Mỹ Tâm đã đủ điều kiện thành Diva thứ 5, như lời Hồng Nhung nói?

Trong tất cả các nữ ca sĩ Việt Nam từ trước tới nay, câu chuyện Mỹ Tâm và danh xưng Diva luôn là đề tài nóng, dù không quá mới. Vấn đề này giống như một câu chuyện dài đầy kịch tính, với sự tham gia của cả công chúng, dân trong nghề và chính bản thân Mỹ Tâm.

Có thời gian, nó lắng xuống. Nhưng mới đây nhất, Hồng Nhung một lần nữa thổi bùng dư luận khi tuyên bố: "Mỹ Tâm thừa điều kiện để làm một Diva". Phát ngôn này ngay lập tức làm nổ ra nhiều tranh cãi.

Hồng Nhung và lời khẳng định Mỹ Tâm là Diva trên một tờ báo.

Vậy, điều kiện để làm một Diva là gì? Và Mỹ Tâm đã đạt đủ những điều kiện đó hay chưa? Công chúng hiện đang rất cần một câu trả lời thỏa đáng cho vấn đề này.  

Diva và 5 điều kiện phải có

Theo tiếng Ý cổ, Diva là "nữ thần âm nhạc". Nó được dùng đầu tiên ở giới hàn lâm, để chỉ những Prima Donna (nữ ca sĩ hát chính) đỉnh cao trong opera và nhạc thính phòng. Prima Donna đầu tiên được gọi tên Diva là Maria Callas – người được mệnh danh là Kinh thánh của opera, với cái bóng bao trùm toàn bộ nền opera thế kỉ XX.

Maria Callas - Diva đầu tiên và chuẩn mực nhất

Ngoài Maria Callas, một số Prima Donna khác cũng nhận được danh hiệu cao quý này là Joan Sutherland, Leontyne Price, Birgit Nilsson, Montserrat Caballe, Beverly Sills.

Từ nhạc hàn lâm, Diva được du nhập sang nhạc đại chúng, để định danh số ít ca sĩ đẳng cấp như Whitney Houston, Mariah Carey, Aretha Franklin, Barbra Streisand.

Dù không có khái niệm cố định, nhưng nếu lấy những tên tuổi trên làm chuẩn mực, có thể tạm thời định nghĩa Diva là một nữ ca sĩ có giọng hát, tài năng xuất chúng và tầm ảnh hưởng vĩ đại tới âm nhạc.

Diva Aretha Franklin

Theo đó, 5 điều kiện tiên quyết để trở thành Diva là: 

- Phải có một giọng hát xuất chúng và quý hiếm, hoặc là rất đẹp, hoặc là rất đặc biệt.

- Phải thực hiện được hàng loạt những kỹ thuật thanh nhạc tinh xảo ở mức điêu luyện.

- Phải có một tư duy, khả năng cảm nhạc, thẩm mỹ âm nhạc xuất chúng.

- Phải có sự sáng tạo, cách tân và cống hiến to lớn với dòng nhạc, lĩnh vực âm nhạc mình theo đuổi.

- Phải có ảnh hưởng lớn tới công chúng và một bộ phận thế hệ ca sĩ sau đó.

Diva Việt – ai đã đủ điều kiện?

Trong các quan điểm về diva Việt hiện nay, hợp lí nhất vẫn là ý kiến của Mỹ Linh khi cho rằng, Việt Nam chỉ có 2 Diva là Lê Dung và Thanh Lam. Hai nữ ca sĩ này hội tụ đủ các yếu tố về giọng hát, kĩ thuật, tài năng và cống hiến to lớn với dòng chảy nhạc Việt.

Nếu Lê Dung được mệnh danh là "chim sơn ca" của nhạc Việt, với chất giọng nữ cao trong sáng, ngọt ngào thì Thanh Lam lại được gọi là "người đàn bà hát", với chất giọng trung trầm nội lực, man dại. Cả hai nữ ca sĩ này đều có một trường phái âm nhạc của riêng mình và có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ ca sĩ sau này.

Ngoài Lê Dung và Thanh Lam, một số nữ ca sĩ khác cũng được bộ phận khán giả ưu ái gọi là Diva như Thái Thanh, Khánh Ly, Bảo Yến, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần, Thu Minh, Thu Phương.

Các nữ ca sĩ này tuy còn khuyết một số điều kiện nhất định, nhưng tựu chung lại đều có tài năng và cống hiến to lớn với nhạc Việt, cũng như ảnh hưởng tích cực tới công chúng.

Chẳng hạn, Thái Thanh, Khánh Ly, Bảo Yến tuy ít sử dụng kĩ thuật khó, nhưng lại có giọng hát vô cùng đặc biệt và tầm vóc mang tính lịch sử.

Hồng Nhung có tư duy, thẩm mỹ âm nhạc tốt và sự sáng tạo tài tình, đào sâu được bản ngã nghệ thuật. Đặc biệt, cách nhả chữ, xử lí ca khúc của cô rất tinh tế.

Mỹ Linh sở hữu giọng hát vô cùng đẹp và nền tảng kĩ thuật vững chắc. Cô cũng góp phần tạo nên làn gió mới trong nhạc Việt đương đại những năm 90.

Hà Trần quá thừa cho một Diva, khi có cả kĩ thuật, thẩm mỹ, tư duy sâu sắc lẫn sáng tạo tài tình trong âm nhạc, đào sâu tận cùng và khơi những nguồn chưa ai khơi. Tầm ảnh hưởng của cô tới nhạc Việt là rất lớn.

Thu Phương và 4 Diva Việt

Thu Minh từ lâu đã từ bỏ tham vọng Diva

Thu Minh tuy không có một giọng hát đẹp nhưng cũng phấn đấu để có được nền tảng kĩ thuật tốt. Cô cũng dẫn đầu nhiều xu hướng mới, tạo ảnh hưởng nhất định tới nhạc Việt. Thu Phương thì có giọng hát vô cùng ấn tượng, khó lẫn với bất kì ca sĩ khác.

Mỹ Tâm và danh xưng Diva – câu chuyện đầy kịch tính

Là nhân vật chính trong câu chuyện, cách đây khoảng hơn chục năm, Mỹ Tâm đã từng ngỏ ý mong muốn trở thành Diva trên mặt báo. Nhưng có lẽ sự khắc nghiệt của thị trường âm nhạc đã khiến cô không còn muốn nhắc tới nó nữa.

Mỹ Tâm đã dừng, nhưng fan hâm mộ của cô dường như vẫn khát khao danh hiệu này. Đâu đó trên mạng xã hội, người ta vẫn thấy fan Mỹ Tâm ca tụng cô là Diva. Chính điều này đã kéo theo nhiều tranh cãi giữa các cộng đồng fan và luồng quan điểm trái chiều nhau, dai dẳng không dứt.

Thậm chí, chính Mỹ Linh cũng từng phải lên tiếng: "Fan Mỹ Tâm cho rằng chẳng ai là Diva cả, chỉ có Mỹ Tâm thôi". Chỉ vì phát ngôn này, Mỹ Linh đã nhận phải nhiều chỉ trích.

Cho đến ngày hôm nay, câu chuyện lại được nhen nhóm lại khi Mỹ Tâm tham gia đêm nhạc "5 giọng ca vàng: Nhớ mùa thu Hà Nội" cùng 4 Diva nhạc nhẹ Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần. Và chính Hồng Nhung đã thổi bùng nó lên khi khẳng định: "Mỹ Tâm đã thừa điều kiện làm một Diva", khiến nó trở nên nóng hơn bao giờ hết.

Mỹ Tâm cùng 4 Diva trong đêm nhạc vừa qua

Diva Mỹ Tâm – có thật đã thừa điều kiện?

Mỹ Tâm sở hữu một chất giọng rất đặc biệt, không lẫn với ai. Đó là giọng nữ trung trầm (mezzo alto) to khỏe, nội lực bẩm sinh và có độ vang tự nhiên. Giọng hát của cô rất dày, bắt mic, có thể nổi bật trong mọi môi trường và khi hát live thì rất ép phê.

Với giọng hát trời phú, Mỹ Tâm hoàn toàn có thể ngang ngửa các Diva Việt nếu rèn luyện kĩ thuật tốt. Tuy nhiên, có lẽ do con đường riêng đã chọn nên họa mi tóc nâu ít đẩy mạnh kĩ thuật hát của mình.

Mỹ Tâm chủ yếu hát bằng nội lực và độ vang bẩm sinh nên dù rất tự nhiên nhưng lại thiếu cộng hưởng, chưa phát huy hết tố chất giọng hát. Dù là nữ trung, nhưng kĩ thuật hát pha (mixed voice) của Mỹ Tâm chưa tốt nên các note cận cao trên C5 thường căng thẳng, thiếu hỗ trợ. 

Giọng chuyển và head voice của Mỹ Tâm cũng ít phát triển, legato chưa mượt và khó thực hiện những kĩ thuật hoa mỹ thường thấy của Diva. Nhưng điều không thể phủ nhận rằng, Mỹ Tâm là một trong số ít nữ ca sĩ nổi tiếng nhất Việt Nam khoảng gần 15 năm trở lại đây. 

Đã từng có thời kì, cô hát bài nào là bài đó thành hit. Tên tuổi của cô thậm chí còn được báo nước ngoài nhắc tới như một đại diện tiêu biểu cho Pop Việt, tương đương Britney Spears của Mỹ hay BoA của Hàn Quốc.

Mỹ Tâm nhận giải thưởng quốc tế

Mỹ Tâm cũng giữ được lượng fan đông đảo ở nhiều độ tuổi và khá trung thành, đi theo cô suốt nhiều năm tháng. Đến khán giả lớn tuổi cũng rất yêu quý cô.

Độ phủ sóng rộng lớn của Mỹ Tâm hoàn toàn xứng tầm một Diva. Cô cũng có những cống hiến nhất định với công chúng. Nhạc Việt thiếu Mỹ Tâm đồng nghĩa mất đi một mắt xích. Sự tồn tại của Mỹ Tâm là một phần quan trọng trong văn hóa pop đại chúng. Vai trò của cô là không thể phủ nhận.

Thế nhưng, Mỹ Tâm có vẻ chưa xây dựng nên hẳn một xu hướng, trường phái cho riêng mình, ngoài hình tượng pop đại chúng. Cùng vì thế, rất ít ca sĩ trẻ ngày nay chịu ảnh hưởng từ Mỹ Tâm. Và khi thể hiện ca khúc, Mỹ Tâm phần nào chưa thực sự đóng đinh lối hát riêng của mình vào đó, ngoại trừ chất giọng đặc biệt của cô. 

Nó không giống với việc Khánh Ly thổi lối hát âm tính vào nhạc Trịnh, Thanh Lam đưa cả đam mê phồn thực vào nhạc nhẹ đương đại, hay Ngọc Lan và trường phái riêng mang tên cô.

Mỹ Tâm có bản lĩnh sân khấu vững vàng, làm chủ tình huống và điều khiển được khán giả. Thế nhưng, phong cách, dòng nhạc của cô lại ít tác động tới việc định hình nhạc Việt đương đại và định hướng thẩm mỹ nghe nhạc cho công chúng. 

Nó khác với những gì Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần đã từng làm để dẫn dắt văn hóa thưởng thức âm nhạc của khán giả.

Bởi vậy, Mỹ Tâm không tránh khỏi việc bị nhiều người trong giới chuyên môn đánh giá không cao, điển hình như Nguyễn Ánh 9, Bảo Yến, Vũ Xuân Hùng.

Chẳng hạn, khi hát ca khúc Một mình cùng Hồng Nhung, Mỹ Tâm ngang ngửa về chất giọng khỏe khoắn, đanh dày, nhưng lại thua đàn chị ở việc xử lí nhả chữ. 

Nếu chữ "nhớ gì" của Hồng Nhung được nhấn một cách đầy bâng khuâng, trìu mến, như tiếng hỏi han, tâm tình thì Mỹ Tâm làm nó trôi đi một cách bằng phẳng.

Mỹ Tâm có cần Diva?

Thực chất, Diva chỉ là danh xưng gắn liền với một trường phái âm nhạc thiên về phô diễn giọng hát. Nó không phải toàn bộ âm nhạc. Cách nhìn nhận phải làm Diva mới đẳng cấp là vô cùng phiến diện và phi thẩm mỹ, gò bó sự sáng tạo của nghệ sĩ.

Trên thế giới, rất nhiều nghệ sĩ không phải Diva. Nhưng xét về tài năng, cống hiến thì các Diva chưa chắc đã bằng họ, điển hình như The Beatles, Nina Simone, Bob Dylan, Madonna, Kate Bush... Trong lòng công chúng, họ vẫn ở một vị trí cao hơn Diva.

Thiên tài âm nhạc Bob Dylan chỉ có một giọng hát và kĩ thuật vừa đủ, không quá cao siêu

Nói cách khác, mỗi trường phái âm nhạc đều có chỗ đứng của riêng mình, không ai độc tôn ở ngôi vị cao nhất. Còn công chúng, xin đừng gò cô vào chữ Diva để dẫn tới những tranh cãi không đáng có.

Bản thân Mỹ Tâm đã có chỗ đứng riêng trong nhạc Việt, không chen lấn với các Diva. Đôi khi, cô còn làm được những điều mà Diva khác không thể. 

*Bài viết thể hiện góc nhìn riêng của tác giả.