Vào sáng thứ Ba (19/11), chất lượng không khí tại Delhi, khu thủ đô 33 triệu dân của Ấn Độ là 485. Mặc dù con số này cao gấp gần 5 lần ngưỡng hít thở lành mạnh nhưng cảm giác như được giải tỏa: Ngày hôm trước, chỉ số đã tăng vọt lên 1.785. Các hạt không khí vô cùng nhỏ vẫn làm tắc nghẽn phổi và động mạch, nhưng người ta có thể nhìn thấy ánh sáng mặt trời trở lại và ngửi thấy mọi thứ.
“Mắt tôi có cảm giác nóng rát trong những giai đoạn ô nhiễm này”, Vikram Singh, 58 tuổi, một tài xế xe lam ở trung tâm Delhi cho biết. Ông cũng lưu ý rằng ông cũng nhanh mệt hơn. “Tôi không biết điều gì khác đang xảy ra với cơ thể mình, ở bên trong”. Ông cũng kiếm được ít tiền hơn, chỉ 6 đô la một ngày thay vì 8,30 đô la như thường lệ.
Hình ảnh được ghi nhận tại Delhi những ngày vừa qua.
Hàng năm, sương mù ngột ngạt này đi kèm với nhiệt độ giảm khi đồng bằng phía bắc Ấn Độ trút bỏ cái nóng không thể chịu nổi để đón mùa đông mát mẻ. Và như mọi năm, cơ quan chức năng đã đưa ra các biện pháp khẩn cấp nhằm ngăn chặn tình trạng này trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, Ấn Độ dường như bất lực trong việc giảm thiểu tác động của thảm họa sức khỏe cộng đồng.
Làn khói mù đã gây sốc đến mức tuần này, thủ hiến Delhi đã tuyên bố đây là "trường hợp khẩn cấp về y tế" gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ em và người già. Tòa án Tối cao, nơi các thành viên cũng sống tại thủ đô, đã chỉ trích chính phủ quốc gia vì phản ứng quá chậm và ra lệnh áp dụng các biện pháp đặc biệt: dừng thi công, chặn một số phương tiện trên đường. Các trường học đã đóng cửa vô thời hạn để bảo vệ học sinh.
Đối với những người dân Delhi thuộc tầng lớp trung lưu, các biện pháp khẩn cấp đã trở nên giống với cuộc sống trong thời gian phong tỏa vì Covid-19. Họ quen thuộc với các lệnh làm việc tại nhà, trẻ em nhàn rỗi bị nhốt trong nhà và khẩu trang phẫu thuật hoặc N95 dự phòng được lục tung trong ngăn kéo.
Delhi những ngày này khiến người ta liên tưởng đến thời đại dịch Covid-19.
Nhưng chỉ một bộ phận nhỏ công dân Delhi có đủ khả năng chi trả cho những thứ xa xỉ như vậy. Debu Jyoti Dey, giám đốc tài chính tại một tổ chức phi lợi nhuận trong lĩnh vực phát triển, đã buộc một chiếc khăn tay dưới mắt khi lê bước giữa ga tàu điện ngầm và văn phòng của mình. Ít nhất, ông cho biết, ông đã vào trong nhà.
"Tôi cảm thấy tức ngực, hắt hơi, đôi khi buồn ngủ", ông nói. Nhưng "những người làm việc trên đường, họ phải chịu đựng nhiều hơn thế nữa" — những người như tài xế, người bán hàng rong và người lao động theo ngày. “Và nếu tôi vẫn ở nhà, tôi sẽ kiếm sống bằng cách nào?”
Ông Dey cho biết các chính phủ đã không “xử lý tận gốc” nguyên nhân gây ô nhiễm vì đây không phải là vấn đề những người nghèo được lựa chọn, vì họ là những người phải “nghĩ về tiền ăn, điện và nước” trước chứ không có “quyền” nghĩ đến sức khỏe của phổi.
Người giàu có thể bỏ qua khói bụi vì họ “sử dụng máy móc và công nghệ và ở trong nhà”, ông nói. Tầng lớp trung lưu - ông muốn nói đến những người như ông - quá ít để các chính trị gia quan tâm nhưng lại không vui khi “đặt cược mạng sống của mình” cùng với những người nghèo.
Người dân được khuyến nghị ở trong nhà, nhưng người lao động không có lựa chọn.
Đối với những người có thể ở nhà, điều đó có thể giúp ích một chút, Tiến sĩ Sundeep Salvi, chủ tịch của Hiệp hội Phổi Ấn Độ cho biết. Ông cũng khuyên mọi người nên giữ đủ nước, rửa mũi hai lần một ngày và trồng cây cảnh trong không gian sống. Không có biện pháp nào trong số những biện pháp này đủ để tạo ra sự khác biệt trong bất kỳ nghiên cứu dịch tễ học nào.
Nguyên nhân trực tiếp gây ra tình trạng sương mù mùa thu đáng sợ là nhiệt độ giảm, tạo ra "sự đảo ngược nhiệt", khi không khí nóng hơn hình thành một lớp “cứng đầu” trên không khí lạnh hơn, giữ lại các chất ô nhiễm ở mặt đất. Nó càng trở nên tồi tệ hơn khi xuất hiện cùng lúc với các nguồn bụi siêu nhỏ khác: lửa nhỏ để nấu ăn và sưởi ấm, khói từ pháo Diwali hay rơm rạ do nông dân đốt sau khi thu hoạch.