Gần đây, khi đang lái xe về nhà, tôi có nghe radio. Trên đó, người dẫn chương trình đặt ra một câu hỏi cho các khán giả: “Loài vật nào là nguy hiểm nhất trên hành tinh?”.
Lúc đó, một loạt các phỏng đoán dựa trên học thức cá nhân xuất hiện trong đầu tôi. Liệu có phải là rắn chuông Moiave? Hay cá mập trắng lớn? Hoặc loài sứa hộp nước Úc? Cũng có thể là cá sấu hoặc hổ chẳng hạn?
Nhưng hóa ra, tôi đều đoán không đúng. Những loài săn mồi kể trên không là gì khi xét về số lượng ca tử vong do loài vật nguy hiểm nhất trên thế giới – loài muỗi.
Trên thực tế, muỗi còn khiến nhiều người tử vong trong vòng một năm hơn cả cá mập gây nên trong suốt một thế kỷ.
Tại sao muỗi lại là loài động vật nguy hiểm nhất trên hành tinh của chúng ta?
Như đã nói, những côn trùng bay nhỏ bé này giết chết hơn một triệu người mỗi năm và chiếm tới 17% tổng số gánh nặng gây ra bởi các bệnh truyền nhiễm trên toàn cầu theo ước tính.
Tệ hơn nữa, chúng có thể truyền những bệnh này sang các loài ký sinh trùng khác, từ đó càng làm tăng các mối nguy hiểm cho con người.
Loài đáng lo ngại nhất là muỗi Anopheles – trung gian truyền bệnh sốt rét – nguyên nhân gây ra cái chết của 400.000 người (chủ yếu là trẻ em).
Tuy nhiên, những loài côn trùng này có vẻ rất hiền hòa và lành tính. Và điều khiến tôi phải suy nghĩ là việc bạn sẽ không hề do dự khi rũ đi một thứ gì đó gây phiền hà cho bản thân.
Có rất nhiều ví dụ trong thế giới kinh doanh và cá nhân, nơi mọi người dành quá nhiều thời gian và công sức để tránh khỏi nanh vuốt của những kẻ thù nhìn thấy được, để rồi bỏ qua những “con muỗi” đang hút máu ngay trước mắt.
Muỗi và cá mập – học để phân biệt hai thứ này
Những “cá mập” có ích
Trong môi trường kinh doanh, cá mập thường được định nghĩa là người bề trên, giống như sếp, hoặc là một người cố vấn cấp cao hơn có ảnh hưởng trực tiếp đến con đường sự nghiệp của bạn trong tương lai.
Xét trong phạm vi cá nhân, cá mập có thể là huấn luyện viên đời sống, bạn bè, bố mẹ chồng/vợ - những người có thể đặt ra tiêu chuẩn cao hơn so với tiêu chuẩn của bố mẹ bạn, hoặc chính là vợ/ chồng hay những người quan trọng khác.
Tuy nhiên, sự thật là, dù trong hoàn cảnh nào, và dù cá mập có đáng sợ cỡ nào, họ là những người đưa bạn tiến lên phía trước, ép bạn phải tái tạo bản thân, giúp bạn tìm ra động lực cần thiết và luôn hướng về phía trước trong cuộc sống.
Ngược lại, những “con muỗi” rất nguy hiểm, họ sẽ tước đi cả cuộc sống trước khi bạn có cơ hội nhận ra.
Những “con muỗi” nguy hiểm chết người
"Muỗi" trong thế giới con người rất khó để nhận biết và một số thậm chí có thể là những người bạn thân thiết nhất của ta.
Họ cũng có những vỏ bọc khác nhau, khiến quá trình nhận dạng thậm chí còn khó khăn hơn. Một loại muỗi phổ biến nhất là những cá nhân cấp dưới hoặc đồng nghiệp, họ lợi dụng, tâng bốc và lợi dụng mối quan hệ của ta để trục lợi.
Loại 1 - Những kẻ hút máu
Đối với một nhà lãnh đạo tương lai, đối tượng này vô cùng nguy hiểm.
Muỗi có xu hướng sử dụng các chiến thuật thao túng để dàn xếp ra các tình huống hoặc kết quả mà họ quan tâm, từ đó tấn công và gây mất thăng bằng trong sự nghiệp và cuộc sống cá nhân người lãnh đạo, khiến họ dễ dàng bỏ qua chương trình tập luyện nghiêm ngặt, bỏ qua các deadline, không còn gắn công việc với các mối quan hệ, không thể đưa ra các quyết định kinh doanh mạnh mẽ, và phải vật lộn để thực hiện bước tiếp theo.
Loại muỗi hút máu này tôi đã trải nghiệm trực tiếp tại công ty cũ.
Trong thời gian tôi làm việc tại đây, chúng tôi đã áp dụng chính sách của GE trong quy trình đánh giá hiệu suất hàng năm, rằng 10–15% tổng số nhân viên sẽ bị cho nghỉ làm mỗi năm.
Chiến lược tuyển dụng này đã tạo ra một hệ thống xếp hạng rất chủ quan và một môi trường thù địch trong đó các nhân viên cố gắng nịnh nọt để được ở lại. Tôi đã thấy điều này xảy ra với cả cấp dưới và đồng sự.
Cách tiếp cận này đã tạo ra một tình huống trong đó những nhân viên lâu năm sẽ chỉ quan tâm đến bạn bè thay vì những người đang thực sự thúc đẩy sự tiến bộ.
Tôi đã chứng kiến vô số tài năng vĩ đại bị ném vào lề đường chỉ vì họ đang cố gắng tạo ra sự thay đổi và đi ngược lại các chuẩn mực đã được đồng thuận.
Loại 2 — Những kẻ bóp nghẹt vô hình
Một loại "muỗi" chết người khác là những người "nửa vời" trong cuộc sống của bạn. Những người này thường rất thân cận với bạn, rất khó phát hiện và loại bỏ.
Họ được mô tả rõ nhất là những người thích mọi thứ theo cách của mình, có thể đã đạt được những bước tiến trong sự nghiệp đến mức không muốn phát triển hơn nữa, và cố gắng gây sức ảnh hưởng lên bạn bè để có cùng quan điểm với bản thân.
Ví dụ, nếu bạn được thăng chức, thay vì vui mừng và chúc mừng, họ ngay lập tức chỉ ra những điều tiêu cực.
Chẳng hạn “hãy nghĩ đến số giờ làm thêm sẽ phải làm đi” hay "bạn định dành thời gian cho con trẻ như thế nào?" hoặc là “có rất nhiều áp lực; bạn sẽ không chịu đựng lâu được đâu. "
Loại 3 - PITA
PITA ban đầu có thể khó phát hiện. Họ là những người thường nói thẳng vào mặt bạn một điều nhưng sau đó lại làm theo hướng ngược lại.
Đó có thể là một nhà đầu tư hứa hẹn chuyện tiền bạc, và sau đó can thiệp vào các hoạt động hàng ngày hoặc chiếm thời gian quý báu của bạn với những câu hỏi liên tục.
Hoặc một người bạn, đồng nghiệp hoặc ông chủ xin lời khuyên của bạn, và sau đó vì đó không phải là ý tưởng của họ nên ném nó sang một bên, để rồi sau vài tháng lại đột ngột đưa ra chỉ dẫn như thể đó là ý tưởng ban đầu họ nghĩ ra.
Hay là một khách hàng hứa hẹn muốn mình là mối quan tâm duy nhất và liên tục đưa ra những yêu cầu phi thực tế khiến bạn xa rời các nhu cầu khách hàng khác hoặc xa rời việc phát triển doanh nghiệp của mình.
Các nhà lãnh đạo tương lai cần phải tránh xa các loại muỗi bằng mọi giá
Dưới đây là một vài điều bạn cần cân nhắc trên cương vị một nhà lãnh đạo tương lai. Đôi lúc một số người có sức ảnh hưởng nhất trong cuộc đời của bạn lại chính là "một con muỗi".
Họ có thể là người bạn thân hoặc là người đồng nghiệp thân tình cùng làm việc. Không quan trọng họ là ai. Điều quan trọng là tác động đến cuộc sống và sự nghiệp của bạn.
Khi bạn xác định một" con muỗi" tiềm ẩn trong cuộc sống của mình, hãy giữ khoảng cách, chủ động xua đuổi hoặc loại bỏ hoàn toàn.
Hãy chắc chắn rằng bạn tìm ra các loại muỗi sớm nhất có thể. Nếu không, bạn có thể đang vô tình kết nghĩa với “loài côn trùng” nguy hiểm nhất hành tinh.
*Theo bài viết tại Medium của tác giả John R. Miles - một doanh nhân, CEO đa ngành và CIO trong danh sách Fortune 40. Niềm đam mê của ông đang giúp những người yếu thế bứt phá, phát huy khả năng sáng tạo và khả năng lãnh đạo.