Hồi tháng 9, giữa thời điểm cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung diễn ra căng thẳng, ông Terry Branstad Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc đã tuyên bố từ chức và trở về quê hương ở Iowa. Theo CNN, đây là một quyết định đột ngột nhưng có mục đích rõ ràng: Ông sẽ hỗ trợ chiến dịch tranh cử của Tổng thống Donald Trump tại bang Iowa.
Kể từ năm 1972, Iowa luôn là bang đầu tiên tổ chức bầu cử sơ bộ cho cuộc bầu cử Tổng thống, đồng thời đây cũng là bang dao động giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, khiến cả hai đảng này đều phải tốn nhiều công sức để thuyết phục cử tri.
Và bộ phận quyết định cho cuộc bầu cử Tổng thống này có thể là đậu tương và ngô, những sản phẩm nông nghiệp chủ đạo của địa phương...
Chiến trường chính của thương chiến Mỹ-Trung
Cũng giống như hình ảnh trên huy hiệu của bang Iowa, nông nghiệp chiếm một vị trí quan trọng tại địa phương. Theo báo cáo năm 2012 của Cục Thống kê Nông nghiệp Quốc gia Mỹ, Iowa đứng đầu cả nước về sản lượng đậu tương, ngô, thịt lợn và trứng gà, đồng thời được mệnh danh là "vùng đất của những cây ngô".
Nói đến ngô và đậu tương, đương nhiên mọi người sẽ nghĩ đến cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ trong 2 năm qua. Trên thực tế, Iowa cũng là chiến trường chính giữa hai nước. Trong thời kỳ đầu của cuộc chiến tranh thương mại, Trung Quốc đã giảm mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, dẫn đến việc sản phẩm bị ế ẩm và thậm chí là hư hỏng.
Mặc dù chính quyền Tổng thống Trump đã sử dụng quỹ liên bang để hỗ trợ người nông dân Iowa vượt qua khó khăn, Bắc Kinh cũng đã ký thỏa thuận thương mại giai đoạn I với Washington vào tháng 1 năm nay, hứa hẹn mua hàng tỷ USD hàng nông sản của Mỹ thì ngành nông nghiệp Mỹ vẫn gặp nhiều khó khăn.
Ngô là sản phẩm chủ đạo của bang Iowa. Iowa được coi là bang chiến địa trong cuộc bầu cử Mỹ. Ảnh: Getty
Họ phải đối mặt với một vấn đề lớn khác là biến đổi khí hậu. Vào tháng 8, khoảng 14 triệu mẫu đất nông nghiệp đã bị nhấn chìm dưới tác động của lũ lụt và lốc xoáy, một số đã bị phá hủy trước khi thu hoạch.
Tận dụng cơ hội
Ngô là sản phẩm nông nghiệp chính của Iowa, ngoài việc xuất khẩu sang Trung Quốc, nhu cầu nội địa cũng rất cao bởi một trong những lý do là vai trò khác của ngô - điều chế rượu. Chính phủ Mỹ đã thông qua Tiêu chuẩn nhiên liệu tái tạo (RFS) vào những năm 2000 để giảm sự phụ thuộc vào dầu nhập khẩu và khí thải nhà kính. Do đó, nông dân Mỹ sẵn sàng bán sản phẩm của họ cho các công ty năng lượng và điều này trở thành nguồn lợi nhuận ngoài xuất khẩu.
Sau khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống, Washington gặp áp lực trong lĩnh vực dầu mỏ và khí thiên nhiên từ các đồng minh nên đã nới lỏng các hướng dẫn của RFS, thậm chí miễn trừ một số quy định trong việc thu mua ngô của các nhà máy lọc dầu. Động thái này không chỉ ảnh hưởng đến người nông dân ở Iowa, mà còn ảnh hưởng đến các bang trồng ngô lớn như Minnesota và Ohio.
Sau khi tiêu chuẩn về tiêu thụ được nới lỏng, nhu cầu thu mua ngô của các công ty năng lượng đã giảm, cùng với sản lượng thu hoạch kỷ lục trong năm 2019, dẫn đến giá ngô liên tục giảm. Hiệp hội nông nghiệp Mỹ cảnh báo rằng nếu ngô tiếp tục rớt giá mạnh, hoạt động kinh tế ở vùng nông thôn Mỹ có thể phải đối mặt với khoản lỗ hơn 10 tỷ NDT (1 NDT=0,1490 USD).
Hiệp hội nông dân địa phương và thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Joni Ernst từng kiến nghị với Tổng thống Trump và Nhà Trắng đã cam kết sẽ thảo luận các vấn đề liên quan với giới chức liên quan nhưng chưa đạt được kết quả khả quan.
Năm 2007, ông Barack Obama, khi đó vẫn còn là ứng cử viên tổng thống, đã đến thăm Iowa để thảo luận về các vấn đề nông nghiệp. Ảnh: Getty
Trong khi đó, ứng cử viên Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden đã tận dụng cơ hội này để nhận được sự ủng hộ từ nông dân, bao gồm cả lời hứa đưa ra các thỏa thuận thương mại mới, hỗ trợ điều chế rượu và chống biến đổi khí hậu.
Chiến thắng sít sao
Cuộc bầu cử ở Iowa từng diễn ra một cách gay cấn. Trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2000, ứng viên đảng Dân chủ Al Gore đã đánh bại ứng cử viên đảng Cộng hòa George W. Bush chỉ với cách biệt 0,3%; 4 năm sau, ông George Bush cũng đánh bại đối thủ John Kerry của đảng Dân chủ với chênh lệch 0,6%.
Đến cuộc bầu cử năm 2008, ông Barack Obama đã dành nhiều thời gian vận động ở bang này để tạo nền tảng cho sự thành công của mình. Đầu tiên ông dễ dàng giành được đề cử của đại hội đảng địa phương và sau đó ông đạt đã đánh bại ứng viên John McCain của đảng Cộng hòa với cách biệt 10% và giữ được sự ủng hộ của địa phương trong cuộc bầu cử năm 2012.
Mặc dù Iowa là "bang may mắn" của ứng viên đảng Dân chủ Obama nhưng đảng Cộng hòa đang đạt được tiến bộ trong các cuộc bầu cử địa phương gần đây, bao gồm cả việc ông Terry Branstad giành được chức Thống đốc bang vào năm 2010 hay thành viên đảng Cộng hòa - nữ Thống đốc Iowa Kim Reynolds đương nhiệm.
Trong cuộc bầu cử vào năm 2016, chiến thắng của Tổng thống Trump diễn ra rất suôn sẻ, đánh bại ứng viên đảng Dân chủ Hilary Clinton với cách biệt gần 10% với biểu hiện là kết quả phiếu bầu của các quận trong bang gần như "đỏ", cho thấy rằng ông nhận được sự ủng hộ rất lớn từ các cử tri nông dân ở bang này.
Tuy nhiên, theo giới quan sát, có nhiều điều không chắc chắn trong cuộc bầu cử năm nay so với trước đây. Iowa đã bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thương mại và RFS, cùng với dịch bệnh Covid-19, liệu những cử tri trung thành từng bầu cho đương kim Tổng thống liệu có thay đổi quan điểm? Nếu một số lượng nhỏ cử tri trong bang quyết định "bỏ đỏ lấy xanh" hoặc bày tỏ sự không hài lòng bằng cách tẩy chay phiếu bầu, kết quả của toàn bộ cuộc bầu cử Mỹ có thể thay đổi mạnh mẽ.