Lý Quang Diệu luận thế giới: "Nhân chi sơ, tính bản ác..."

Lý Quang Diệu từng cảnh giác nói rằng - "Nguy cơ suy thoái và sụp đổ luôn luôn tồn tại. Chúng ta phải đối diện với các vấn đề thực tại, không thể sùng bái lý thuyết suông".

Nguyên tắc chiến lược của ông là gì?

Tôi cho rằng, nhân chi sơ tính bản ác. Cần phải có các biện pháp hạn chế, kiểm soát mặt ác của con người. Nói vậy có thể khiến nhiều người thất vọng, nhưng đó là quan điểm của tôi.

Mặc dù loài người đã chinh phục vũ trụ, song chúng ta chưa học được cách chinh phục bản năng và cảm tính của chính mình. Bản năng và cảm tính là nhu cầu tất yếu đối với chúng ta vào thời Đồ Đá, nhưng không còn cần thiết ở thời đại vũ trụ này.

Thực tế, quyền lực chính trị của châu Á cùng "lịch sử bộ lạc" đã tồn tại lâu đời. Bất kể chúng ta có thích hay không, nếu muốn sinh tồn và đồng thời duy trì đặc trưng của mỗi dân tộc thì buộc phải học cách tìm ra lợi ích chung của các quốc gia.

Mặc dù tư tưởng Nho gia cho rằng nhân tính có thể cải thiện, nhưng tôi luôn nghĩ rằng nhân loại giống như động vật. Tôi không dám chắc con người có thể thay đổi, nhưng tôi tin rằng chúng ta có thể được huấn luyện và quản giáo...

Anh có thể bắt một người thuận tay trái viết bằng tay phải, nhưng không bao giờ thực sự thay đổi được bản chất người đó.

Nhiều người nhận định quan hệ giữa người và người là bình đẳng... Điều này có thực tế không? Nếu là không thì theo đuổi bình đẳng chỉ đem lại suy thoái.

Sự thực căn bản nhất chính là không có hai sự vật nào hoàn toàn bình đẳng hết. Không có sự vật nhỏ như nhau hay lớn như nhau.

Sự vật từ trước tới nay đều bất bình đẳng. Do dù là anh em sinh đôi thì khi ra đời cũng có người trước kẻ sau. Người ra trước thì được làm anh.

Nhân loại là vậy, bộ lạc cũng vậy, quốc gia cũng như thế. Chúng ta luôn ở trong cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Ban đầu, tôi cũng tin rằng loài người bình đẳng...

Hiện tại tôi hiểu rằng đó là điều bất khả thi nhất trên đời, bởi nhân loại đã tiến hóa hàng triệu năm, phân tán khắp nơi trên thế giới, cách biệt lẫn nhau, mưu cầu phát triển độc lập, điều kiện chủng tộc, dân tộc, khí hậu, thổ nhưỡng đều bất đồng...

Đó là những gì tôi đọc được trong sách vở và bản thân đã quan sát kiểm chứng tất cả.

Đối với bất kỳ xã hội nào mà nói, trong 1.000 đứa trẻ được sinh ra đều sẽ có một tỉ lệ nhất định "tiệm cận với thiên tài", một tỉ lệ khác trở thành người bình thường và cũng có tỉ lệ ngốc nghếch không tránh khỏi...

Chính những người "tiệm cận thiên tài" và những người "trên trung bình" đó sẽ quyết định tương lai.

Chúng ta muốn một xã hội công bằng, chúng ta muốn cho mỗi người một cơ hội bình đẳng, thế nhưng trong sâu thẳm tư tưởng mình, chúng ta không thể lừa dối bản thân rằng có khả năng tồn tại 2 cá thể giống hệt nhau từ nghị lực, động lực, trình độ, năng khiếu nội tại...

Bất kỳ chính quyền, tôn giáo hay tư tưởng nào đều không có khả năng chinh phục được cả thế giới hay "tái lập" thế giới theo lý tưởng của mình.

Sự đa dạng hóa của thế giới đã trở thành đặc trưng rõ rệt. Các chủng tộc, văn hóa, tôn giáo, ngôn ngữ và lịch sử khác nhau yêu cầu các quốc gia thông qua lộ trình khác nhau để hiện thực xã hội dân chủ và thị trường tự do.

Trong thế giới toàn cầu hóa, các xã hội được kết nối với nhau nhờ vệ tinh, truyền hình, mạng internet hay dịch vụ lữ hành, nhờ đó mà có sự ảnh hưởng qua lại.

Tại một giai đoạn phát triển nào đó, một chế độ xã hội như thế nào có thể đáp ứng tốt nhất nhu cầu của một dân tộc, là do Thuyết tiến hóa của Darwin quyết định.

Thái độ của ông đối với tư duy chiến lược và quyết sách ra sao?

Tôi tự mô tả về mình là một người theo chủ nghĩa tự do.

Một mặt, tôi cổ súy quan niệm cơ hội bình đẳng, nỗ lực có thể mang lại cho mỗi người cơ hội phát triển tốt nhất.

Mặt khác, tôi có lòng cảm thông nhất định và không hy vọng những người thất bại ngày càng chìm sâu trong hoàn cảnh khó khăn.

Tôi muốn chế độ vận hành ở hiệu quả cao nhất, nhưng đồng thời phải xét tới những người có tình trạng không tốt, bởi điều kiện tự nhiên không cung cấp đủ cho họ nguồn lực, hoặc tự thân họ thiếu điều kiện để phấn đấu nỗ lực...

Tôi tự nhận là người theo chủ nghĩa tự do thực thụ, bởi tôi không câu nệ với một kiểu lý luận về quản lý xã hội nào.

Tôi là người thực dụng, sẵn sàng đối diện với vấn đề và nói - "Được rồi, đâu mới là con đường giải quyết tốt nhất? Thế nào mới tạo được phúc lợi và hạnh phúc lớn nhất cho nhiều người nhất?"

Tôi sinh ra trong gia đình "tam đại đồng đường". Điều này vô hình trung thúc đẩy sự sùng bái tư tưởng Nho gia trong tôi.

Tư tưởng này sẽ thẩm thấu vào đầu anh một cách vô thức. Nho gia tin rằng nếu người người đều tranh làm "quân tử" thì xã hội sẽ chuyển biến theo hướng tốt đẹp.

"Quân tử" theo nghĩa lý tưởng là không làm việc ác, nỗ lực làm việc thiện, hiếu thuận cha mẹ, chung thủy với vợ chồng, nuôi dạy con cái, đối tốt bạn bè...

Quan niệm triết học của Nho gia là nếu như muốn vận hành một xã hội khỏe mạnh, anh cần phải xét tới lợi ích của số đông, lợi ích của xã hội đặt trên lợi ích cá nhân. Đây cũng là khác biệt cốt lõi với văn hóa Mỹ, bởi người Mỹ đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu.

Khi đi công tác nước ngoài, tôi sẽ chú ý quan sát cách vận hành của một xã hội, một chính phủ ra sao và suy nghĩ vì sao họ vận hành tốt.

Tư tưởng của con người không chỉ tới từ sách vở. Anh có thể học từ sách, nhưng nếu không kết hợp tri thức từ sách vở với tình hình thực tế thì kiến thức của anh cũng không có đất dụng võ.

Bản thân tôi thường đem những gì đọc được liên hệ với bản thân, rồi thảo luận với những người uyên bác về những điểm trọng yếu.

Nhất định không được xem nhẹ điều này, bởi chỉ cần thông qua giao tiếp, anh đã có thể "lấy" được tinh hoa trong tư tưởng và tri thức của đối phương.

Singapore đạt được thành tựu như ngày nay không phải là ngẫu nhiên. Chúng tôi phải cố gắng tránh mọi khả năng để xảy ra sai lầm. Nhờ đó, chúng tôi mới tích lũy được tư bản hùng mạnh như bây giờ.

Nếu chúng tôi không có "của để dành" thì đến khi gặp phải khó khăn, tất cả sẽ mất hết. Chúng tôi có một chế độ vận hành tốt và đòi hỏi đầu tư trí tuệ cũng như kỹ năng chuyên nghiệp.

Nhân tài của Singapore tới từ rất nhiều quốc gia. Bọn họ làm việc trong ngành tài chính, chế tạo, du lịch và các hoạt động kinh tế khác.

"Mô hình Singapore" không thể dễ dàng bị sao chép. Tôi cho rằng đây là cống hiến lớn nhất của tôi, và cũng là việc làm có giá trị nhất.

Lịch sử đóng vai trò thế nào trong tư duy chiến lược và quyết sách?

Theo tôi, lịch sử không biết tái diễn, nhưng có một vài xu thế và kết quả của nó thì vĩnh viễn không đổi.

Nếu anh không hiểu lịch sử thì tầm nhìn của anh sẽ hạn hẹp. Còn nếu anh hiểu biết lịch sử thì sẽ có cái nhìn bao quát, cao xa.

Muốn nắm bắt hiện tại, dự liệu tương lai thì buộc phải hiểu rõ và hiểu đủ lịch sử của một dân tộc. Không những phải biết những sự kiện đã diễn ra, mà phải hiểu tại sao điều đó xảy ra.

Điểm này tương đối quan trọng. Cá nhân cần phải thực hiện và quốc gia cũng vậy.

Trải nghiệm của một con người quyết định người đó yêu hay ghét một sự vật và quyết định thái độ đối diện khi sự vật/việc đó tái diễn.

Đối với một dân tộc cũng như vậy: Một dân tộc chắc chắn phải đúc kết kinh nghiệm và bài học từ những thành công, thất bại trong lịch sử của chính mình.

Nói cách khác, chính hình thái "ký ức tập thể" này quyết định thái độ đón nhận hay bài xích của một dân tộc đối với một sự vật mới. Rất đơn giản, bởi người ta sẽ luôn phát hiện bóng dáng lịch sử ngay trong những điều mới lạ.

Người trẻ học được nhiều nhất và sâu sắc nhất từ những trải nghiệm cá nhân.

Các bậc tiền bối bỏ ra tâm huyết và kinh nghiệm có thể giúp người trẻ tăng thêm kiến thức, giúp họ xử lý những vấn đề chưa từng đối diện hay nguy cơ mới.

Tuy nhiên, loại kinh nghiệm từ các bậc lão làng là kinh nghiệm "second-hand", không có được sự sâu sắc, lâu bền và sinh động như kinh nghiệm có được từ trải nghiệm cá nhân.

Quan điểm về nguồn gốc tiến bộ xã hội ảnh hưởng ra sao tới tư duy chiến lược của ông?

Văn minh xuất hiện chính là do nhân loại biết đối phó thách thức trong những điều kiện nhất định. Ở nơi nào nhiều thách thức, nơi đó sẽ hưng vượng phát đạt.

Muốn chuyển biến thành công một xã hội buộc phải thỏa mãn 3 điều kiện cơ bản: Lãnh đạo kiên cường, chính phủ hiệu quả và xã hội pháp kỷ.

Anh nhất định phải có "tín niệm".

Anh xây nhà không phải chỉ để nhân dân ăn sung mặc sướng... mà anh phải làm điều đó vì anh tin bản thân cuối cùng có thể sáng tạo ra một quốc gia hạnh phúc, kiện toàn, sáng tạo một xã hội khiến người dân có cảm giác thành công...

Để hiện thực hóa mục tiêu trong lý tưởng, một quốc gia phải trải qua rất nhiều gian nan.

Xã hội đặc quyền với cơ sở là tài sản và địa vị buộc phải nhường chỗ cho xã hội với cơ sở là sự cống hiến. Bởi đơn giản, chỉ có khích lệ được con người cống hiến nhiều nhất thì xã hội mới tiến bộ được.

Tôi không hiểu sự "bảo hộ nhân dân" có ý nghĩa lớn đến đâu đối với chí tiến thủ của một dân tộc. Cá nhân tôi cho rằng, điều này chỉ hạ thấp kỳ vọng về thành tựu và thành công của người dân.

Tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng, muốn đạt được sự giàu có, bạn phải ra ruộng trồng lúa, phải dựa vào vườn cây quả mùa thu, phải dựa vào công xưởng để tạo ra những sản phẩm xã hội cần đến.

Phải mất 20 năm, tôi mới nhận ra rằng trước khi chia sẻ tài lộc, chúng ta phải tạo ra tài lộc đã. Muốn sáng tạo ra tư bản thì phải cung cấp cho người dân động lực và sự khích lệ mạnh mẽ.

Đây là điều tối quan trọng.

Phải thúc đẩy nhân dân cạnh tranh, đối đầu với thách thức để tạo ra lợi nhuận, nếu không sẽ không có phúc lợi để chia sẻ.