John Greenewald là một tiểu thuyết gia luôn thích thú với những bí mật về người ngoài hành tinh mà chính quyền tìm cách che giấu. Anh còn viết nên cuốn Beyond UFO Secrecy, kể về quá trình nghiên cứu "thật 100%" của anh về những tài liệu tuyệt mật, liên quan tới UFO mà anh lấy được thông qua Đạo luật Tự do Thông tin FOIA.
Lần này, do không thể tự mình lấy tài liệu nghiên cứu nữa, anh sử dụng sự trợ giúp nhờ tới khán giả.
Đầu tháng Tám này, anh mở chiến dịch gọi vốn trên GoFundMe nhằm xin viện trợ để trả phí thanh toán yêu cầu thực hiện Đạo luật FOIA, nhằm lấy được tài liệu mà CIA đang nám giữ. Anh đang muốn chạm tay vào những văn bản liên quan tới chương trình MKUltra nổi tiếng và tai tiếng, thường được biết tới với cái tên dân dã hơn là "dự án điều khiển tâm trí của CIA".
Chi phí tổng cộng là 425,80 USD, dựa trên tiền phí cho mỗi trang giấy được in ra là 10 cent/tờ. Cơ quan chức năng từ chối yêu cầu miễn trả phí – thủ tục thường dành riêng cho các cá nhân làm trong ngành truyền thông. "Tôi chẳng làm được gì ngoài việc xòe tiền ra cho người ta cả", anh Greenewald nói với phóng viên Motherboard.
John Greenewald.
Vào thời điểm hiện tại, anh đã gây quỹ được số tiền 612 USD trên tổng tiền 500 USD mà anh xin cấp. Anh đạt mốc 612 USD chỉ trong vòng 6 ngày với tổng cộng 23 người chung tay đóng góp. Anh Greenewald đã đạt được số tiền yêu cầu để nhận tài liệu về nghiên cứu.
Dự án MKUltra mà anh đang theo đuổi là một chương trình bí mật của CIA mở ra năm 1953 nhằm nghiên cứu hiệu ứng của các loại thuốc và hóa chất lên hành vi của con người. Cụ thể, điệp viên Mỹ muốn biết cách thôi miên đối tượng, tìm cách khiến họ mất trí nhớ và thậm chí dùng thuốc để làm tê liệt đối phương.
Họ bí mật thực hiện thử nghiệm thuốc trên tù nhân và gái bán dâm, theo dõi những đối tượng bị đánh thuốc từ xa.
Đã có một cái chết được ghi nhận, đó là nhà khoa học quân đội Frank Olsen, đã tiến hành thử nghiệm trên chính bản thân mình trong một buổi hội nghị năm 1953. Ông chết do ngã xuống từ lan can phòng khách sạn. Một cái chết làm dấy lên nhiều nghi ngờ: ông bị hại chết hay chính thứ thuốc kia đã làm ông mất kiểm soát?
Greenewald, hiện tại đã 37 tuổi, mong muốn tìm ra sự thật. Anh chỉ mới 15 tuổi khi đệ đơn xin áp dụng Đạo luật Tự do Thông tin lần đầu tiên và khi đã đủ kĩ năng máy tính, anh thực hiện chương trình Black Vault – Két sắt Đen, thư viện lưu trữ những tài liệu mật mà anh thu thập được.
Đó là năm 1996, trước khi đạo luật FOIA áp dụng lưu trữ kĩ thuật số và họ đã gửi cho anh bản cứng của tài liệu. Anh đã phải gõ lại toàn bộ để đưa lên Black Vault, vì thời đấy anh quá nghèo để mua máy scan.
"Với tôi, người khác có thể nói dối nhưng tài liệu lưu trữ thì không bao giờ làm vậy", Greenewald nói. "Tài liệu đều kể nên những câu chuyện rất thú vị. Đó là lý do vì sao tôi yêu thích chúng đến vậy".
Anh đã bắt đầu quá trình hỏi xin tài liệu về chương trình điều khiển tâm trí MKUltra từ 14 năm trước. CIA gửi cho anh 4 cái đĩa CD với hàng ngàn trang tài liệu, đó là những gì còn sót lại sau khi CIA xóa sổ toàn bộ dữ liệu liên quan tới chương trình này hồi năm 1973.
Greenewald đã lưu lại toàn bộ số tài liệu thu được lên website của Black Vault vào năm 2004. Trong hơn 2 triệu trang tài liệu mật đã bước ra ánh sáng trên trang của Greenewald, chương trình điều khiển tâm trí MKUltra vẫn là thứ được tải về xem nhiều nhất. Greenewald nói rằng hàng ngày, vẫn có tới 14.000 tới 18.000 lượt truy cập vào trang.
Tới năm 2016, 12 năm sau khi nhận được 4 cái đĩa kia, Greenewald nhận thấy thông tin bị thiếu. Theo lời anh kể lại, một nhà nghiên cứu khác trên Reddit đã so sánh những tài liệu trên Black Vault và mục lục mà CIA công bố, tìm thấy rằng những gì công chúng có đã thiếu mất 4.358 trang tài liệu.
"Vì thế, tôi đã nhấc điện thoại lên và gọi cho CIA. Tôi không biết rằng, đó là giây phút khởi đầu cho 2 năm chinh chiến ròng rã nhằm chứng minh với CIA rằng những tài liệu mật đã không hề có trên 4 chiếc đĩa CD".
Anh đã ra vào văn phòng vụ trách đạo luật FOIA không biết bao nhiêu lần, để cho họ thấy rằng CIA chưa gửi toàn bộ tài liệu cho anh. "Những người ngồi tại đó còn không cho tôi biết tên của họ là gì. Rất khó để có thể thu thập bằng chứng chứng minh những gì tôi làm, những người tôi gặp là hợp lệ".
Tháng Năm vừa rồi, anh đã gửi cho CIA một bản fax dài 97 trang, trưng ra bằng chứng cuối cùng để họ cấp nốt cho anh 4.358 trang tài liệu bị thiếu. Mọi việc đã suôn sẻ thêm vài phần, nhưng vẫn chưa xong được.
Nhân viên CIA làm việc với Greenewald xác nhận rằng tài liệu thiếu từng đó trang. Nhưng mọi chuyện đã khác. CIA nói với anh rằng 4.358 trang còn thiếu vốn dĩ không kèm theo tài liệu trong đĩa CD xưa kia, bởi lẽ chúng liên quan tới việc "thay đổi hành vi chủ thể được nghiên cứu", chứ không thuộc dự án MKUltra.
"Dù tài liệu này có liên quan tới MKUltra hay điều khiển tâm trí hay không, CIA vẫn khăng khăng rằng chúng không có quan hệ với nhau", anh Greenewald nói. Anh phải yêu cầu sử dụng đạo luật FOIA một lần nữa để lấy nốt những gì anh cần. Cần một cái giá khá cao, nên Greenewald kêu gọi cộng đồng mạng giúp sức.
"Hẳn phải là cái cảm giác tuyệt vời nhất trên đời, khi bạn mở mail lên và thấy những tài liệu tối mật công chúng chưa từng được đọc", Greenewald hồ hởi trả lời, khi phóng viên Motherboard hỏi anh rằng điều gì đã khiến anh làm công việc này phần lớn thời gian mà anh sống.
"Chúng ta không nên e ngại đặt ra câu hỏi", anh kết luận, và đó cũng là điều quan trọng mà anh tin tưởng. Dù rằng những tài liệu này dài dòng và có thể thiếu nhiều phần, điều quan trọng là bất kì ai cũng có thể chạm được tay vào chúng.