Nguồn gốc tục thờ Thần Tài
Theo T.S Đinh Đức Tiến, khoa Lịch sử, trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn thì có ít nhất 2 câu chuyện được dân gian lưu truyền lại về nguồn gốc ngày vía Thần Tài.
Tục thờ Thần Tài bắt nguồn từ Trung Quốc - Ảnh minh họa.
Một câu chuyện theo truyền thuyết từ xưa, Thần Tài là vị thần sống trên trời, trong một lần xuống dưới hạ giới do uống rượu say, đầu va vào đá nên không nhớ mình là ai.
Tượng Thần Tài thường được để ở nơi có nhiều bụi. Bởi theo quan niệm dân gian, chính bụi bặm sẽ đem lại tiền tài.
Trong quá trình lưu lạc dưới nhân gian, quần áo Thần Tài mặc trên người bị người dân đem đi bán.
May thay, khi Thần Tài đi lang thang ăn xin thì được một cửa hàng bán gà, vịt mời Thần Tài ăn, từ đó cửa hàng này đông nghịt khách hàng.
Được một thời gian, người bán hàng thấy Thần Tài chẳng làm gì mà suốt ngày được ăn uống ngon, lại toàn dùng tay ăn bốc, người thì bốc mùi.
Nghĩ Thần Tài sẽ làm khách sợ không dám đến ăn và hao phí đồ ăn cho người ăn mày nên người bán hàng mới đuổi Thần Tài đi. Quán đối diện thấy vậy liền mời Thần Tài vào ăn, kỳ lạ thay mọi người lại kéo hết sang quán này ăn.
Người dân khu vực đó thấy Thần Tài không có quần áo mặc nên dẫn đi mua. May mắn thay, Thần Tài tìm lại được đúng quần áo của mình.
Sau khi mặc quần áo, đội mũ nón, thì Thần Tài nhớ lại mọi chuyện và bay về trời. Mọi người coi Thần Tài như là báu vật và lập bàn thờ, tôn thờ từ đó.
Theo một điển tích của Trung Quốc, được ghi chép trong "Sưu thần ký", có người lái buôn tên là Âu Minh, đi qua hồ Thanh Thảo được thủy thần cho một người hầu tên là Như Nguyệt.
Sau khi đem Như Nguyệt về nhà được vài năm thì Âu Minh ăn nên làm ra, trở nên giàu có.
Một hôm, vào ngày mồng một Tết, không biết vì lý do gì Âu Minh đánh Như Nguyệt, cô sợ quá chui vào đống rác ở góc nhà. Vợ Âu Minh không để ý nên vô tình quét nhà hót luôn cả đống rác có Như Nguyệt bên trong đổ đi.
Từ đó về sau, nhà Âu Minh lại nghèo. Người ta đồn rằng, Như Nguyệt chính là thần tài và lập bàn thờ để thờ.
Ngoài 2 sự tích về Thần Tài trên, còn nhiều tích khác có liên quan tới các nhận vật lịch sử như Phạm Lãi, Quan Công, Phật bà Quan Âm hay thần Thổ địa...
Nhưng dù theo tích nào thì ngày thờ cúng Thần Tài đều thống nhất là vào mùng 10 Tết, ngày Thần bay về trời, với cầu mong cả năm sung túc tiền tài đầy nhà.
Ý nghĩa ngày Vía Thần Tài
Ngày vía Thần Tài vô cùng quan trọng với giới doanh nhân, thương nhân. Đây không chỉ là ngày cảm ơn thần Tài đã phù hộ cả 1 năm qua mà còn là ngày mong đổi vía, lấy vía của thần Tài để phù hộ cho gia chủ 1 năm làm ăn sung túc.
Vào ngày mùng 10 Tết, ngày vía Thần Tài, mọi người thường đi mua vàng để cầu gặp nhiều phúc lộc, sung túc suốt cả năm.
Mua vàng là hình thức, tâm đức là cốt lõi. Ngày nay, việc mua vàng ngày vía Thần Tài còn mang ý nghĩa tâm linh rất lớn đối với những người làm ăn buôn bán.
Thậm chí, có nhiều người coi đây là dịp mua vàng quan trọng nhất năm, không thể bỏ qua để cầu may mắn, cầu cho tiền tài của cải sẽ được thần tài phù hộ cho sinh sôi nảy nở trong suốt một năm mới kéo dài.
Cũng bởi vì thế nên mới có trường hợp nhiều người tích tiền cả năm chỉ để mua vàng vào ngày này.
Tuy nhiên, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, việc mua vàng đầu năm cũng được coi là một hình thức tiết kiệm của người Việt Nam.
Trong tâm lý, thói quen của người Việt, vàng vẫn được coi là kênh đầu tư và "giữ tiền" an toàn nhất. Hầu như trong mỗi gia đình được coi là đủ điều kiện thì đều có một vài chỉ vàng "giắt lưng" đề phòng khi cần chi tiêu.
Bên cạnh đó, với nhiều người mua vàng đầu năm nhằm giúp tiết kiệm tránh lãng phí sau thời điểm ăn Tết chi tiêu "thả ga".
(T/h)