Người phụ nữ đau buồn sau khi chồng cô qua đời do COVID-19 ở Ahmedabad, Ấn Độ. Ảnh: Reuters
Theo kênh CNN, khi làn sóng COVID-19 thứ hai ập đến và tàn phá Ấn Độ vào mùa xuân năm nay, Ankit Srivastava đã đi hết bệnh viện này đến bệnh viện khác, cố gắng tìm sự giúp đỡ cho người mẹ ốm yếu của mình. Nhưng các bệnh viện ở thành phố Varanasi đã hết chỗ, oxy, thuốc men, xét nghiệm và mọi thứ.
“Họ nói với chúng tôi rằng mọi nơi đều đang rất tệ. Bệnh nhân phải nằm trên sàn bệnh viện, vì không có đủ giường”, người đàn ông 33 tuổi nói. Mẹ anh qua đời trước khi bà được xét nghiệm COVID-19.
Tuần này, Chính phủ Ấn Độ đã công bố chương trình đền bù khoảng 670 USD cho gia đình các nạn nhân COVID-19. Số tiền này bằng hơn một nửa thu nhập hàng năm của phần lớn người dân nước này, theo ước tính gần đây nhất của chính phủ về thu nhập bình quân đầu người năm 2019-2020.
Về lý thuyết, chương trình sẽ hỗ trợ phần nào khó khăn cho những người như Srivastava. Nhưng các chuyên gia tin rằng số người chết thực sự có thể gấp nhiều lần con số thống kê chính thức là 450.000. Do đó, gia đình của một số nạn nhân có thể sẽ không được bồi thường vì họ không có giấy chứng tử hoặc nguyên nhân cái chết không được liệt kê là do COVID-19.
Chính phủ Ấn Độ cam kết sẽ không có gia đình nào bị từ chối bồi thường. Nhưng vài ngày sau khi kế hoạch đền bù được công bố, các quy định đền bù vẫn chưa rõ ràng. Điều đó gây ra nỗi tuyệt vong cho nhiều người đang phải vật lộn nuôi sống gia đình sau khi mất đi trụ cột vì một trong những đợt bùng phát COVID-19 tồi tệ nhất thế giới.
Các nạn nhân COVID-19 được hỏa táng tại Lò hỏa táng Nigambodh Ghat ở New Delhi vào tháng 4. Ảnh: CNN
Các điều kiện bồi thường tương đối đơn giản. Theo hướng dẫn đã được Tòa án Tối cao phê duyệt ngày 4/10, các gia đình có thể nhận được khoản tiền này nếu người thân của họ chết trong vòng 30 ngày kể từ ngày chẩn đoán mắc COVID-19, bất kể chết tại bệnh viện hay tại nhà. Gia đình cũng sẽ được nhận tiền nếu người thân của họ chết trong khi điều trị COVID-19 tại bệnh viện ngay cả thời điểm tử vong cách ngày chẩn đoán quá 30 ngày.
Để được công nhận là chết vì COVID-19, bệnh nhân cần được xét nghiệm dương tính với virus hoặc đã được bác sĩ “xác định lâm sàng”. Để yêu cầu đền bù, gia đình của nạn nhân COVID-19 phải cung cấp giấy chứng tử ghi rõ COVID-19 là nguyên nhân gây ra cái chết.
Nhưng đối với nhiều người ở Ấn Độ, những hướng dẫn này đặt ra một vấn đề lớn. Họ có thể sẽ mất tiền bồi thường vì không có giấy chứng tử hoặc nguyên nhân cái chết không được liệt kê là COVID-19.
Ngay cả trước đại dịch, Ấn Độ cũng đã không thống kê đầy đủ được số người tử vong. Chỉ có 86% trường hợp tử vong trên toàn quốc được khai báo trong hệ thống của chính phủ, do hệ thống y tế công cộng thiếu thốn.
Theo Tiến sĩ Hemant Shewade, chuyên gia y học cộng đồng, chỉ có 22% trong số tất cả trường hợp tử vong được khai báo có ghi rõ nguyên nhân tử vong do bác sĩ chứng nhận. Vấn đề đó đã trở nên nghiêm trọng hơn trong đại dịch, khi các nghiên cứu cho thấy hàng triệu người như mẹ của Srivastava không được tính vào số người chết vì COVID-19.
Một người đàn ông đứng cạnh thi thể của vợ mình, người đã chết do khó thở, bên trong khu cấp cứu của một bệnh viện ở Bijnor, Uttar Pradesh, Ấn Độ, ngày 11/5. Ảnh: AFP
Hồi tháng 7, Trung tâm Phát triển Toàn cầu có trụ sở tại Mỹ ước tính rằng trong đại dịch, Ấn Độ có thể có thêm từ 3,4 đến 4,9 triệu người chết so với những năm trước. Điều này có nghĩa là con số chính thức của chính phủ về Covid-19 có thể thấp hơn nhiều lần so với thực tế. Chính phủ Ấn Độ đã bác bỏ các tuyên bố này.
Ngay cả khi nạn nhân có giấy chứng tử, rất nhiều người không được xác nhận rõ ràng nguyên nhân tử vong là COVID-19, vì họ không được chẩn đoán chính thức, ông Jyot Jeet - Chủ tịch của SBS Foundation có trụ sở tại Delhi, tổ chức đã tiến hành hỏa táng miễn phí trong đợt bùng phát dịch thứ hai của Ấn Độ - cho biết. Thay vào đó, nhiều giấy chứng tử của nạn nhân COVID-19 ghi nhận rằng “họ chết vì suy phổi, bệnh hô hấp, ngừng tim”.
Hướng dẫn của chính phủ cho biết các gia đình có thể sửa đổi nguyên nhân tử vong trên giấy chứng tử, khẳng định rằng không gia đình nào bị từ chối đền bù chỉ vì giấy chứng tử của họ không đề cập đến COVID-19.
Một ủy ban cấp huyện sẽ xem xét đơn của họ và kiểm tra hồ sơ y tế của người đã tử vong. Nếu ủy ban này xác định nguyên nhân tử vong đúng là COVID-19, họ sẽ cấp một giấy chứng tử mới ghi rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, không rõ tiêu chí mà ủy ban sẽ sử dụng để đánh giá nguyên nhân tử vong, hay gia đình sẽ cần cung cấp bằng chứng nào.
Pooja Sharma và các con của cô trước bức ảnh của người chồng quá cố đã chết vì COVID-19 vào tháng 4 ở Delhi, Ấn Độ. Ảnh: CNN
Sau khi chồng của Pooja Sharma qua đời vì COVID-19 vào tháng 4, cô cảm thấy bất lực và cô đơn, không biết làm cách nào để nuôi sống 2 cô con gái nhỏ của họ. Chồng cô, một chủ cửa hàng, là trụ cột của gia đình. Nhưng khi tình trạng của anh ngày càng xấu đi, anh đã trăng trối với vợ mình rằng hãy chăm sóc con cái của họ.
“Tôi không biết mình sẽ làm điều đó như thế nào. Tôi không được đi học và không biết mình có thể làm gì để kiếm tiền” bà mẹ 33 tuổi sống ở thủ đô Delhi của Ấn Độ, nghẹn ngào chia sẻ. Sharma nói rằng giấy chứng tử của chồng cô có ghi rõ COVID-19 là nguyên nhân tử vong, nhưng cô vẫn có thể phải đối mặt với một trận chiến khó khăn.
Chương trình hứa hẹn các gia đình sẽ được đền bù trong vòng 30 ngày kể từ khi chứng minh được gia đình họ đủ điều kiện để nhận tiền. Tuy nhiên, các sáng kiến trước đây của chính phủ - cả trước và trong đại dịch - luôn bị bủa vây trong sự trì trệ và các thủ tục hành chính rườm rà.
Jeet, chủ tịch SBS Foundation, cho biết: “Các cộng đồng nghèo hoặc kém may mắn bị ảnh hưởng nặng nề nhất, đầu tiên là từ COVID-19 và thứ hai là từ hệ thống hành chính”. Nhiều người đã ngán ngẩm trước những thủ tục phức tạp, bao gồm việc thu thập giấy tờ thích hợp, điền biểu mẫu, liên lạc với các quan chức cấp huyện, và cung cấp thông tin y tế.
Một người đàn ông được tiêm vaccine COVID-19 tại Guwahati, Ấn Độ hôm 8/5. Ảnh: CNN
Cuộc tra dân số gần đây nhất của đất nước vào năm 2011 cho thấy 73% người Ấn Độ biết chữ. Tại các vùng nông thôn, chỉ hơn 50% phụ nữ có thể đọc và viết. Sharma cho biết cô đã đăng ký một chương trình hỗ trợ khác từ tháng 6.
“Tôi điền vào tất cả giấy tờ với sự giúp đỡ của những người khác. Tôi đến văn phòng chính phủ mỗi ngày. Tôi chưa nghe bất cứ điều gì từ họ. Tôi không nghĩ rằng sẽ được hỗ trợ”, cô nói và cho biết thêm rằng sẽ làm hồ sơ để đăng ký trương trình đền bù mới, nhưng không chắc sẽ nhận được bất kỳ khoản tiền nào.
“Tôi không biết liệu mình có nhận được số tiền đó hay không. 670 USD sẽ không trả lại chồng cho tôi. Cuộc sống của tôi sẽ không như xưa”, Sharma nói thêm.
Nhiều người cũng chia sẻ cảm giác tuyệt vọng giống như Sharma và cảm thấy rằng khoản đền bù là quá ít và quá muộn. Simran Kaur, người sáng lập Pins and Needles, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ các góa phụ vì COVID-19 ở Delhi, cho biết một số phụ nữ đang phải đối mặt với các khoản nợ khi chăm sóc con nhỏ và không có người trụ cột trong gia đình.
“Họ đã mắc nợ rất nhiều vì chỉ sau một đêm, từ việc nhận được tiền lương hàng tháng trở thành không có được gì cả. Khoản tiền hỗ trợ một lần từ chính phủ sẽ không giải quyết được mọi thứ. Nó sẽ không giúp họ có tiền cho con cái đi học, trả tiền thuê nhà hay ăn uống. Trên giấy tờ thì có vẻ tốt, nhưng điều đó là không đủ”, bà Simran nói.
Khoản tiền bồi thường có thể hỗ trợ phần nào cho những người nghèo nhất ở Ấn Độ. Tuy nhiên, đối với hầu hết gia đình, đặc biệt là những gia đình đã mất nhiều thành viên vì COVID-19, “670 USD sẽ chẳng làm được gì”, Srivastava, người đã mất mẹ, chia sẻ.