên bang Nga ở Nga và các danh hiệu tương đương trong Cộng đồng các Quốc gia Độc lập. Hàng năm, vào ngày 9/12, Nga kỷ niệm Ngày các Anh hùng của Tổ quốc./.