Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đặt ra thời hạn đến ngày 1/3 để thực hiện một thỏa thuận mang tính "thay đổi cấu trúc" đối với mô hình kinh tế của Trung Quốc .
Nếu Trung Quốc thất bại, ông Trump sẽ tăng gói thuế bổ sung đối với 200 tỷ USD hàng nhập khẩu Trung Quốc từ 10% lên 25%. Không chỉ có thế, sự sụp đổ của các cuộc đàm phán sẽ làm tan vỡ hy vọng loại bỏ một trong những “đám mây đen” đang bao phủ nền kinh tế thế giới.
Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc sẽ gặp Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer tại Washington trong hai ngày hội đàm, bắt đầu từ 30/1. Họ sẽ thảo luận tập trung vào tất cả vấn đề, từ số lượng đậu nành Mỹ mà Trung Quốc mua cho đến các khoản trợ cấp mà Bắc Kinh dành cho các công ty nhà nước.
Dù có thể thông báo về một thỏa thuận cuối cùng vẫn chưa đạt được trong tuần này, nhiều khả năng các nhà đàm phán sẽ đưa ra một gói đề xuất để trình bày cho lãnh đạo hai bên, ông William Reinsch, cựu quan chức Thương mại thời cựu tổng thống Clinton nhận định.
"Mọi người đều chia rẽ, bởi vì Tổng thống Trump rất khó đoán", ông Reinsch, hiện là cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, nói. "Có lẽ khả năng ông ấy đồng thuận là 50-50.”
Dưới đây là một số kịch bản có thể xảy ra trong các cuộc đàm phán:
Các kịch bản thông thường
Ngay cả khi ông Lighthizer và ông Lưu đạt được thỏa thuận trong tuần này, có lẽ vẫn cần thời gian để báo cáo với hai lãnh đạo, sau đó để ông Trump và ông Tập quyết định xem họ có hài lòng hay không.
Theo Straits Times, ông Lưu hoặc ông Lighthizer đều là những người hiếm khi chia sẻ nhiều với phóng viên, vì vậy thông tin về tiến trình đàm phán có thể tiếp tục mơ hồ cho đến cuối cùng, phụ thuộc vào các tuyên bố chính thức.
Sau các cuộc họp mới nhất ở Bắc Kinh gần đây, hai bên đã đưa ra những tuyên bố riêng biệt. Mỹ công nhận tiến bộ về các vấn đề như Trung Quốc mua sản phẩm Mỹ, nhưng nói thêm rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần bao gồm "xác minh liên tục và thực thi hiệu quả". Trong khi đó, Trung Quốc gọi các cuộc đàm phán là "sâu rộng, chuyên sâu và chi tiết".
Đến thời điểm này, những ý chính có thể xuất hiện trong thỏa thuận đã khá rõ ràng. Trung Quốc có thể sẽ đồng ý mua thêm hàng hóa của Mỹ, hứa ngừng ăn cắp tài sản trí tuệ và hai bên có thể phát triển một hệ thống đi kèm để thực hiện.
Nếu các quan chức tiếp tục tổ chức một vòng đàm phán khác, hai bên vẫn có khả năng đạt được thỏa thuận trước ngày 1/3, ngay cả khi họ không sẵn sàng đưa ra toàn bộ yêu cầu.
Ngoài ra, các bên có thể đồng ý gia hạn thỏa thuận đình chiến. Giáo sư Jennifer Hillman, giáo sư luật và chuyên gia thương mại tại Đại học Georgetown, Washington, nói: "Những điều dễ công bố hơn với các nhà đàm phán thương mại là những điều mang tính thủ tục. Chúng ta sẽ gặp nhau, chúng ta sẽ nói chuyện. Nếu bạn không đồng ý về điều đó, tình hình sẽ trở nên tồi tệ."
Video: Việt Nam sẽ là "vịnh tránh bão" trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung
Kịch bản đột phá
Trường hợp tốt đẹp nhất là người Trung Quốc sẽ mang đến bàn đàm phán lời đề nghị về cải cách kinh tế có nhiều triển vọng hơn dự kiến.
Điều này thuyết phục ông Lighthizer, một người có chủ trương cứng rắn với Trung Quốc và cho rằng tiến trình đàm phán với Bắc Kinh sẽ mất nhiều năm, đồng ý rằng người Trung Quốc nghiêm túc trong việc mở cửa mô hình kinh tế vốn do nhà nước chi phối.
Như vậy ông Trump hoặc Nhà Trắng có thể chấp nhận thực hiện một thỏa thuận. Thị trường sẽ tăng trưởng trở lại, xoa dịu nhiều tháng lo lắng về một cuộc chiến thương mại toàn cầu.
Vấn đề là người Trung Quốc sẽ cần một lời đề nghị đủ "sức nặng" - cho thấy họ nghiêm túc trong việc nới lỏng sự kìm kẹp của nhà nước đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
"Mỹ muốn có những thay đổi lớn đối với quản trị doanh nghiệp của Trung Quốc" - ông David Loevinger, cựu quan chức Bộ Tài chính, hiện là giám đốc điều hành tại TCW Group, cho biết. "Điều này là rất khó."
Kịch bản thất bại
Kịch bản tồi tệ nhất là không có tuyên bố dưới bất kỳ hình thức nào được đưa ra khi kết thúc cuộc đàm phán. Tổng thống Trump có thể đăng lên Twitter bày tỏ sự thất vọng về quá trình đàm phán giậm chân tại chỗ.
Ông Trump đã từng có động thái phản đối trước đó. Tháng 5/2018, hai nước ban hành một tuyên bố chung trong đó Trung Quốc đồng ý tăng xuất khẩu hàng nông sản và xuất khẩu năng lượng, công nhận tầm quan trọng của việc bảo vệ sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên trong vài ngày, Tổng thống Trump từ chối khung thỏa thuận và các nhà đàm phán lại quay về vị trí ban đầu. Một phản ứng tương tự của ông Trump có thể khiến các cuộc đàm phán kéo dài hơn.
Phần lớn diễn biến sẽ phụ thuộc vào cách những người có chủ trương cứng rắn trong chính quyền Tổng thống Trump - bao gồm ông Lighthizer, cố vấn Nhà Trắng Peter Navarro và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross - phản ứng với những lời đề nghị của Trung Quốc.