Theo quan niệm dân gian, hàng năm, Táo quân được ông Trời phái xuống trần gian theo dõi và ghi chép những việc làm tốt xấu của loài người. Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình để báo cáo lại tất cả việc làm của con người trong một năm.
Bởi vậy, người dân thường chuẩn bị 3 con cá chép đỏ sống, thả trong chậu nước, cúng cùng các đồ lễ khác. Sau khi cúng xong sẽ đem phóng sinh ở sông, ao, hồ, nghĩa là để đưa ông Táo về trời. Tuy nhiên cách phóng sinh như thế nào cho đúng không phải ai cũng biết.
Nếu đựng cá trong túi ni lông thì khi thả nên lấy một ít nước ở môi trường mới hòa vào túi để cho cá thích nghi trước. Cần chọn những ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm. Khi thả, không đứng trên cao đổ xuống hay vứt cả túi cá xuống, làm như vậy cá có thể bị chết, gây ô nhiễm môi trường xung quanh.
Thả cá chép phải thả từ từ, nhẹ nhàng, để tránh những va chạm mạnh có thể làm cá chết. (Ảnh minh họa)
Cách đúng nhất để phóng sinh cá đó là chọn chỗ mép nước gần, nhẹ nhàng nghiêng bát hoặc túi để cá tự quẫy, bơi vào dòng nước.
Ngoài ra, việc cúng bái nghi lễ phóng sinh cần nhanh gọn để sớm đưa cá đi thả, tránh để cá chen chúc ngột ngạt, sợ hãi sẽ nhanh chết. Gia chủ cũng cần chọn mua những con cá chép khỏe mạnh để cá có thể sống được lâu ở nơi nước lạ.
Sau khi thả cá người dân nên quan sát xem cá đã bơi khuất đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt, hoặc chưa kịp định hướng nên bơi ngược, bị sóng xô dạt lại vào bờ.