Lịch sử châu Âu được chia làm 4 thời đại lớn (Cổ đại, Trung Đại, Phục hưng và Hiện đại)
Thời kỳ Trung cổ qua tranh.
Nếu nói thời kỳ Phục hưng là thời kỳ khôi phục mạnh mẽ các giá trị khoa học, nghệ thuật từ thời Cổ đại, thì khi nhắc tới thời kỳ Trung cổ người ta lại không mấy thiện cảm, nhiều sử gia gọi nó là "thời kỳ đen tối", "đêm trường Trung cổ",...
Thế nhưng có thật đây là thời kỳ đen tối nhất trong lịch sử loài người hay không?
Hãy cùng khám phá lịch sử Trung cổ và đi tìm kiếm câu trả lời khách quan nhất về thời đại nhiều tai tiếng này.
Sơ lược lịch sử Trung đại
Không có mốc thời gian chính xác giữa các thời đại này, nhưng thời kỳ Trung cổ bắt đầu vào khoảng thế kỷ 5 và kết thúc ở thế kỳ 15. Đây là thời kỳ nối tiếp Cổ đại với sự sụp đổ của đế chế hùng mạnh nhất lúc bấy giờ: Đế quốc Tây La Mã. Và nó được chia thành sơ kỳ, trung kỳ và hậu kỳ.
Sơ kỳ Trung cổ
Thời kỳ này bị xem là tăm tối nhất lịch sử loài người.
Đây là thời kỳ mà xã hội có sự thay đổi rõ rệt. Sự sụp đổ của đế chế Tây La Mã khiến cho những cuộc xâm lược vào lãnh thổ đế quốc này trở nên ồ ạt và có thể xem đây như những cuộc di cư lớn làm thay đổi bộ mặt xã hội lúc bấy giờ.
Những cuộc xâm lược, di cư dẫn tới những cuộc chiến đẫm máu làm các đô thị suy sút và nhường chỗ cho nông thôn hóa. Điều đó cũng kéo theo ngôn ngữ văn hóa, phong tục,... của nhiều dân tộc khác nhau được du nhập vào châu Âu. Mặc dù ở phía Đông, đế chế Đông La Mã vẫn khá yên bình và ổn định.
Những cuộc Thập tự chinh với người Ba tư.
Trong bối cảnh mà Ki - tô giáo không còn sức ảnh hưởng thống trị như thời kỳ Tây La Mã, Hồi giáo của người Ba tư trỗi dậy mạnh mẽ và vươn tới bầu trời châu Âu vào giữa thế kỷ 8.
Không những thế Ki - tô giáo còn bị chia rẽ sâu sắc khi đây vốn là sợi dây liên kết giữa miền Đông và Tây châu Âu thì nay lại chia thành 2 nhánh mới do sự xung đột quyền lực của các giáo hoàng.
Tây La Mã phục hôi trog thời kỳ Trung cổ.
Sự khôi phục của đế chế Tây La Mã là một bước ngoặt khi Charlemagne Đại đế thống nhất phần lớn lãnh thổ của đế chế Tây La Mã trước kia thành đế quốc Carolingien.
Thời kỳ không chỉ phục hồi đế chế Tây La Mã, mà còn phát triển mạnh mẽ với phong trào "Phục hưng Carolingien". Làm gia tăng tỉ lệ biết chữ, phát triển của mỹ thuật, kiến trúc và luật học.
Thế nhưng Tây La Mã phục hồi chưa lâu thì đã sụp đổ một lần nữa khi các con trai và thành viên hoàng tộc tranh giành quyền lực sau khi Charlemagne Đại đế băng hà khiến đế quốc rơi vào cảnh rối ren. Những cuộc nội chiến liên miên chỉ kết thúc sau Hiệp ước Verdun (843).
Thời kỳ trung kỳ Trung cổ
Dịch bệnh và cái chết bao trùm khắp châu Âu.
Đây là thời kỳ giữa của thời Trung cổ với sự gia tăng dân số mạnh mẽ do điều kiện khí hậu thuận lợi, đất đai khai hoang từ rừng tăng mạnh.
Sự bùng nổ dân số thời kỳ này cũng khiến cho đây là thời kỳ ra đời nhiều nhà nước phương Tây hiện đại sau này .
Những cường quốc này tổ chức các cuộc Thập tự chinh lên phương Bắc, nhằm mở rộng lãnh thổ và đồng hóa các dân tộc khác và dành lại phần đất Thánh từ tay người Ba Tư.
Tuy nhiên, đây cũng là thời kỳ đỉnh cao của đế chế Mông Cổ, khi thế lực hùng mạnh này tiến hành xâm lược Đông Âu (các năm 1241, 1259, 1287). và khiến những cuộc Thập Tự Chinh gặp không ít khó khăn.
Hậu kỳ Trung cổ
Khoa học phát triển mạnh mẽ. Ảnh minh họa.
Nếu như thời kỳ Trung kỳ, dân số châu Âu đạt tới đỉnh điểm thì ở thời kỳ này, nạn đói (1315 - 1317) và đại dịch "Cái chết đen" đã bao trùm toàn bộ trời Âu, mà nguyên nhân cũng chính do khí hậu chuyển từ thời kỳ ấm Trung cổ sang Tiểu băng hà.
Những thảm họa liên tục giáng xuống châu Âu, khiến nơi đây mất đi 1/3 dân số, điều này dẫn tới mâu thuẫn xã hội lên cao và sự xáo trộn, hỗn loạn gieo rắc khắp châu Âu.
Đây có thể là thời kỳ đen tối nhất của loài người khi mà niềm tin về phù thủy, ma thuât, cái chết,... phổ biến khắp mọi nơi. Những cuộc chiến kéo dài dẫn tới sự sụp đổ hoàn toàn của đế chế Byzantine khi đế chế Ottoman tấn công kết liễu thành Constantinople.
Vậy thời kỳ Trung cổ có thật là thời kỳ tồi tệ và đáng quên nhất của nhân loại?
Khoa học Trung cổ là sự giao thoa văn hóa. Ảnh minh hóa.
Thời Trung Cổ bị xem là "thời kì của sự ngu dốt và mê tín" đặt "lời nói của những thế lực tôn giáo lên trên trải nghiệm cá nhân và hoạt động lý trí", "mông muội", "tăm tối", "hố đen của khoa học"... bị các học giả Phục hưng lên án mạnh mẽ.
Thế nhưng các học giả hiện đại lại có cái nhìn khách quan và chính xác hơn vì cho rằng chính những huyền thoại bị bóp méo và lan truyền đã làm chúng ta có cái nhìn sai lệch về thời kỳ này.
Không những thế những thành tựu mà nó đạt được đã giúp cho thời kỳ Phục hưng phát triển mạnh mẽ phồn thịnh đến như vậy.
Về mặt xã hội, vị thế của phụ nữ được nâng lên đáng kể khi có thể tham gia học hành, thương mại, tôn giáo,... có nhiều phụ nữ ảnh hưởng lớn tới lịch sử như Nữ hoàng Isabella (Tây Ban Nha), Thánh Joan of Arc, người phụ nữ thống lĩnh đội quân Pháp,...
Một buổi tiệc thời Trung cổ. Ảnh Internet.
Những cuộc chiến với người Hồi giáo trong các cuộc Thập tự chinh, di cư,... đã giúp cho sự giao thoa văn hóa, thương mại, tiền tệ, nghệ thuật, kiến trúc, âm nhạc... diễn ra mạnh mẽ.
Trong thế kỉ 11, triết học và thần học phát triển mạnh mẽ dẫn tới hoạt động trí thức gia tăng, nhiều trường học được mở ra, giáo hội chú ý tới giáo dục (ra đời các trường đại học thời Trung Cổ như Oxford, Cambridge… ).
Toán học bước lên một tầng cao mới với sự ra đời của đại số, hệ thống số thập phân thay thế hệ thống La Mã. Cối xay gió, đồng hồ cơ học, nghiên cứu thiên văn qua kính cầu lõm lần đầu tiên được phát minh.
Có thể nói sự truyền bá kiến thức giữa các nền văn hóa, dân tộc thời kỳ này đã dọn đường cho thời kỳ phát triển thịnh vượng và đẹp đẽ nhất của loài người: thời kỳ Phục hưng.