Tờ Jiji (Nhật Bản) dẫn lời các quan chức này cho hay sau chuyến thăm chính thức tới đền thờ chiến tranh Yasukuni của Thủ tướng Shinzo Abe, Mỹ lo ngại hành động này sẽ tổn hại tới sự ổn định của khu vực và đang theo dõi sát sao liệu ông Abe có tới thăm ngôi đền này nữa không.
Theo Jiji, điều đó cho thấy chính quyền Obama lo ngại rằng căng thẳng giữa Nhật Bản và các quốc gia láng giềng có thể phản tác dụng đối với các mối quan hệ đồng minh của Mỹ ở châu Á.
Trong một tuyên bố hiếm hoi sau chuyến thăm đền Yasukuni của ông Abe, chính quyền Mỹ bày tỏ “sự thất vọng rằng giới lãnh đạo Nhật Bản đã có hành động đó, hành động sẽ làm gia tăng căng thẳng với các nước láng giềng của Nhật Bản”.
Một quan chức cấp cao trong chính quyền Obama cho rằng tuyên bố trên của Mỹ không phải là lời chỉ trích mà thực sự thể hiện sự thất vọng của phía Mỹ. Cảm xúc đó bắt nguồn từ việc Tokyo phớt lờ cảnh báo của đồng minh Washington rằng giới lãnh đạo Nhật Bản không nên tới thăm đền Yasukuni.
Khi ông Seiichi Eto, cố vấn của ông Abe, tới thăm Mỹ hồi tháng 11/2013, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel nói thẳng rằng nếu ông Abe tới thăm đền Yasukuni, mối quan hệ Mỹ - Nhật sẽ bị tổn hại.
Các quan chức Mỹ cho biết ông Eto đáp lại rằng Thủ tướng Abe cần phải tới thăm đền thờ chiến tranh này để thực hiện lời hứa của ông trong cuộc tranh cử tháng 12/2012.
Ngày 26/12, chính quyền Abe thông báo cho Washington về quyết định tới thăm ngôi đền chỉ khoảng 90 phút trước chuyến thăm.
Theo các quan chức Mỹ, chính quyền Obama lo ngại rằng kế hoạch sửa phương hướng hợp tác quốc phòng Mỹ - Nhật có thể sẽ bị các quốc gia trong khu vực Đông Bắc Á phản đối, đặc biệt là Trung Quốc. Ngoài ra, kế hoạch này cũng có thể làm suy yếu khung hành động 3 bên Mỹ - Nhật – Hàn, nền tảng của chiến lược “Trục châu Á”.
Mỹ khẳng định chiến lược “Trục châu Á” chỉ nhằm đảm bảo sự ổn định của khu vực nhưng dư luận coi đây là nỗ lực của Washington nhằm ngăn chặn một Trung Quốc ngày càng hành xử một cách quyết liệt.
Tổng thống Obama có kế hoạch công du châu Á vào tháng Tư tới và điểm dừng chân đầu tiên của ông sẽ là Nhật Bản. Tuy nhiên, nếu Tokyo không thể hàn gắn mối quan hệ với Bắc Kinh và Seoul, những tiếng nói kêu gọi ông Obama gạt bỏ Nhật Bản khỏi kế hoạch công du sẽ càng được củng cố.
