Đây là bài đầu tiên trong tuyến bài điều tra của báo chí Ukraine dựa trên các tài liệu thu được từ dinh thự Mezhyhirya của ông Yanukovych, sau khi nhân vật này đào tẩu sang Nga.
Kostyantyn Kobzar được chính thức bổ nhiệm vào vị trí đội trưởng đội cận vệ riêng của ông Yanukovych năm 2011, dù trên thực tế, ông này đã giữ vị trí đó từ năm 2009. Ông Kobzar sống trong một căn nhà nhỏ có 2 phòng, ngay gần dinh thự xa hoa Mezhyhirya của ông Yanukovych ở ngoại ô thủ đô Kiev.
Những cuốn sổ ghi chép và tài liệu của Kobzar bị bỏ lại đã hé lộ nhiều bí mật liên quan tới việc đội cận vệ này của ông Yanukovych được thành lập và hoạt động như thế nào, an ninh được thắt chặt ra sao trong những ngày cuối cùng trước khi vị tổng thống này bị phế truất và ai là người thường xuyên gặp ông này nhất.
Ông Yanukovych và cận vệ Kostyantyn Kobzar (phải).
Mật danh "Đối tượng 109"
Trong các tài liệu của Kobzar, "Đối tượng 109" là mật danh dành cho dinh thự Mezhyhirya của ông Yanukovych. Một lược đồ được phát hiện tại hiện trường cho thấy chính xác vị trí của các nhóm an ninh. Ngoài ra, các tài liệu này cũng cho thấy có tới 650 nhân viên an ninh bảo vệ khắp dinh thự rộng khoảng 140 ha trước thời điểm ông Yanukovych bỏ trốn. Lực lượng này bao gồm cảnh sát thuộc đơn vị chống bạo động Berkut, quân đội thuộc Bộ Nội vụ và các đơn vị đặc nhiệm khác.
Vào tháng 2, khi tình hình Ukraine ngày càng trở nên căng thẳng, an ninh xung quanh "Đối tượng 109" đã được tăng cường chặt chẽ thêm. Các báo cáo do Kobzar cất giữ cho thấy cảnh sát đã bắt giữ ngay cả những người chụp ảnh gần hàng rào của dinh thự này hay chuyển vị trí các tổ ong ở dưới đất. Những người này sau đó đã bị giải tới cảnh sát khu vực viết giải trình và bị chụp ảnh lưu lại.
Một góc dinh thự xa hoa của ông Yanukovych
Danh sách người ra vào cập nhật từng ngày
Lối vào dinh thự Mezhyhirya được bảo vệ nghiêm ngặt. Mỗi điểm giao cắt bên trong dinh thự đều có một danh sách những người được qua và danh sách đó được cập nhật hàng ngày.
Bên cạnh đó, cũng có danh sách tên những người được phép tự do ra vào dinh thự Mezhyhirya, danh sách những xe hơi không cần khai báo chủ sở hữu, kể cả những chiếc xe của Yanukovych và những người thân cận nhất với ông này.
Theo những ghi chép của Kobzar từ tháng 12/2013, Serhiy Kurchenko, tỷ phú khí đốt và dầu mỏ 27 tuổi của Ukraine, ông chủ của Forbes Ukraine, đã nhiều lần đề nghị được gặp riêng Yanukovych. “Kurchenko đề nghị gặp vào bất cứ lúc nào cũng được. Việc này được sự can thiệp của cựu Phó Thủ tướng đầu tiên SerhiyArbuzov”. Ngoài ra, sổ tay của Kobzar cũng đề cập tới tên của Yuriy Ivaniushchenko, một thành viên quốc hội ủng hộ ông Yanukovych, và Vadym Novinsky, tỷ phú và là đối tác của tỉ phú Ukraine Rinat Akhmetov.
Ravlo Litovchenko, giám đốc Tantalit, công ty được ủy quyền tất cả các công việc thiết kế nội thất và xây dựng Honka cũng được tự do ra vào khu này. Honka là một khu vực sang trọng nhất và mới nhất bên trong Mezhyhiryya. Ivan Tokhtamysh, cựu chủ tịch CLB săn bắn Kedr cũng có quyền này.
Lần xuất hiện cuối cùng: 651 cận vệ trong 1 giờ
Lần cuối cùng Yanukovych xuất hiện trước công chúng là ngày 14/2, khi ông tới viếng đài tưởng niệm các chiến sĩ hy sinh trong cuộc chiến giữa Liên Xô cũ và Afghanistan vào những năm 1980. Sổ tay của Kobzar đã cho biết có 651 cận vệ và một vài lính bắn tỉa hộ tống ông Yanukovych trong khoảng 1 tiếng đồng hồ ông này xuất hiện. Một trong số các tài liệu được tìm thấy tại nhà Kobzar còn tiết lộ những vị trí tốt nhất mà lính bắn tỉa nên đứng quanh khu vực đài tưởng niệm ở quận Pechersk, thủ đô Kiev.
Đánh đập nhà báo
Theo các tài liệu do Kobzar ghi chép lại, các nhân viên dưới quyền ông đã tham dự vào nhiều việc hơn là chỉ đơn thuần làm nhiệm vụ bảo vệ an ninh. Một trong số đó là những vụ đánh đập nhà báo Tetyana Chornovol tới trọng thương hồi tháng 12 năm ngoái, khi cô thực hiện cuộc điều tra tài sản cá nhân của Yanukovych và các quan chức cấp cao trong chính phủ ông này. Cuốn sổ chép tay của ông Kobzar cũng ghi lại vụ việc này.
Trong một cuộc phỏng vấn vài tuần khi bị hành hung, Chornovol cho biết cô đã phát hiện ra việc mình bị theo dõi vào khoảng nửa đêm. Chornovol kể rằng cô đã rời khỏi nhóm người biểu tình Ukraine ủng hộ EU trên đường Khreshchatyk, một con phố chính trong trung tâm, rồi lái xe rời khỏi thành phố và cố gắng cắt đuôi chiếc xe theo sau mình trên đường cao tốc Boryspilska. Tuy nhiên, những kẻ tấn công đã ép cô phải dừng lại bằng cách lái xe đâm thẳng vào xe ô tô của nữ nhà báo này rồi đánh đập cô thậm tệ.
Những chi tiết này có vẻ như trùng khớp với các ghi chép ngắn gọn trong cuốn sổ của Kobzar vào cuối tháng 12: “Chornovol tới Maidan", "23:10: tắt điện thoại", "23:50: "bật điện thoại trên đường Khreshchatyk", "23:50: bắt đầu don dẹp", "01:00: hoàn thành”.
Trang sổ tay được cho là ghi lại hành trình theo dõi và hành hung nữ nhà báo Chornovol.
Giám sát các phương tiện truyền thông
Kobzar đã nhận được báo cáo giám sát phương tiện truyền thông hàng ngày về tình hình hiện tại ở Ukraine. Mặc dù vậy, những báo cáo này dường như cho thấy một bức tranh không toàn diện, đánh giá thấp các cuộc biểu tình quy mô lón diễn ra tại Ukraine kể từ ngày 21/11 năm ngoái.
Đặc biệt, báo cáo ngày 16/2 ghi nhận rằng, tổng số người biểu tình phản đối và ủng hộ chính phủ ở khu trung tâm thủ đô Kiev không vượt quá 3.000 người. Trong khi đó, theo ước tính của truyền thông và quan sát viên độc lập, con số thực tế ước tính lên tới hàng chục nghìn người.
