Não bộ của phụ nữ khác gì so với nam giới? Đó là một câu hỏi từng giày vò tâm trí không biết bao nhiêu thế hệ các nhà khoa học. Từ thế kỷ 19, một bác sĩ người Mỹ có tên là Samuel George Morton đã thực hiện các thí nghiệm đơn giản đầu tiên giúp trả lời câu hỏi này.
Ông đổ đạn chì vào những hộp sọ mình thu thập được để xem hộp sọ nào chứa được nhiều đạn chì hơn chứng tỏ người đó có thể tích não lớn hơn. Gustave Le Bon, một nhà bác học người Pháp sau đó xác nhận nam giới có thể tích não lớn hơn phụ nữ.
Điều này khiến hai nhà khoa học khác là Alexander Bains và George Romanes lập luận: Bởi não đàn ông lớn hơn nên họ thông minh hơn.
Nhưng John Stuart Mill, một triết gia người Anh đi tới một sự bác bỏ lập luận giản đơn của Bains và Romanes. Bởi nếu chỉ tính trên thể tích, voi và cá voi phải thông minh hơn con người rất nhiều. Thực tế không phải vậy!
Kể từ đó, nghiên cứu sự khác biệt giữa não bộ nam giới và não bộ phụ nữa chuyển sang hướng so sánh kích thước tương đối các vùng não.
Một số người dự đoán rằng não bộ của những người đàn ông sẽ sẽ có thùy trán, là vùng não phía trên mắt lớn hơn phụ nữ. Trong khi kích thước của vùng thùy đỉnh, vùng não ngay sau thùy trán của họ lại thua kém.
Nhưng rồi sau đó, một số nhà giải phẫu thần kinh cho rằng vùng thùy đỉnh đại diện cho trí thông minh, nên nó phải lớn hơn ở đàn ông.
Những trang luận về sự khác biệt giữa não bộ nam giới và phụ nữ vẫn được kéo dài cho tới tận thế kỷ 21. Các nhà khoa học ngày càng đi vào chi tiết hơn, họ khảo sát các vùng não nhỏ hơn để tìm ra mọi sự khác biệt mà họ thấy.
Và dưới đây là tất cả những gì chúng ta biết được cho tới thời điểm này:
Sự khác biệt trong giải phẫu não nam giới và phụ nữ
Sự khác biệt lớn nhất về mặt giải phẫu não trên phương diện giới tính được tìm thấy ở vùng dưới đồi, một cấu trúc nhỏ điều chỉnh hành vi và sinh lý sinh sản. Các nhà khoa học cho biết có ít nhất một phân khu của vùng dưới đồi lớn hơn trong bộ não nam giới.
Nhưng mục tiêu cuối cùng khi nghiên cứu sự khác biệt giữa não phụ nữ và nam giới vẫn là để giải thích nguyên nhân họ có suy nghĩ khác nhau – chứ không chỉ là sinh lý sinh sản. Do đó, các nhà khoa học biết họ cần chuyển sự chú ý của mình sang đại não, phần não chịu trách nhiệm về trí thông minh ở con người.
Trong khuôn khổ của đại não, có một khu vực được gọi là thể chai (corpus callosum). Đó là một dải các sợi thần kinh dày có nhiệm vụ trao đổi tín hiệu giữa hai bán cầu đại não.
Trong thế kỷ 20 và 21, một số nhà nghiên cứu nhận thấy thể chai của phụ nữ lớn hơn nam giới khi xét trên trung bình. Sự khác biệt này đã thu hút nhiều nhà khoa học nhảy vào nghiên cứu, và thể chai được cho là gây ra sự khác biệt trong nhận thức giữa nam và nữ.
Xét trên trung bình, thể chai (phàn màu đỏ) của phụ nữ lớn hơn nam giới.
Mặc dù vậy, khi các nhà nghiên cứu tìm hiểu kỹ hơn, họ nhận thấy các bộ não nhỏ hơn vẫn có thể có thể chai lớn hơn. Và sự bất tương xứng về mặt kích thước này xảy ra trên cả nam và nữ. Do đó, kết luận về thể chai liên quan đến trí thông minh hoặc sự khác biệt giới tính một lần nữa không nhất quán.
Câu chuyện tương tự xảy ra với bất kỳ tiểu phần não bộ nào được so sánh giữa hai giới. Đó là lý do tại sao các giải thích sự khác biệt về nhận thức liên quan đến giới tính dựa trên giải phẫu não cho đến nay đều không thuyết phục.
Những vùng trùng lặp không phụ thuộc vào giới tính
Ngay cả khi một vùng não của nam giới và phụ nữ có sự khác biệt khi xét trên trung bình, chúng vẫn có những trùng lặp nhất định. Không một nhà khoa học nào có thể nhìn vào một bộ não và tự tin đoán rằng đó là não bộ của một người đàn ông hay một người phụ nữ.
Điều này cũng giống như chiều cao vậy. Nếu bạn chỉ biết một người cao 1m6, bạn có tự tin người đó là phụ nữ hay nam giới hay không? Mặc dù nam giới xét trên trung bình cao hơn nữ giới, nhưng vẫn có những khoảng chiều cao mà ở đó cả nam và nữ đều phân bố đồng đều.
Sự khác biệt trong bộ não nam giới và nữ giới thậm chí còn nhỏ hơn rất nhiều so với chênh lệch chiều cao giữa hai giới. Daphna Joel, một nhà thần kinh học người Israel đã chụp cộng hưởng từ hơn 1.400 bộ não và đo đạc 10 vùng não thể hiện sự khác biệt lớn nhất giữa hai giới.
Kết quả cho thấy cô chỉ xác định được từ 3-6% các bộ não mang đặc điểm đặc trưng của giới, nghĩa là chúng luôn là bộ não phụ nữ hoặc luôn là bộ não đàn ông. 94-97% các bộ não còn lại không thể phân biệt được, chúng về cơ bản là trùng khớp nhau.
Hooc-môn trong bào thai quyết khác biệt giới tính
Rốt cuộc, nếu não bộ phụ nữ và đàn ông khác nhau thật, điều gì đã gây ra sự khác nhau đó?
Một nghiên cứu năm 1959 lần đầu tiên chứng minh rằng việc tiêm testosterone vào những con chuột đang mang thai sẽ khiến con của chúng sinh ra nếu là chuột cái sẽ thể hiện các hành vi giới tính của chuột đực khi trưởng thành.
Các tác giả suy luận rằng testosterone trước khi sinh (bình thường do tinh hoàn của thai nhi tiết ra) vĩnh viễn "tổ chức" não bộ cho bào thai từ khi còn trong bụng mẹ. Nhiều kết quả nghiên cứu khác sau đó cho thấy điều này về cơ bản là đúng.
Nhưng về mặt đạo đức, thực hiện một thí nghiệm tương tự đối với con người là không thể chấp nhận được. Do đó, giả thuyết này vẫn chưa được xác nhận trên người.
Gen cũng có thể là nguyên nhân gây ra sự khác biệt
Trong khi hooc-môn trước khi sinh có thể gây ra hầu hết sự khác biệt ở não liên quan đến giới tính, có một số trường hợp sự khác biệt đó có nguyên nhân trực tiếp từ di truyền.
Năm 2003, các nhà khoa học công bố nghiên cứu về một con chim sẻ vằn, nó có một nửa bên phải là con đực, trong khi nửa bên trái là con cái. Một cấu trúc não của con sẻ vằn này liên quan đến giọng hót của con đực chỉ phát triển ở bên phải não bộ, mặc dù cả hai bên não đều trải qua một môi trường hooc-môn giống nhau.
Con chim sẻ vằn có một nửa bên phải là con đực, trong khi nửa bên trái là con cái.
Điều này khẳng định sự bất đối xứng trong não của con sẻ vằn không phải do hooc-môn mà là do gen. Sau phát hiện năm 2003, tác động trực tiếp của gen lên sự khác biệt trong não liên quan đến giới tính cũng được tìm thấy ở chuột.
Quá trình học tập cũng làm thay đổi não bộ
Nhiều người cho rằng sự khác biệt của não bộ nam giới so với phụ nữ là bẩm sinh, nhưng giả thiết này là sai lầm.
Con người luôn luôn học tập từ khi được sinh ra cho tới khi trưởng thành, mặc dù càng lớn chúng ta học càng chậm. Nhưng bất kể hình thức học tập là gì từ việc ghi nhớ các sự kiện, trò chuyện, giao tiếp cho đến cải thiện kỹ năng âm nhạc hoặc thể thao, việc học tập sẽ thay đổi kết nối giữa các tế bào thần kinh được gọi là khớp thần kinh.
Những thay đổi này rất nhỏ, chúng thường chỉ nhỏ bằng 1% bề rộng sợi tóc người, nhưng xảy ra rất nhiều và thường xuyên. Nghề nghiệp cũng đặc biệt ảnh hưởng tới "kiến trúc" của bộ não. Một nghiên cứu thực hiện trên các tài xế taxi ở London cho thấy vùng hồi hải mã của họ rất phát triển, vì đây chính là vùng não được sử dụng để điều hướng di chuyển.
Những tài xế phải nhớ đường ở London có vùng hồi hải mã lớn hơn vài milimet, tương đương với 1.000 lần kích thước của khớp thần kinh so với những người khác.
Một số tài xế già ở London không dùng GPS, họ thuộc từng con đường và số nhà trong thành phố.
Do đó, nếu việc so sánh sự khác biệt trong não bộ nam giới và phụ nữ không thể kết luận được là do bẩm sinh, chúng ta có thể đoán đó là do việc học tập. Mỗi người chúng ta đều sống trong một nền văn hóa mà giới tính sẽ định hình cách chúng ta được nuôi nấng, giáo dục và đối xử.
Tất cả những điều đó bên cạnh hooc-môn và gen đều có thể thay đổi cấu trúc não bộ của chúng ta theo hướng nam tính hay nữ tính hơn, mặc dù sự khác biệt đó không hẳn là quá lớn.
Tham khảo Theconversation