Đợt bắt giữ mạnh tay
Người dân Ả Rập Saudi bất ngờ với động thái mạnh mẽ trong nỗ lực chống tham nhũng của thái tử Mohammed bin Salman diễn ra hồi cuối tuần qua.
Sau quyết định bắt giữ hàng chục thành viên hoàng gia, các quan chức cấp cao và doanh nhân, thái tử Salman đã quyết định cách chức Chỉ huy trưởng lực lượng Vệ binh quốc gia của hoàng tử Miteb bin Abdullah.
Tuy các vụ bắt giữ này thể hiện quyết tâm xóa bỏ tình trạng tham nhũng trong các cơ quan, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ làm suy yếu mối quan hệ hữu hảo lâu đời giữa các gia đình hoàng tộc trong nhiều thập kỷ qua.
Giới phân tích nhận định có vẻ như các vụ bắt giữ này không hẳn liên quan tới sự tranh giành quyền lực trong nội bộ hoàng gia Ả Rập Saudi.
Nguyên do là vị thế của thái tử Mohammed bin Salman, được Quốc vương Salman bổ nhiệm cương vị này vào tháng 6/2017, đã được được xác định rõ ràng.
Bản lĩnh của thái tử bin Salman
Một trong những quyết định đầu tiên của thái tử Mohammed bin Salman là chuyển chức năng an ninh nội địa từ Bộ Nội Vụ sang cơ quan An ninh quốc gia do chính ông và cha mình là Quốc vương Salman trực tiếp lãnh đạo.
Quyết định này giúp tăng cường quyền lực cho thái tử khi ông đồng thời cũng là người đứng đầu Bộ Quốc phòng Saudi kể từ tháng 1/2015. Bắt giữ hoàng tử Miteb đồng nghĩa với việc thái tử Salman lần đầu tiên thống nhất quyền lãnh đạo cả 3 cơ quan an ninh và quân đội quan trọng nhất của đất nước.
Kể từ khi thành lập vào năm 1932 và đặc biệt sau sự trỗi dậy của triều đại vua Faisal hồi những năm 1960, các gia đình hoàng gia Ả Rập Saudi đã luôn tìm mọi cách thúc đẩy những thay đổi căn bản trong xã hội và chính trị tại quốc gia Trung Đông này.
Nhờ đó, quá trình hiện đại hóa kinh tế diễn ra thuận lợi hơn và giúp vương quốc vượt qua thời kỳ bất đồng nội bộ kéo dài, như giai đoạn sau năm 2003 khi bán đảo Ả Rập chứng kiến hàng loạt các hành động khủng bố của tổ chức Al Qaeda.
Sự phồn thịnh của Ả Rập Saudi qua nhiều thập kỉ gần đây chính nhờ công lớn của nhà trị vì lâu năm của vương quốc Riyadh, đương kim quốc vương Salman. Đức vua Salman cũng là người còn lại cuối cùng của thế hệ 'lập quốc', vốn giữ vị trí thống trị trong đời sống xã hội Ả Rập Saudi từ những năm 1950.
Tân thái tử Mohammed bin Salman. Ảnh: Reuters
Cố gắng xứng đáng với trọng trách
Do giữ vai trò quyền lực tối cao nên nhà vua Salman đã giành được sự kính trọng và nể vì từ các thành viên khác trong hoàng tộc.
Politico nhận định, thái tử Mohammed bin Salman cũng đang cố gắng thể hiện năng lực bản thân để xứng đáng với vai trò kế vị và lấp đầy những khoảng trống quyền lực khi Quốc vương lui xuống.
Chỉ mới 32 tuổi, thái tử trẻ tuổi bin Salman dự kiến nắm quyền lãnh đạo Ả Rập Saudi trong nhiều thập niên tới, có thể sẽ đánh bại kỉ lục trị vì 51 năm của ông nội mình, cố Quốc vương Abdulaziz - vị vua đã có công lớn trong việc thống nhất các tiểu vương quốc trong khoảng năm 1902-1932 và trị vì Ả Rập Saudi cho tới khi băng hà vào năm 1953.
Từ khi đức vua Abdulaziz qua đời, nhiều thái tử đã lên nắm quyền, và thời gian trị vị của các đời vua sau này đều dài hơn so với đời trước.
Không giống như những người tiền nhiệm, thái tử Mohammed bin Salman lên nắm quyền trong bối cảnh các khoản thu từ dầu mỏ suy giảm, khiến cho sự ổn định về chính trị trong suốt nhiều thập kỉ qua tại quốc gia "giàu vàng đen" bị đe dọa.
Vì vậy, thái tử hiểu được đất nước mình cần phải đa dạng hóa nền kinh tế và đã công bố kế hoạch "Tầm nhìn 2030" nhằm sử dụng nguồn thu từ dầu mỏ như một chất xúc tác cho một chương trình cải cách kinh tế sâu rộng.
Hệ thống đánh chặn được triển khai thành công, ngăn được tên lửa đạn đạo phóng từ Yemen nhắm vào thủ đô của Ả Rập Saudi tối ngày 4/11. Nguồn: Youtube
Sự kiện "Khởi xướng đầu tư cho tương lai" vào ngày 24-26/10 vừa qua với sự tham gia của hàng nghìn doanh nhân và các chính trị gia hàng đầu thế giới chính là biểu tượng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của Ả Rập Saudi.
Những người tham dự đã vô cùng thích thú với dự án "thành phố robot", trong đó có sự kiện lần đầu tiên 1 quốc gia trao quyền công dân cho 1 chú robot. Việc chính phủ bắt giữ hàng loạt doanh nhân tên tuổi chỉ chưa đầy hai tuần sau sự kiện đáng nhớ này có thể gia tăng rủi ro chính trị và suy giảm niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế với môi trường kinh doanh tại Saudi.
Hệ quả nhãn tiền cho cuộc chiến chống tham nhũng này là thái tử bin Salman có thể sẽ quyết định đẩy mạnh cuộc chiến tại Yemen nhắm đáp trả việc phiến quân Houthi phóng 1 quả tên lửa bay qua thủ đô Riyadh. Đây sẽ là 1 bước đi mạo hiểm, có khả năng đẩy Riyadh đối đầu trực tiếp với quốc gia Hồi giáo Iran.
Danh sách các nhân vật cấp cao của Ả Rập Saudi mới bị bắt giữ bao gồm:
Bakr bin Laden - anh trai cùng cha khác mẹ của Osama bin Laden. Ảnh: DailyMail
- Hai con trai của cố Quốc vương Abdullah (Hoàng tử Miteb và Hoàng tử Turki);
- Hoàng tử Alwaleed bin Talal, tỷ phú và cổ đông lớn tại các tập đoàn hàng đầu thế giới như Twitter, Apple, Citigroup, Twenty-First Century Fox;
- Saleh Kamel, một tỷ phú khác, đứng đầu một trong những tập đoàn kinh doanh lớn nhất ở Trung Đông;
- Bộ trưởng Kế hoạch và Kinh tế Adel Fakieh, người lập kế hoạch cải cách kinh tế mang tên Tầm nhìn 2030;
Ibrahim al-Assaf, cựu Bộ trưởng Tài chính của Ả Rập Saudi trong suốt 2 thập niên;
- Amr al-Dabbagh, thống đốc của Cơ quan Đầu tư chung của Ả Rập Saudi từ năm 2004-2012;
- Khalid al-Tuwayjri, nhân vật có ảnh hưởng lớn đến Tòa án Hoàng gia của vua Abdullah;
- Waleed al-Ibrahim, người đứng đầu đế chế truyền thông MBC và là anh rể của vua Fahd;
- Bakr bin Laden, Chủ tịch Tập đoàn BinLadin Saudi và anh trai cùng cha khác mẹ của thủ lĩnh tổ chức khủng bố Al Qaeda, Osama bin Laden.