Báo Philippines Daily Inquirer dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao nước này cho biết, Ngoại trưởng Perfecto Yasay sẽ dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các hội nghị liên quan từ ngày 23 đến 26/7 tại Lào và sẽ nêu vấn đề tranh chấp biển Đông, kêu gọi các bên tuân thủ phán quyết của Tòa Trọng tài.
"Bộ trưởng sẽ chia sẻ quan điểm của Philippines về xây dựng cộng đồng ASEAN, những diễn biến trên biển Đông và bán đảo Triều Tiên, thúc đẩy các vấn đề đáng quan tâm ở khu vực…", thông báo của Bộ Ngoại giao Philippines cho biết.
Trước đó, ông Yasay kêu gọi ASEAN đưa ra tuyên bố ủng hộ quyết định của Tòa Trọng tài vì 4 thành viên của Hiệp hội, gồm Philippines, Việt Nam, Brunei và Malaysia, là các bên liên quan vấn đề biển Đông.
Các thành viên ASEAN đã hai lần không ra được tuyên bố chung trong hội nghị năm 2012 ở Phnom Penh và một hội nghị gần đây ở Kuala Lumpur do quan điểm mâu thuẫn về vấn đề tranh chấp trên biển.
Nhưng Ngoại trưởng Yasay nói rằng, ông tự tin rằng, sau phán quyết của Tòa Trọng tài, ASEAN sẽ tích cực hơn trong việc ủng hộ pháp quyền và giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển Đông.
"Chúng tôi đã nhận được sự hỗ trợ tối đa từ các thành viên cộng đồng quốc tế và chúng tôi hy vọng ASEAN sẽ đạt được một tuyên bố đoàn kết. Tôi nói điều này dựa trên thực tế, rằng điều quan trọng là ASEAN phải có một tuyên bố thống nhất", Inquirer dẫn lời ông Yasay.
Trung Quốc phô diễn vũ khí
Trong khi đó, Trung Quốc tiếp tục đưa ra những lời lẽ có cánh về quan hệ ASEAN - Trung Quốc trước khi Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các hội nghị với đối tác diễn ra ở Lào.
Ông Zhao Qizheng, cựu lãnh đạo Văn phòng thông tin Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, nói rằng, Trung Quốc và ASEAN sẽ thịnh vượng nếu hợp tác cùng nhau, Xinhua đưa tin. "ASEAN và Trung Quốc nên tiếp tục hợp tác để duy trì hòa bình và ổn định trên biển Đông", ông Zhao nói.
Tuy nhiên, trong khi đó, Bộ Tư lệnh miền nam của quân đội Trung Quốc vừa tiết lộ hàng loạt vũ khí chiến đấu trên biển và trên không mới, nhân chuyến thăm của các tướng lĩnh cấp cao.
Trong một dịp tiết lộ hiếm hoi, hình ảnh những vũ khí này xuất hiện trên truyền hình Trung Quốc sau khi Tòa Trọng tài bác bỏ đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh đối với gần hết biển Đông.
Các chuyên gia quân sự cho rằng, sự tiết lộ này chủ ý để khoe Bộ chỉ huy miền nam mới được thành lập, với phạm vi phụ trách bao gồm biển Đông, và đã chuẩn bị tốt cho bất kỳ cuộc đối đầu quân sự tiềm tàng nào.
Trong đợt kiểm tra sau khi Tòa ra phán quyết, tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc, kêu gọi quân đội khổ luyện để vượt qua bất kỳ thách thức nào, Xinhua đưa tin.
"Tuần tra trên biển và trên không cần được tổ chức chặt chẽ để xử lý mọi tình huống khẩn cấp nhằm bảo đảm an ninh biên giới trên biển và trên không", ông Phạm nói. Cùng đi với ông Phạm còn có tướng Mã Hiểu Thiên - Tư lệnh Không quân Trung Quốc, và tướng Ngụy Phượng Hoàng - Chỉ huy lực lượng tên lửa.
Báo Hong Kong dẫn lời chuyên gia hải quân Li Jie ở Thượng Hải nói rằng, chuyến thăm của ông Phạm cho thấy Bộ chỉ huy miền nam có thể thực hiện các chiến dịch tấn công phối hợp trên bộ, bằng tên lửa, trên biển và trên không, cũng như hỗ trợ các lực lượng chiến lược khác.
"Tất cả những vũ khí xuất hiện trên truyền hình nhà nước là các loại vũ khí phòng vệ tầm ngắn hoặc tầm trung, với phạm vi trong vòng 1.500km, nghĩa là Trung Quốc đang sử dụng năng lực răn đe hạn chế để cảnh báo Mỹ chớ thách thức giới hạn của Bắc Kinh trên biển Đông", ông Li nói.
Truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV ghi lại hình ảnh của lực lượng thuộc Bộ chỉ huy miền nam và tên lửa DF-16, với tầm xa 1.000km. Được phô diễn lần đầu vào ngày 3/9 năm ngoái nhân kỷ niệm 70 năm kết thúc Thế chiến 2, loại tên lửa này có thể vươn tới các căn cứ quân sự của Mỹ ở Okinawa (Nhật Bản).
Trước đó, các bài báo Trung Quốc thông tin, Bộ chỉ huy miền nam được trang bị các tên lửa đạn đạo diệt hạm DF-21D, với tầm xa 1.450km. CCTV cũng chiếu hình ảnh các máy bay ném bom H-6K. Trung Quốc đã đưa một số máy bay loại này ra tuần tra ở bãi cạn Scarborough mà họ chiếm từ Philippines.
Tăng cường vai trò trung tâm của asean
Ngày 22/7, tại Lào diễn ra cuộc họp các quan chức cao cấp trù bị cho Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 49 (AMM-49) và các hội nghị liên quan sẽ diễn ra tại Vientiane từ ngày 23 đến 26/7.
Dự kiến, các bộ trưởng ngoại giao tập trung thảo luận và cho ý kiến chỉ đạo về các nội dung ưu tiên trong hợp tác ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, trong đó nhấn mạnh tăng cường đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN; triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025; nâng cao hiệu quả hoạt động của ASEAN; hợp tác ứng phó với các thách thức đang đặt ra; định hướng thúc đẩy quan hệ giữa ASEAN với các đối tác…
Dự kiến, các bộ trưởng thông qua một số văn kiện quan trọng, trong đó có Tuyên bố chung ASEAN-Trung Quốc về thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông. Lào sẽ ra các tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị giữa ASEAN với các đối tác, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.