Hạ viện Mỹ ngày 18/12 đã thông qua việc luận tội Tổng thống Donald Trump. Tiếp theo, dự kiến Thượng viện sẽ tổ chức phiên tòa luận tội vào tháng 1 tới.
Đảng Dân chủ có thể đưa Tổng thống Trump ra luận tội mà không cần thuyết phục bất kỳ Hạ nghị sỹ Cộng hòa nào do ưu thế chiếm đa số tại Hạ viện. Tuy vậy, họ cũng hiểu rõ khả năng nhận được tối thiểu 20 lá phiếu bầu của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện để bãi chức ông Trump là vô cùng mong manh. Song, nếu như Đảng Dân chủ nắm được một vài bằng chứng có sức thuyết phục hơn – chẳng hạn như việc ông chủ Nhà Trắng trực tiếp chỉ đạo vụ “đổi chác” với Ukraine nhằm hạ bệ đối thủ chính trị Joe Biden trước mùa bầu cử 2020 – tình thế có thể diễn biến khó ngờ.
Ông McConnell cho biết sẽ không có nhân chứng mới tham gia phiên toà sắp tới của Thượng viện. Nhưng nếu bất ngờ có thêm nhân chứng xuất hiện thì sao? Lý tưởng nhất, họ nên là ai?
Dưới đây là những nhân vật có khả năng làm sáng tỏ nhiều thứ - ngay cả khi một vài người trong số họ chắc chắn sẽ không bao giờ làm chứng.
John Bolton
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton trong cuộc họp với các quan chức quân sự cấp cao ở Washington, DC, ngày 9/4/2019. Ảnh: AFP/TTXVN
Cựu cố vấn an ninh quốc gia – theo lời một số nhân chứng – là nhân vật cao cấp nhất bất đồng tiếng nói trong Chính quyền Mỹ khi đề cập đến những giao kèo “có qua có lại” với Ukraine. Ông Bolton so sánh các biện pháp “đổi chác” viện trợ cho Ukraine để lấy cuộc điều tra nhằm vào ông Joe Biden là một “thỏa thuận nguy hiểm”.
Luật sư của John Bolton từng bắn tín hiệu rằng cựu cố vấn an ninh này có điều muốn công khai. Trong một lá thư hồi đầu tháng 11, vị luật sư viết rằng ông Bolton biết tình tiết về nhiều cuộc hội thoại và gặp mặt liên quan khác - bao gồm cả những sự kiện mà các nhân chứng tại thời điểm đó đã chứng thực.
Nếu như có một nhân chứng vừa có quyền tiếp cận với Tổng thống Trump để nắm được điều nhà lãnh đạo này nói về Ukraine vừa có động lực để công khai sự thật, đó chính là John Bolton. Cựu cố vấn an ninh này cho biết ông đang chờ đợi được tòa mời ra làm chứng.
Mick Mulvaney
Quyền Chánh Văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney là quan chức cấp cao nhất liên quan trực tiếp đến cáo buộc Tổng thống Trump lạm dụng quyền lực trong vụ Ukraine. Các trợ lý Nhà Trắng như Alexander Vindman và Fiona Hill đều chứng thực Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu Gordon Sondland từng nói rằng ông Mulvaney đã ủy quyền cho ông để trao đổi về một vụ thương lượng với người Ukraine, trong đó có một cuộc gặp tại Nhà Trắng.
Trước đó, hồi tháng 10, bản thân Mulvaney xác nhận rằng một phần lý do Tổng thống Mỹ Donald Trump ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine là vì ông muốn chính phủ nước này điều tra một cáo buộc tham nhũng liên quan đến cuộc bầu cử năm 2016. Nhưng ngay sau đó, ông đã rút lại tuyên bố trên.
Bolton có thể là nhân chứng có nhiều động lực hơn song Mulvaney có thể là nhân chứng nắm được nhiều thông tin nhất – ngoại trừ bản thân Tổng thống Trump. Và về cơ bản, với việc ông Mick Mulvaney từng thừa nhận về vụ thương lượng rồi lại hoán cải, ông ta đáng để tuyên thệ trước tòa án. Dám chắc, Đảng Cộng hòa sẽ không bao giờ để quyền Chánh Văn phòng Nhà Trắng ra làm chứng trước tòa.
Joe Biden
Liệu cựu phó tổng thống này có can thiệp vào Ukraine để ngăn cản cuộc điều tra đối với công ty của con trai mình hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Theo các quan chức Mỹ và Ukraine, trưởng công tố người Ukraine Viktor Shokin mà ông hối thúc sa thải khi còn ở cương vị Phó Tổng thống, đã không tích cực điều tra công ty tuyển dụng Hunter Biden. Ông Joe Biden cũng không phải nhà lãnh đạo phương Tây duy nhất muốn đuổi việc trưởng công tố Shokin. Ông Biden khẳng định rằng chính sách này của chính quyền Tổng thống Barack Obama khi đó đã nhận được sự ủng hộ của các chính phủ phương Tây - những nước cũng nhận định ông Shokin là nhân vật không có năng lực hoặc có thể tham nhũng.
Đảng Dân chủ chắc chắn không thích ý tưởng này. Sự xuất hiện đơn thuần của ông Biden tại phiên tòa này sẽ được coi là một chiến thắng cho Tổng thống Trump, người có mục tiêu rõ ràng là hạ thấp tên tuổi của ông Biden trước cuộc bầu cử năm 2020.
Ron Johnson
Nghị sĩ Đảng Cộng hòa bang Wisconsin Ron Johnson. Ảnh: Washington Post
Ông Johnson, với tư cách một thượng nghị sĩ Mỹ, sẽ là một trong những thành viên bồi thẩm đoàn tại phiên tòa này. Tuy nhiên, chưa ai bàn đến giá trị khi ông trở thành một nhân chứng. Johnson đã liên lạc với Đại sứ Mỹ Gordon Sondland về vụ hoãn viện trợ quân sự. Ông cũng liên lạc với Tổng thống Trump về vấn đề tương tự.
Ông đã đến Ukraine và gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky. Toàn bộ sự việc trên xảy ra trong vòng một tuần lễ. Ron Johnson đã công khai phát biểu nhiều lần về các sự kiện trên, nhưng dựa trên sự liên quan của ông đến hai vụ “đổi chác”, việc ông ra tuyên thệ trước tòa cũng đáng mong đợi.
Andriy Yermak
Yermak là cố vấn hàng đầu của Tổng thống Ukraine có tham gia nhiều nhất đến các vụ dàn xếp với Chính quyền Tổng thống Trump. Andriy Yermak chính là nhân vật được trông đợi xuất hiện tại phiên tòa luận tội của Thượng viện Mỹ, dựa trên việc ông này gần đây phủ nhận đã được Đại sứ Sondland bàn bạc về vấn đề “đổi chác” viện trợ quân sự. Tuy nhiên, phủ nhận này của ông mâu thuẫn với lời khai của hai nhân chứng khác.
Dù vậy, cần lưu ý rằng Yermak không phải công dân Mỹ. Chính phủ Ukraine chắc chắn không muốn nhân vật này bước ra ánh sáng. Họ rõ ràng chỉ muốn sự cố này biến mất để tránh làm xáo trộn mối quan hệ vốn đã căng thẳng với Tổng thống Trump.