Người Việt Nam tin rằng nếu ngày mùng 1 Tết mọi chuyện suôn sẻ thì cả năm sẽ được an lành, may mắn. Chính vì vậy, người xông đất được coi là người đại diện mang tới cho chủ nhà sự tốt đẹp trong một năm.
Nguồn gốc tục xông đất đầu năm
Xông đất hay đạp đất là tục lệ có từ lâu đời. Đây thực chất là cách gọi những người đầu tiên đặt chân vào nhà bạn ngay sau khoảnh khắc giao thừa. Người đầu tiên đến nhà chính là người xông đất - người mở cánh cửa may mắn, tài lộc suốt một năm cho cả gia đình.
Xông đất là một phong tục cổ truyền trong dịp Tết Nguyên đán của người Việt.
Theo quan điểm của người xưa, sau đêm giao thừa thì mọi điều không may đã đi qua để bắt đầu cho những khởi đầu mới mẻ khác đến. Do đó, người đến nhà bạn đầu tiên trong năm mới này thường rất được gia chủ xem trọng.
Nhiều người quan niệm rằng nếu chọn được tuổi xông đất 2023 phù hợp, gia chủ sẽ như “diều gặp gió”, công việc làm ăn ngày càng tốt đẹp hơn. Còn ngược lại, gia chủ sẽ gặp điều không may cũng như sự trắc trở, khó khăn khi làm ăn. Chính vì thế, nhiều gia đình cẩn thận tìm những người tốt vía, tốt duyên để mang đến tài lộc và may mắn cho mình trong năm mới. Những người này sẽ được gia chủ đón tiếp nồng nhiệt cùng những lời chúc tụng may mắn khác.
Những kiêng kỵ khi xông đất đầu năm
Đây là những kiêng kỵ theo quan niệm dân gian, mọi người có thể tham khảo để hiểu thêm về đời sống văn hóa, tâm linh của người Việt.
• Dân gian quan niệm người được chọn xông đất phải hợp với gia chủ về ngũ hành, thiên can, địa chi. Đồng thời, 3 yếu tố này của năm cũng phải tương sinh với người được chọn. Cần tránh chọn những người khắc tuổi với gia chủ, xung khắc với năm.
• Người có tiền án, công danh chậm tiến, đạo đức không tốt thì không nên tới xông đất.
• Những người đang có tang tránh đến nhà người khác vào ngày đầu năm mới.
• Đến xông đất nhà người khác, nên kiêng mặc quần áo trắng hoặc đen.
• Nam giới xông đất được cho là tốt hơn vì có nhiều dương khí hơn, năm mới cần có dương khí vào nhà. Trường hợp cả hai vợ chồng cùng đến xông nhà thì chồng nên bước vào trước.
Về việc chọn người xông đất, người xưa quan niệm, ai xởi lởi hồn nhiên, vô tư, thật thà, mặt mũi sáng sủa, khỏe mạnh, sự nghiệp thành công và con cái đủ cả trai lẫn gái là vía tốt. Đặc biệt, người xông đất phải có tuổi hợp với chủ nhà và con vật đại diện của năm đó, tránh tuổi “tứ hành xung”. Tuổi người xông đất nên có thiên can, địa chi, ngũ hành tương sinh với gia chủ và của năm đó. Được những người có tên hay, đẹp như Cát, Lộc, Kim, Ngân, Phúc, Thọ, An, Khang… xông đất cũng là một niềm vui với gia chủ.
Người xông đất đầu năm "hợp mệnh" được tin là sẽ đem đến sự tốt lành cho gia chủ.
Ý nghĩa tục xông đất ngày Tết
Trong quan niệm của người Việt, người được lựa chọn xông đất đầu năm "hợp mệnh" sẽ đem đến những điều an lành cho gia chủ. Người đi xông đất có niềm vui vì đã làm được việc phước. Người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo sẽ tốt lành trong suốt năm tới.
Ở hầu hết các địa phương, phong tục xông đất tương tự nhau. Người đến xông đất thường đem theo những phong bao lì xì để mừng tuổi trẻ con, người già và chúc mừng năm mới đến toàn thể gia đình. Sau đó, người xông đất sẽ được gia chủ chúc Tết. Khách ngồi chơi nói chuyện chỉ khoảng 5 đến 10 phút rồi xin cáo từ chứ không nên ở lại lâu. Tục xông đất thể hiện tinh thần hướng đến những điều tốt lành, may mắn và cầu mong một năm mới mọi sự đều thuận lợi.
Theo thời gian, những phong tục tập quán xa xưa dần mất đi hoặc trở nên mờ nhạt dần giữa những thay đổi trong cuộc sống hiện đại. Tục xông đất bây giờ đã không còn đặt nặng về sự may mắn, hậu vận, cũng không còn nhiều quy tắc như trước. Người ta coi đây là một niềm vui nho nhỏ mỗi khi Tết đến, xuân về. Nhưng vẫn có điều không thay đổi, đó là chúng ta vẫn đi xông đất nhà bà con bạn bè với niềm vui và cầu một năm bình an may mắn.