SOHA NEWS
Kỷ Hiểu Lam không phải là một tác gia lớn như các tác gia trứ danh thời nhà Hán, Đường, cũng không lưu lại cho đời những áng văn thơ hoành tráng nhưng những câu chuyện của ông đều thường hàm chứa triết lý sâu sắc.
Có một lần, Kỷ Hiểu Lam hộ tống Càn Long đi nghỉ dưỡng ở sơn trang tránh nóng Thừa Đức. Vì đi nghỉ, rảnh rỗi nên vị vua nhà Thanh có thời gian nói chuyện phiếm với các đại thần đi cùng.
Bất chợt, không biết nghĩ đến điều gì, ông liền hỏi Hòa Thân và Kỷ Hiểu Lam rằng: "Hai vị ái khanh, các khanh nói xem trong thiên hạ người như thế nào là người giàu có nhất? Và người như thế nào là người nghèo nhất?"
Hòa Thân vốn giỏi tâng bốc, nịnh nọt vua liền cướp lời nói trước: "Thánh thượng, khắp thiên hạ này, thứ gì cũng thuộc về người. Thần cho rằng bệ hạ là người giàu nhất còn nghèo nhất có lẽ là những kẻ ăn xin."
Hòa Thân nói vậy cũng không sai, nhưng Càn Long nghe xong chẳng nói chẳng rằng, đánh mặt sang phía Kỷ Hiểu Lam hỏi: "Còn Kỷ ái khanh, khanh nói đi."
Kỷ Hiểu Lam không muốn ra mặt tranh cãi với đại gian thần Hòa Thân nên không nói gì. Bây giờ Càn Long đã giục, nên ông đành phải nói: "Bẩm Thánh thượng, thần cho rằng người giàu nhất trong thiên hạ là người cần kiệm, người nghèo nhất trong thiên hạ là kẻ tham lam.
Chỉ cần cần kiệm, cho dù nghèo đến mức chẳng có nổi thứ gì, dần dần cũng sẽ khá lên. Nếu như tham lam lại tham ăn, miệng ăn núi lở, của cải rồi cũng hết."
"Ừ, khanh nói phải." – Càn Long gật đầu.
Hòa Thân thực dụng, chỉ quan tâm đến việc lấy lòng vua mà không nghĩ được sâu xa, đánh giá sự việc từ lập trường của bản thân nên phải nhận "gáo nước lạnh" từ vua.
Mặc dù luôn được vua Càn Long bao che nhưng trước câu trả lời của Kỷ Hiểu Lam, Hòa Thân đã bị một phen bẽ mặt khi chỉ nhận được thái độ không tán thành của Hoàng thượng. Ảnh minh họa.
Còn Kỷ Hiểu Lam đánh giá đúng bản chất sự việc nên trả lời thấu đáo, đúng thực tế.
Còn một lần khác, Kỷ Hiểu Lam cũng hộ tống vua đi vãn cảnh bên ngoài sơn trang tránh nóng Thừa Đức. Đoàn người trong lúc đi vãn cảnh đã vô tình ghé vào một ngôi làng nhỏ, chỉ có hai, ba chục hộ dân sinh sống.
Các ngôi nhà ở đây rất nhỏ, tường đất bong tróc, cảnh tượng hết sức ảm đạm.
Trong thôn có một kiến trúc chùa không hẳn là chùa, miếu không hẳn là miếu. Trong tòa kiến trúc này có một cái ban, trên ban gồm có hai bức tượng Bồ tát, một bức tượng Thần Tài, một bức tượng Dược vương gia.
Càn Long sau khi quan sát, cảm thấy thú vị, liền chỉ vào ban thờ và nói với Kỷ Hiểu Lam: "Kỷ ái khanh, khanh thay họ viết một đôi câu đối, khanh thấy thế nào?"
Kỷ Hiểu Lam đứng trước ban thờ có phần lạ lùng này, cảm xúc trào dâng, liền xuất khẩu thành thơ:
"Hữu tiền nan mãi mệnh (Câu này chỉ ông Thần Tài)
Vô dược khả y bần (Câu này chỉ Dược vương gia)
Đôi câu đối này hàm chứa triết lý sống rất sâu sắc. "Vô dược khả y bần" cũng bộc lộ quan điểm cần kiệm sẽ trở nên giàu có của ông.
Lời bình
Trải qua thời gian, quan niệm của Kỷ Hiểu Lam vẫn không hề bị lỗi thời.
Quả thực như vậy, cần kiệm không chỉ là cách làm giàu mà còn là một đức tính tốt đẹp của con người. Người siêng năng cần cù làm việc lại biết tiết kiệm tiền của mình làm ra, chi tiêu hợp lý, của cải sẽ ngày càng nhiều lên.
Ngược lại, người đã tham nhiều thứ, trong lòng luôn muốn sở hữu, không khống chế được sự thèm khát của mình thì cho dù có làm ra bao nhiêu cũng sẽ hết. Không chỉ tài sản tiêu tán đạo đức cũng sẽ theo đó mà đi xuống.
Nhiều người trẻ tuổi trong xã hội ngày nay cho rằng gia đình không giàu có, bản thân lại không làm ra nhiều tiền nên lâm vào bi quan chán nản, than trời trách người.
Kỳ thực, chúng ta chỉ cần học theo người xưa, dưỡng thành đức tính cần kiệm và giảm bớt ham muốn, tham lam, cuộc sống sẽ thay đổi tích cực từng ngày.