Sứ mệnh Thường Nga 6 (Chang'e 6) đã được phóng lên mặt trăng. (Ảnh: HECTOR RETAMAL/AFP)
Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, Thường Nga 6 (hay Chang'e 6) sẽ chạm tới phía xa của mặt trăng, lấy một số mẫu và trở lại Trái đất - điều chưa từng được thực hiện trước đây.
Khuôn mặt ẩn giấu của mặt trăng
Mặt trăng liên quan tới thủy triều với Trái đất, hoàn thành một vòng quay trong cùng khoảng thời gian cần thiết để quay quanh Trái đất. Điều này có nghĩa là những người quan sát trên Trái đất chỉ nhìn thấy một mặt của mặt trăng - cái mà chúng ta gọi là mặt gần.
Nhiệm vụ của tàu thám hiểm hoặc tàu đổ bộ tới phía xa phải đối mặt với những thách thức liên lạc, đòi hỏi tàu quỹ đạo mặt trăng phải chuyển tiếp các thông tin đến và đi từ bộ phận điều khiển sứ mệnh trên Trái đất. Trung Quốc đã phóng một vệ tinh chuyển tiếp như vậy, được gọi là Queqiao, trước Chang'e 4 và gửi một vệ tinh khác, Queqiao 2, hướng tới quỹ đạo mặt trăng vào tháng 3 vừa qua để chuẩn bị cho Chang'e 6 và các sứ mệnh bề mặt tiếp theo.
Các nhà khoa học nhấn mạnh, phía xa của mặt trăng rất khác so với phía gần. Chẳng hạn, trong khi các đồng bằng bazan rộng lớn được gọi là maria bao phủ khoảng một phần ba bề mặt quen thuộc của mặt trăng, thì những "biển" đá núi lửa tối tăm này chỉ chiếm 1% bề mặt của phía xa mặt trăng.
Nhiệm vụ phức tạp
Sứ mệnh Chang'e 6 bao gồm bốn thành phần: tàu quỹ đạo mặt trăng, tàu đổ bộ, tàu bay lên và mô-đun quay trở lại Trái đất.
Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, tàu đổ bộ (có gắn thiết bị bay lên) sẽ chạm xuống bên trong miệng núi lửa Apollo, một phần của lưu vực Nam Cực-Aitken (SPA), một trong những miệng hố va chạm lớn nhất trong hệ mặt trời. Lưu vực SPA rộng khoảng 2.500 km, và những tảng đá cổ xưa, cũ kỹ của nó chứa đựng manh mối về lịch sử và quá trình tiến hóa ban đầu của mặt trăng.
Hiệp hội Hành tinh phi lợi nhuận viết trong phần mô tả về sứ mệnh Chang'e 6: “Khu vực này từ lâu đã được coi là nền tảng để hiểu cách thức và thời điểm các vật thể khổng lồ tấn công mặt trăng và Trái đất hàng tỷ năm trước, cũng như tại sao phía xa của mặt trăng lại khác với phía gần”.
Tàu đổ bộ Chang'e 6 sẽ thu thập 2 kg đất và đá mặt trăng, một số được cạo khỏi bề mặt và một số được khoan từ độ sâu tới 2 mét dưới lòng đất của mặt trăng.
Các mẫu này sẽ được chuyển đến mô-đun quay lại, nằm trên tàu quỹ đạo. Sau đó, tàu quỹ đạo sẽ quay trở lại Trái đất, giải phóng mô-đun quay trở lại cho một chuyến đi xuyên qua bầu khí quyển của Trái đất. Toàn bộ hành trình này, từ lúc phóng đến khi mang các mẫu về Trái đất, dự kiến sẽ mất 53 ngày.
Thành công của Chang'e 5 khiến Trung Quốc trở thành quốc gia thứ ba hoàn thành sứ mệnh mang mẫu vật lên mặt trăng, sau Liên Xô và Mỹ. Phần lớn vật chất trên mặt trăng được mang về Trái đất là do các phi hành gia Apollo thực hiện, những người đã mang về Trái đất những vật liệu nặng 382 kg trong khoảng thời gian từ 1969 đến 1972.
Cuộc đua lên mặt trăng?
Chang'e 6 là một phần trong kế hoạch chinh phục mặt trăng đầy tham vọng mà Trung Quốc hy vọng sẽ đưa phi hành đoàn hạ cánh xuống mặt trăng, hàng xóm gần nhất của Trái đất vào năm 2030.
Vào những năm 2030, Trung Quốc có kế hoạch xây dựng một tiền đồn có người lái gần cực nam của mặt trăng được gọi là Trạm nghiên cứu Mặt trăng Quốc tế (ILRS), với sự giúp đỡ từ Nga và các đối tác quốc tế khác.
Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm một số công nghệ có thể giúp đặt nền móng cho ILRS. Chẳng hạn, vào tháng 3, vệ tinh chuyển tiếp Queqiao 2 đã được phóng cùng với hai tàu vũ trụ khác có tên Tiandu 1 và Tiandu 2, đang thực hiện các thí nghiệm liên lạc và điều hướng gần mặt trăng. Các quan chức không gian Trung Quốc cho biết công việc như vậy sẽ giúp hướng dẫn thiết kế ILRS và cơ sở hạ tầng liên quan.
Không chỉ có Trung Quốc, NASA cũng có kế hoạch thành lập một căn cứ phi hành đoàn gần cực nam thông qua chương trình Artemis. Cơ quan vũ trụ Mỹ đặt mục tiêu đưa các phi hành gia bay quanh mặt trăng vào năm tới trong sứ mệnh Artemis 2, sau đó tiếp tục thực hiện sứ mệnh đó với phi hành đoàn hạ cánh xuống Artemis 3 vào năm 2026.
