Trong một thời gian rất dài, chúng ta đã luôn hướng đến một hình thể cân đối, không béo cũng không gầy như một tiêu chuẩn chung trong xã hội. Một thân hình cân đối không chỉ đẹp, mà quan trọng hơn là mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, giảm nguy cơ mắc nhiều căn bệnh nguy hiểm hơn.
Nhưng điều kỳ lạ là không phải nghiên cứu nào cũng đồng tình với điều này. Thậm chí, ý kiến phản đối còn có thể đến từ một nghiên cứu có quy mô rất lớn nữa kia.
Cụ thể, các chuyên gia tại Đan Mạch đã thực hiện một nghiên cứu có quy mô trên 100.000 người và kéo dài qua 4 thập kỷ. Kết quả cho thấy, những người được đánh giá là "thừa cân" theo chỉ số BMI có xu hướng sống thọ hơn các nhóm khác, bao gồm "bình thường", "thiếu cân" và béo phì.
Thừa cân lại là mức khỏe mạnh?
Nghiên cứu được công bố vào năm 2016, từ đó đặt ra vấn đề về khái niệm "khỏe mạnh" thực sự là gì.
Chúng ta vẫn luôn cho rằng duy trì mức cân nặng trong khoảng "bình thường" theo chỉ số BMI là tốt cho sức khỏe, và khỏe mạnh thì đồng nghĩa với việc sống thọ. Nhưng đây cũng không phải lần đầu tiên khoa học đưa ra ý kiến phản đối. Đã có nhiều nghiên cứu trong quá khứ chỉ ra rằng việc có thêm vài ký lô thừa cũng mang lại lợi ích không ngờ.
Khái niệm thực sự về "thừa cân"
Trước tiên, cần phải làm rõ rằng không một nghiên cứu nào cổ súy cho việc nằm dài một chỗ ăn vặt mà không tập tành gì. Đó không bao giờ là cách để có được sức khỏe tốt. Thay vào đó, cái họ muốn đề cập chỉ là khái niệm thực sự về "thừa cân" là như thế nào.
Nghiên cứu do chuyên gia hóa sinh Børge Nordestgaard từ bệnh viện ĐH Copenhagen (Đan Mạch) đứng đầu, thực hiện phân tích dữ liệu y học của hơn 100.000 người trưởng thành được thu thập từ năm 1976. Tổng cộng trong gần 4 thập kỷ từ 1976 - 2013, nhóm chỉ số BMI mang tỷ lệ tử vong thấp đã tăng từ 23,7 đến 27.
Dành cho những ai chưa biết, chỉ số BMI từ 18,5 - 24,9 được coi là bình thường, trong khi 25 - 29,9 là thừa cân. Hay nói cách khác thì theo nghiên cứu, những người có chỉ số BMI là thừa cân lại có tỷ lệ tử vong thấp nhất.
Ngoài ra, nghiên cứu cho biết, nhóm "béo phì" có rủi ro tử vong tương đương nhóm "bình thường". Kết luận được đưa ra sau khi tính đến các yếu tố như độ tuổi, tiền sử bệnh án gia đình, tình trạng kinh tế - xã hội, và thói quen độc hại như hút thuốc.
Vậy phải chăng, từ trước đến nay chúng ta đã đánh giá sai khái niệm "thừa cân"?
Có thể cho là như vậy. Cân nặng phù hợp với sức khỏe là một khái niệm phức tạp hơn chúng ta tưởng.
"Chỉ số BMI có thể không phải thứ duy nhất định đoạt sức khỏe và rủi ro tử vong của chúng ta," - trích lời Rexford Ahima, chuyên gia tại khoa Y ĐH Pennsylvania (Mỹ) cho biết. "Nó cần ghép với bối cảnh nữa."
Nếu như nghiên cứu này được cộng đồng ủng hộ, nó sẽ giống như một cú tát vào các thống kê về tỷ lệ thừa cân trước đây. Như năm 2016 ở Mỹ có 34,4 triệu người được đánh giá là "thừa cân", vậy phải chăng tất cả họ thực chất nên xếp vào hàng "khỏe mạnh".
Giải thích cho điều này thực chất rất đơn giản. Theo Jeffrey Hunger từ ĐH California, Santa Barbara, lý do chỉ là vì hệ thống tính BMI vốn không hoàn hảo.
"The Rock" Dwayne Johnson thậm chí còn có BMI ở mức "béo phì" - 42,5
"47% những người bị đánh giá là "thừa cân" theo thang BMI thực chất là khỏe mạnh," - Hunger cho biết. "Vậy nên dùng BMI như một chỉ số quyết định mọi thứ thì sẽ không chính xác."
Nghiên cứu Nordestgaard đưa ra góp phần định nghĩa lại khái niệm thừa cân, đồng thời chỉ ra rằng có những yếu tố khác gây rủi ro cho sức khỏe hơn là cân nặng.
"Bạn có thể thừa cân, nhưng các yếu tố như huyết áp và cholesterone không cao thì cũng chẳng sao."
Dù vậy, nghiên cứu vẫn còn những điểm hạn chế. Dữ liệu 100.000 người họ lấy chủ yếu là người da trắng, nên không thể nói nó đại diện cho tất cả mọi người.
"Nhóm người châu Á có thể mắc tiểu đường hoặc bệnh tim dù có chỉ số BMI thấp hơn so với mức thừa cân," - Landhuis cho biết.
Tuy vậy, chúng ta vẫn hy vọng rằng sẽ có nhiều nghiên cứu khác xuất hiện để tái định nghĩa lại thực sự thế nào là thừa cân. Chúng ta không cần quá chú ý đến cân nặng, mà phải hướng đến những chỉ số thiết thực hơn: tỷ lệ mỡ, cơ bắp, nồng độ cholesterone, tỉ lệ eo...
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học JAMA.
Tham khảo: Science Alert, Health.com