Trong công việc, có những người sẵn sàng chịu đựng gian khổ, làm việc vất vả hơn người khác nhưng hiệu suất lại tầm thường, mức lương không cải thiện. Trên con đường khởi nghiệp, cùng một thị trường nhưng có người kiếm được lợi nhuận khổng lồ, trong khi có người vẫn chật vật.
Nhiều người than phiền rằng dù làm việc chăm chỉ kiếm tiền, họ chưa kịp tận hưởng thì số tiền ấy đã biến mất, ví lúc nào cũng trống rỗng. Huấn luyện viên kinh doanh người Mỹ T. Harv Eker, tác giả của cuốn “Người giàu có bộ não khác bạn”, đã từng gặp rất nhiều sinh viên như vậy.
Họ thường hỏi ông: liệu tất cả những điều này chỉ là số phận? Eker đưa ra một phép so sánh thú vị: nếu sự giàu có là quả trên cây, thì muốn có quả to, ngọt hơn, phải chăm sóc từ gốc rễ. Trong thế giới của sự giàu có, cái vô hình quyết định cái hữu hình.
Khoảng cách lớn nhất giữa người giàu và người nghèo không nằm ở nguồn lực hữu hình, cơ hội hay thậm chí là mức độ nỗ lực, mà chính là tư duy, nhận thức, tâm lý, khả năng và khuôn mẫu tư duy. Ông khẳng định: “Người giàu có bộ não khác biệt”.
Bí quyết của sự giàu có
Trong cuốn sách nổi tiếng, Eker kể lại câu chuyện tuổi trẻ của mình. Ông từng làm việc tại một tiệm bánh, bị giao những công việc nặng nhọc, thu nhập ít ỏi. Trong khi hầu hết đồng nghiệp chỉ than phiền và bế tắc, Eker lặng lẽ quan sát, học hỏi kỹ năng từ các đầu bếp và người giao hàng, thậm chí mày mò sửa máy móc. Từ đó, ông phát hiện ra cơ hội: giới trẻ đang chuộng một thiết bị thể thao mới – giày đảo ngược trọng lực.
Ông quyết định nghỉ việc, hợp tác mở cửa hàng thể thao và sau đó nhanh chóng gia nhập tập đoàn tiếp thị thiết bị thể thao hàng đầu, kiếm được triệu đô đầu tiên. Ngược lại, những người đồng nghiệp năm xưa vẫn ở nguyên vị trí, với mức lương ít ỏi. Từ đó, ông rút ra: người giàu tập trung vào cơ hội, còn người nghèo chỉ chăm chăm nhìn vào trở ngại.
Eker nhấn mạnh rằng người giàu luôn có “bản thiết kế giàu có” trong đầu – một kế hoạch rõ ràng cho cuộc đời và sự nghiệp. Ngược lại, người nghèo thường đóng vai trò nạn nhân, đổ lỗi cho hoàn cảnh, cho sếp, cho xã hội. Quy luật mà ông chỉ ra là: tập trung vào điều gì thì điều đó mở rộng.
Người giàu tập trung vào sáng tạo và giải pháp, còn người nghèo nuôi dưỡng những suy nghĩ tiêu cực, khiến khó khăn ngày càng lớn. Ông gợi ý một bài tập đơn giản: mỗi tối, hãy viết “báo cáo tóm tắt” về những việc tốt và xấu trong ngày, rồi tự hỏi vai trò của mình trong những tình huống đó, từ đó học cách chịu trách nhiệm với cuộc đời.
Eker cũng từng trải qua thất bại cay đắng. Sau khi có được triệu đô đầu tiên, ông lao vào đầu tư, mở công ty nhưng nhanh chóng mất trắng. Một vị trưởng lão giàu có đã chỉ cho ông bài học quan trọng: năng lực của bạn phải đủ lớn để nuôi sống sự giàu có của bạn.
Nhận ra mình thiếu kiến thức về tài chính và quản lý, Eker lao vào học tập, tham gia hội thảo, xin lời khuyên từ doanh nhân kỳ cựu, thử sức ở các vị trí quản lý. Nhờ đó, ông gây dựng lại sự nghiệp và lần này không chỉ kiếm được triệu đô mà là hàng chục triệu. Ông ví mỗi người như một “hộp công cụ”: nếu công cụ trong hộp đủ đa dạng, bạn sẽ luôn có cách giải quyết mọi tình huống, từ khách hàng khó tính, cơ hội đầy rủi ro đến yêu cầu khắt khe của cấp trên.
Một khảo sát xã hội học mà Eker dẫn lại cho thấy, tất cả triệu phú Bắc Mỹ đều có kế hoạch tài chính chi tiết. Người giàu giỏi quản lý tiền, còn người nghèo thường phó mặc. Eker kể về học trò Stephen – một người kiếm hàng trăm nghìn đô mỗi năm nhưng luôn nợ nần vì tiêu xài vô độ và đầu tư thiếu kiểm soát.
Ngược lại, bản thân Eker quản lý tiền rất chặt chẽ với ít nhất 4 tài khoản: tiết kiệm dài hạn, giáo dục, chi tiêu hàng ngày và thanh toán. Ông khẳng định: giàu có không chỉ nằm ở khả năng kiếm tiền mà còn ở khả năng giữ và chăm sóc đồng tiền.
Một điểm quan trọng khác là thái độ với người giàu. Nhiều người nghèo ghét người giàu, thậm chí thể hiện sự thù địch. Eker kể lại chuyện khi lái xe tải cũ, ông nhận được sự đồng cảm; nhưng khi có xe thể thao sang trọng, ông bị nhiều người nghèo ném rác vào xe. Ông nhận ra rằng nếu muốn giàu, bạn phải học từ người giàu, tham gia vào vòng tròn của họ, quan sát cách họ làm giàu, quản lý tiền và tận dụng cơ hội. Đó là “sức mạnh của vòng tròn”.
Eker còn nhấn mạnh: bước đầu tiên để làm giàu là giữ tâm lý “cốc rỗng”, thừa nhận mình chưa biết gì để luôn học hỏi và phát triển. Người giàu thường đi theo quy luật “trở thành – làm – có”: trước hết trở thành người biết học hỏi, sau đó hành động và cuối cùng sở hữu của cải. Người nghèo lại đi theo hướng ngược lại và dễ bị mắc kẹt. Ông khuyên mọi người nên duy trì thói quen đọc sách, tham gia lớp học phát triển bản thân, giao lưu ngoại tuyến hằng tháng để cập nhật kiến thức.
Qua hàng triệu học viên tham gia hội thảo của mình, Eker luôn nhấn mạnh: mỗi người đều có thể đạt tự do tài chính nếu biết thay đổi tư duy, hành động và quản lý tiền bạc. Giàu nghèo không hẳn do số phận, mà do tính cách và thói quen. Người giàu tiếp nhận thử thách như cơ hội, còn người nghèo thường trốn tránh.
Ông kết luận: “Tiền bạc, danh vọng luôn nằm trong hiểm nguy. Ở nơi quá an toàn thì chẳng bao giờ có kho báu. Thay vì sợ hãi, hãy dũng cảm thử, dùng lòng can đảm và sự lạc quan để tạo ra cuộc sống giàu có cho chính mình.”