Trung Quốc xác định đống nợ đang phình to là mối đe dọa tiềm tàng đối với sự ổn định kinh tế. Chính vì thế, trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã cố gắng giảm sự phục thuộc vào tăng trưởng thông qua nợ. Tuy nhiên, những nỗ lực đó bị đình trệ trong phần lớn năm 2020 do đại dịch Covid-19 bùng phát.
Đại dịch đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và khiến các nhà chức trách phải tạo điều kiện để các công ty vay vốn dễ hơn. Do đó, nợ của Trung Quốc (tính theo quy mô nền kinh tế) cũng tăng lên mức kỷ lục vào năm 2020.
Dưới đây là cái nhìn tổng quan về sự gia tăng nợ của Trung Quốc những năm qua cũng như ảnh hưởng của nó đối với tăng trưởng kinh tế.
Mức nợ cao kỷ lục
Trung Quốc gia tăng nợ nhanh chóng sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007 và 2008, khi các nhà chức trách đưa ra một gói kích thích khổng lồ với nguồn từ các khoản vay ngân hàng.
Dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cho thấy mức nợ của Trung Quốc ổn định trong vài năm trước khi tăng tốc đáng kể và đạt mốc cao nhất mọi thời đại là 290% GDP vào quý 3 năm ngoái.
Tuy nhiên, Trung Quốc không phải quốc gia duy nhất ghi nhận mức nợ tăng vọt vào năm 2020. Dữ liệu của BIS cho thấy các nền kinh tế lớn khác như Mỹ, Nhật Bản và các nước châu Âu cũng có tỷ lệ nợ/GDP gia tăng. Đây là hệ quả của việc các chính phủ tung ra những gói kích thích khổng lồ để giúp doanh nghiệp và các hộ gia đình vượt qua thách thức mà đại dịch gây ra.
Thành phần nợ của Trung Quốc
Nợ của Trung Quốc không giống như nợ của Mỹ và Nhật Bản. Số liệu của BIS cho thấy khối doanh nghiệp ở Trung Quốc chiếm tỷ trọng lớn trong số nợ lên tới 160% GDP. Trong khi đó, nợ chính phủ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số nợ ở cả Mỹ và Nhật Bản.
Với nền kinh tế đang phục hồi sau đại dịch, Trung Quốc tiếp tục kéo dài những nỗ lực mà họ đã tiến hành nhiều năm qua để kiềm chế nợ trong những tháng gần đây. Việc khống chế thành công đại dịch và cho phép nền kinh tế mở cửa trở lại, giúp Trung Quốc có công cụ để kiềm chế nợ.
Các nhà kinh tế tại Ngân hàng Anh Barclays dự báo tăng trưởng tín dụng ở Trung Quốc sẽ ở mức 10 tới 10,5% vào cuối năm nay so với mức 13,3% vào cuối năm 2020.
Sự trỗi dậy của kinh tế Trung Quốc
Sự bùng nổ của nền kinh tế dựa vào vay nợ đã giúp Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới vào năm 2010. Bắc Kinh vẫn tiếp tục giữ vững vị thế đó và đang đe dọa vị trí số 1 của Mỹ.
Hồi tháng 11 năm ngoái, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đặt mục tiêu tăng gấp đôi quy mô của nền kinh tế và thu nhập bình quân đầu người của Trung Quốc vào năm 2035.
Tuy nhiên, một số nhà quan sát cho rằng Bắc Kinh có thể không đạt được mục tiêu này. Việc giảm nợ đồng thời cũng làm giảm triển vọng kinh tế của Trung Quốc trong những năm tới. Trong khi đó, mục tiêu tăng trưởng kinh tế dựa nhiều hơn vào tiêu dùng đã không mấy phát huy hiệu quả.
Một số người khác thì cho rằng những trở ngại này chỉ làm chậm chứ không thể làm trật quỹ đạo tổng thể của Trung Quốc. Họ lập luận rằng việc Trung Quốc vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới chỉ là vấn đề thời gian.