Mỹ từng cân nhắc dùng các vụ nổ hạt nhân để đào kênh qua sa mạc Negev; Nguồn: businessinsider.com.au
Mỹ đã xem xét đề xuất sử dụng 520 quả bom hạt nhân để tạo ra một giải pháp thay thế cho Kênh đào Suez của Israel vào những năm 1960, theo một bản ghi nhớ được giải mật. Kế hoạch này không bao giờ thành hiện thực, nhưng việc có một tuyến đường thủy thay thế cho Kênh đào Suez ngày nay có thể hữu ích, khi một con tàu chở hàng bị mắc kẹt trong lối đi hẹp và chặn một trong những tuyến đường vận chuyển quan trọng nhất thế giới.
Theo bản ghi nhớ năm 1963, được giải mật vào năm 1996, kế hoạch dựa vào 520 quả bom hạt nhân để tạo ra con đường thủy. Bản ghi nhớ kêu gọi “sử dụng chất nổ hạt nhân để đào kênh Biển Chết trên sa mạc Negev”. Một tuyến đường khả thi mà bản ghi nhớ đề xuất trải dài qua sa mạc Negev ở Israel, nối Địa Trung Hải với Vịnh Aqaba, mở ra lối vào Biển Đỏ và Ấn Độ Dương. Bản ghi nhớ của Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore thuộc Bộ Năng lượng Mỹ, nói rằng, một “ứng dụng thú vị của việc khai quật hạt nhân sẽ là một kênh đào trên mực nước biển dài 257 km xuyên qua Israel”.
Bản ghi nhớ được đưa ra khi Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Mỹ đang điều tra việc sử dụng “vụ nổ hạt nhân hòa bình” để đào cơ sở hạ tầng hữu ích, Forbes đưa tin vào năm 2018. Bản ghi nhớ cho biết các phương pháp khai quật thông thường sẽ “cực kỳ tốn kém”. “Có vẻ như chất nổ hạt nhân có thể được áp dụng một cách sinh lợi cho tình huống này”.
Bản ghi nhớ nói thêm rằng “một con kênh như vậy sẽ là một sự thay thế có giá trị chiến lược cho Kênh đào Suez hiện tại và có thể sẽ đóng góp rất nhiều vào sự phát triển kinh tế”. Trên Twitter, nhà sử học Alex Wellerstein đã gọi kế hoạch này là một “đề xuất khiêm tốn cho tình hình kênh đào Suez”. Cũng có kế hoạch sử dụng phương pháp tương tự để đào một con kênh ở miền Trung nước Mỹ, Forbes đưa tin.
Là một phần của việc định giá, bản ghi nhớ ước tính, sẽ cần 4 thiết bị 2 megaton cho mỗi dặm, mà Wellerstein tính toán cần đến “520 thiết bị hạt nhân” hoặc 1,04 gigaton chất nổ. Phòng thí nghiệm lưu ý rằng có 209 km “đất hoang sa mạc hầu như không có dân cư, và do đó có thể áp dụng được với các phương pháp khai quật hạt nhân”.
Bản ghi nhớ cho biết “điều tra sơ bộ” cho thấy việc sử dụng bom để tạo ra một kênh đào xuyên qua Israel “có vẻ nằm trong phạm vi khả thi về công nghệ”. Nhưng bản ghi nhớ quan niệm rằng một vấn đề mà các tác giả chưa tính đến, có thể là “tính khả thi về chính trị, vì có khả năng các nước Arab xung quanh Israel sẽ phản đối mạnh mẽ việc xây dựng một con kênh như vậy”.
Nhưng dự án các vụ nổ hạt nhân yên tĩnh (Tranquil Nuclear Explosions - PNE) vẫn mang tính thử nghiệm, sau khi Mỹ phát hiện ra rằng 27 thí nghiệm với PNE đã gây nhiễm xạ rất nặng cho địa hình. Ủy ban Năng lượng Nguyên tử bị giải thể vào năm 1974, trong khi Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore vẫn tồn tại. Theo thông tin trên trang web của mình, Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore có sứ mệnh “đảm bảo an toàn, an ninh và độ tin cậy cho hoạt động răn đe hạt nhân của quốc gia”.
Bản ghi nhớ năm 1963 cũng xuất hiện chưa đầy một thập kỷ sau cuộc khủng hoảng Suez (hay Chiến tranh Arab-Israel lần thứ hai, còn được gọi là Cuộc xâm lược ba bên và Chiến tranh Sinai ở Israel) bắt đầu ngày 29/10/1956, khi các lực lượng vũ trang Israel tiến vào Ai Cập về phía Kênh đào Suez sau khi Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser (1918-70) quốc hữu hóa kênh đào, một tuyến đường thủy có giá trị kiểm soát 2/3 lượng dầu được châu Âu sử dụng.
Người Israel sớm được các lực lượng của Pháp và Anh tham gia hỗ trợ hòng giành lại quyền kiểm soát kênh đào Suez cho các cường quốc phương Tây và loại bỏ Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser. Sự việc khiến Liên Xô vào cuộc và phá hủy mối quan hệ của họ với Mỹ. Cuối cùng, Ai Cập đã giành chiến thắng, và chính phủ Anh, Pháp và Israel rút quân vào cuối năm 1956 và đầu năm 1957./.