Mỹ tái áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm vào lĩnh vực dầu mỏ Iran từ ngày 5/11. Theo sắc lệnh mới được Tổng thống Trump thông qua, các quốc gia nhập khẩu dầu từ Iran và các công ty làm ăn với các cá nhân, tổ chức Iran bị liệt vào danh sách đen và sẽ bị Mỹ trừng phạt.
Các số liệu thống kê mới đây cho thấy xuất khẩu dầu của Iran đã giảm 800.000 thùng/ngày so với thời điểm trước ngày 5/11.
Không chỉ có Tehran, lệnh trừng phạt này có ảnh hưởng lớn tới các nhà máy lọc dầu ở châu Âu và châu Á vốn đã quen mua dầu từ Iran trong nhiều năm trở lại đây. Họ buộc phải tìm kiếm nguồn cung ứng thay thế.
Các công ty của Nga đã nhanh chóng tận dụng cơ hội này.
Nga và Iran sản xuất các loại dầu thô tương tự nhau, nên bên mua sẽ không phải đắn đo nhiều khi đổi nhà cung ứng mới.
Matxcơva mới đây cho biết đang lên kế hoạch thách thức các lệnh trừng phạt của Mỹ bằng cách mua dầu từ Iran. Nga sẽ trả theo hình thức đổi hàng sau đó xử lý nguồn dầu thô này để sử dụng trong nước. Cách này sẽ giúp nguồn dầu của Nga có thể xuất khẩu sang các thị trường sinh lợi hơn.
“Nga đang chơi với tất cả các bên”, ông Helima Croft, nhà chiến lược tại công ty môi giới RBC nhận định.
Nga luôn coi Iran là đồng minh quan trọng trong các vấn đề địa chính trị liên quan tới cuộc nội chiến ở Syria. Matxcơva ngay từ đầu cũng lên tiếng chỉ trích lệnh trừng phạt mới của Mỹ và khẳng định Nga sẽ không bị ràng buộc bởi các biện pháp trừng phạt này.
Nga lên kế hoạch thách thức các lệnh trừng phạt của Mỹ bằng cách mua dầu từ Iran. (Ảnh: WSJ)
Trong những tháng gần đây, Nga nhiều lần đánh tiếng cho biết sẽ mua ít nhất 100.000 thùng dầu mỗi ngày của Iran và đề nghị trả bằng máy móc và thực phẩm. Matxcơva cũng hứa sẽ đầu tư vào lĩnh vực dầu mỏ của Iran khi các công ty phương Tây rút lui.
Vòng trừng phạt mới mà Washington áp đặt có mục tiêu cụ thể vào xuất khẩu dầu của Iran, trụ cột quan trọng nhất của quốc gia Trung Đông này. Nhiều khách hàng mua dầu từ Iran đang sử dụng hệ thống ngân hàng của Mỹ đã sớm rút lui do lo ngại bị trừng phạt.
Nga trong khi đó ít bị tổn thương hơn trước các đòn trả đũa của Washington đơn giản vì Matxcơva nhiều năm qua đã sống chung với các lệnh trừng phạt của Mỹ và hệ thống tài chính của nước này cũng không liên quan nhiều tới Mỹ như các nước châu Âu.
Song song hứa hẹn giúp đỡ Iran, Nga đang tìm cách thay thế Tehran trên thị trường dầu mỏ toàn cầu. Matxcơva đã tăng sản lượng sản xuất dầu lên 500.000 thùng/ngày so với cùng kỳ năm 2017, chạm ngưỡng kỷ lục trong 30 năm qua.
Nguyên nhân phần lớn xuất phát từ việc các khách hàng cũ của Iran đang bắt đầu tìm tới nguồn cung ứng dầu thô mới, đặc biệt là ở châu Âu. Với các nhà máy lọc dầu ở lục địa già, dầu Nga là lựa chọn phù hợp thay thế dầu thô Iran do dễ dàng vận chuyển nhanh tới các nhà máy của họ.
Total, tập đoàn dầu khí đa quốc gia của Pháp là một ví dụ. Công ty này đã mua tới 217.000 thùng dầu thô Nga mỗi ngày, cung cấp cho nhà máy lọc dầu Le Havre ở Pháp sau khi ngừng mua dầu thô của Iran vào tháng 7.
Nhưng không chỉ ở châu Âu, Nga cũng đang thay thể vị trí của Iran trong các thương vụ mua bán dầu bên ngoài liên minh châu Âu. Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu nhập khẩu dầu Nga trở lại vào tháng 6 sau khi cắt giảm nguồn cung dầu từ Iran.
Ankara dù tuyên bố không quan tâm tới lệnh trừng phạt của Mỹ, nhiều công ty có mối quan hệ quốc tế sâu rộng của họ vẫn lo ngại có thể bị Mỹ trừng phạt nếu vẫn tiếp tục giao dịch với Tehran.
Kịch bản tương tự cũng được ghi nhận ở Trung Quốc khi lượng dầu Bắc Kinh nhập khẩu từ Iran đã giảm 34% trong tháng 9 trong khi với Nga, con số này tăng 7%. Ở Hàn Quốc, doanh số bán dầu của Tehran trong tháng 8 đã giảm 85% còn các lô hàng của Nga lại tăng số lượng lên 20% trong cùng tháng.
Điều này đã mang lại lợi nhuận lớn cho các công ty quốc doanh của Nga. Trong báo cáo được Rosneft, công ty dầu khí có phần lớn vốn thuộc sở hữu của chính phủ Nga công bố hôm 6/11, thu nhập ròng của Rosneft đã chạm lên mức 6,8 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm, tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm 2017.