Xe tải Made in China xếp hàng ở Heihe để vận chuyển sang Nga. Ảnh: NYT
Người hưởng lợi lớn nhất trong bối cảnh thương mại Trung Quốc - Nga tăng mạnh là các nhà sản xuất ô tô của nước này. Theo GlobalData Automotive, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã chiếm 55% thị trường Nga. Con số này chỉ ở mức khiêm tốn 8% vào năm 2021.
Trung Quốc gặp may mắn
Một buổi chiều ở Heihe, hàng dài xe tải chở hàng chạy bằng diesel dán đề can hình những con gấu - biểu tượng của nước Nga, trên cửa tài xế, đang chờ để được lái qua cầu sông Amur để đến Nga. Những chiếc xe tải mang huy hiệu Genlyon, thương hiệu thuộc Tập đoàn quốc doanh Công nghiệp Ô tô Thượng Hải, viết tắt là SAIC. Công ty cũng sản xuất các thương hiệu xe hơi như MG được mua lại từ Anh.
Doanh số bán hàng tăng đã giúp Trung Quốc vượt qua Nhật Bản trong năm nay để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Các nhà sản xuất Đức như Mercedes-Benz và BMW từng là những nhà bán hàng mạnh ở Nga, nhưng họ đã rút lui để tuẩn thủ các lệnh trừng phạt của châu Âu, Mỹ và các đồng minh.
Doanh số bán ô tô hạng sang ở Nga đã sụt giảm, dẫn đến sự sụt giảm quy mô tổng thể của thị trường ô tô nước này, hiện chỉ bằng một nửa thị trường ô tô ở Đức. Tuy nhiên, theo Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Eurasia của Carnegie Russia, các gia đình thuộc tầng lớp trung lưu và người nghèo ở Nga, vốn chiếm phần lớn trong số binh lính chiến đấu tại Ukraine, đã tăng cường mua ô tô Trung Quốc với giá cả phải chăng.
Người Nga hầu như chỉ mua ô tô đốt trong, trong khi Trung Quốc lại dư thừa nguồn xe này, vì người tiêu dùng nội địa đang dần chuyển sang sử dụng ô tô điện.
Bên cạnh đó, biên giới đất liền có nghĩa là Trung Quốc có thể vận chuyển ô tô đến Nga bằng đường sắt, một yếu tố quan trọng vì Trung Quốc thiếu đội tàu vận tải xuyên đại dương để xuất khẩu phương tiện.
Michael Dunne, một nhà tư vấn ô tô châu Á tại San Diego, cho biết: "Chưa bao giờ chúng ta thấy các nhà sản xuất ô tô từ một quốc gia chiếm được nhiều thị phần nhanh đến vậy - người Trung Quốc đã gặp may mắn".
Tại biên giới đầy tuyết của Trung Quốc với Nga, một đại lý bán xe tải đã đạt doanh số tăng gấp đôi trong năm qua nhờ những khách hàng Nga. Xuất khẩu của Trung Quốc sang nước láng giềng mạnh đến mức công nhân xây dựng Trung Quốc đã xây dựng nhà kho và tòa tháp văn phòng 20 tầng ở khu vực biên giới vào mùa hè này.
Nga mua mọi thứ từ ô tô đến chip của Trung Quốc
Thị trấn biên giới Heihe là một mô hình thu nhỏ của mối quan hệ kinh tế ngày càng chặt chẽ giữa Trung Quốc và Nga. Do cuộc xung đột Nga - Ukraine, Moscow đã chuyển hướng từ phương Tây sang Trung Quốc để mua mọi thứ từ ô tô đến chip máy tính.
Một bức tượng của vị tướng Trung Quốc ở gần Heihe, gần biên giới với Nga. Ảnh: NYT
Ngược lại, Nga đã bán dầu và khí đốt tự nhiên cho Trung Quốc với giá chiết khấu sâu. Sô-cô-la, xúc xích và các mặt hàng tiêu dùng khác của Nga ngày càng dồi dào trong các siêu thị Trung Quốc. Thương mại giữa Nga và Trung Quốc đã vượt 200 tỷ USD trong 11 tháng năm 2023.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhiều lần đưa ra quan điểm công khai về mối quan hệ song phương bền chặt. Ông Tập đã đến thăm Cáp Nhĩ Tân vào đầu tháng 9 và tuyên bố Hắc Long Giang là "cửa ngõ phía bắc" của Trung Quốc. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga tăng 69% trong 11 tháng năm 2023 với cùng kỳ năm 2021, thời điểm trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
"Duy trì và phát triển tốt đẹp mối quan hệ Trung - Nga là lựa chọn chiến lược được cả hai bên đưa ra trên cơ sở lợi ích cơ bản của nhân dân hai nước," ông Tập nói khi gặp Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin tại Bắc Kinh hồi cuối tháng 12/2023.
Trung Quốc đã đáp ứng nhu cầu nhập khẩu quan trọng của Nga, qua đó lấp đầy vai trò mà nhiều công ty châu Âu và Mỹ đã bỏ lại, sau khi ông Putin khởi động chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022.
Việc Bắc Kinh tiếp tục hợp tác với Nga cũng mang lại lợi ích dù khiêm tốn nhưng kịp thời cho ngành xây dựng Trung Quốc. Nhất là khi nền kinh tế nước này đã phải vật lộn để chữa lành những vết sẹo do gần 3 năm áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt do chính sách "zero Covid" để lại.
Một số người lao động đang tìm việc làm ở biên giới Nga dài 2.600 dặm, nơi cho đến năm nay vẫn còn thiếu các điểm dừng xe tải, trung tâm xử lý hải quan, sân đường sắt, đường ống và cơ sở hạ tầng khác. Việc xây dựng được tiến hành nhanh chóng trong mùa hè ở các thành phố như Heihe.
Đặc biệt, đường ống đóng vai trò cần thiết cho một trong những mặt hàng quan trọng nhất được giao dịch giữa hai nước: năng lượng.
Năng lượng giá rẻ của Nga, vượt qua các lệnh trừng phạt do phương Tây áp đặt, đã giúp các nhà máy Trung Quốc cạnh tranh trên thị trường toàn cầu khi các đối thủ sản xuất của họ ở nơi khác, đặc biệt là ở Đức, đã phải đối mặt với chi phí năng lượng tăng mạnh trong suốt 2 năm qua.
Nga đã tăng cường vận chuyển khí đốt tự nhiên thông qua đường ống Sức mạnh Siberia tới Trung Quốc và đang đàm phán để xây dựng đường ống thứ hai vận chuyển khí đốt từ các mỏ phục vụ châu Âu trước cuộc xung đột Ukraine. Chưa đầy ba tuần trước khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2/2022, Trung Quốc và Nga đã thống nhất xây dựng một đường ống thứ ba, nhỏ hơn để vận chuyển khí đốt từ cực đông nước Nga đến đông bắc Trung Quốc, và việc xây dựng dự án đó đã được đẩy nhanh.
Israel lần đầu có động thái đặc biệt: Thay đổi chiến thuật cho giai đoạn mới của cuộc chiến