Lần cuối cùng Trung Quốc điều số lượng lớn tàu chính phủ đến Scarborough là vào tháng 4-2012, với 10 chiếc bao quanh bãi cạn và ngăn cản tàu Philippines đến gần, từ đó chiếm quyền kiểm soát khu vực này.
Song từ sau sự kiện trên, Trung Quốc cũng hạn chế đưa tàu hải quân tới Scarborough, chỉ duy trì 2-3 chiếc.
Tuy nhiên, trang Washington Free Beacon dẫn các nguồn tin tình báo cho hay trong vài tuần qua, số tàu chiến Trung Quốc loanh quanh ở Scarborough đã lên tới hơn 10 tàu.
Đầu tuần này, máy bay ném bom H-6K và máy bay chiến đấu Su-30 của Trung Quốc đã tuần tra trên biển Đông và bay trên cả Scarborough, theo truyền thông nước này.
Các chuyên gia quân sự tin rằng việc tăng cường hiện diện ở Scarborough là bước đầu tiên để Trung Quốc cải tạo bãi cạn này, bất chấp những cảnh báo liên tục của Mỹ.
Hồi tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter từng cảnh báo quân sự hóa Scarborough là lằn ranh đỏ mà Trung Quốc không nên bước qua.
“Tôi hy vọng diễn biến này không xảy ra bởi nó sẽ dẫn đến hành động của cả Mỹ và các bên khác trong khu vực và khi đó, hậu quả không chỉ là căng thẳng leo thang mà Trung Quốc còn bị cô lập” – ông Carter nhấn mạnh.
Bãi cạn Scarborough nằm gần các căn cứ mà quân đội Mỹ triển khai lực lượng ở Philippines.
“Trung Quốc có thể đã quyết định cải tạo trong và xung quanh bãi cạn để tăng cường lực lượng tại cửa ngõ phía Nam của biển Đông.
Một khi các tàu nạo vét tới đây, hải quân Mỹ sẽ khó bắt được họ rời đi. Mỹ và các đồng minh cần bay do thám trực tiếp trên bãi cạn và chia sẻ thông tin rõ ràng với báo chí” – Đại tá hải quân Mỹ về hưu, ông Jim Fanell, đề xuất.
Về nghi vấn này, Đô đốc Harry Harris – Tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương (Mỹ) – nói với báo The Wall Street Journal tuần trước rằng “chưa có thay đổi cụ thể nào trong hoạt động của Trung Quốc quanh Scarborough” nên phản ứng trước mắt của Mỹ vẫn là theo dõi tình hình.
Đây là chuỗi phản ứng ngang ngược của Trung Quốc sau khi Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ra phán quyết bác bỏ “đường lưỡi bò” hôm 12-7. Mới đây, các hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc xây dựng các nhà chứa máy bay trên đá Chữ Thập, Xu Bi và Vành Khăn.
Không chỉ gây hấn trên biển Đông, Trung Quốc còn phái 200-300 tàu cá, với sự hộ tống của hơn 10 tàu hải cảnh, tới quần đảo Senkaku/Điếu Ngư do Nhật Bản kiểm soát trên biển Hoa Đông.