Máy bay thăm dò phóng xạ Constant Phoenix của Mỹ
Diễn biến đó xuất hiện 1 tháng sau khi một tàu ngầm hạt nhân của Mỹ va vào một vật thể khi đang lặn trong hải phận quốc tế thuộc Biển Đông, khiến Trung Quốc lên tiếng bày tỏ lo ngại về khả năng rò rỉ hạt nhân.
Nhiệm vụ hàng đầu của máy bay Boeing WC-135 Constant Phoenix, biệt danh “máy đánh hơi hạt nhân” là thu thập các mẫu không khí để phát hiện sự hiện diện của vật liệu hạt nhân toả ra từ các vụ nổ hạt nhân.
“Hiếm khi WC-135 đến Biển Đông. Hoạt động gần đây nhất ở khu vực này của nó là vào tháng 1/2020”, Sáng kiến Thăm dò tình hình chiến lược Biển Đông, một tổ chức nghiên cứu về biển trụ sở tại Bắc Kinh, viết trên WeChat ngày 1/11.
Ít nhất 11 thuỷ thủ trên tàu ngầm hạt nhân Mỹ USS Connecticut bị thương trong sự cố xảy ra ngày 2/10. Hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy con tàu bị tháo phần mũi, gợi ý rằng con tàu có thể đã đâm trực diện phía trước.
Trung Quốc chỉ trích Mỹ “vô trách nhiệm” khi không công bố chi tiết sự cố và yêu cầu được biết liệu vụ việc “có gây rò rỉ hạt nhân, khiến môi trường biển bị ô nhiễm hay không”.
Thông cáo của Hạm đội 7 đưa ra ngày 1/11 nói rằng con tàu đã đâm vào một vỉa ngầm chưa được thăm dò dưới biển, trong lúc tàu đang hoạt động trong hải phận quốc tế của Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Cùng đi với máy bay Constant Phoenix đến Biển Đông cuối tuần qua là máy bay do thám E-8C, hai máy bay tuần tra biển P-8A, một máy bay trinh sát điện tử EP-3E và một máy bay do thám, Sáng kiến Thăm dò tình hình chiến lược Biển Đông tại Bắc Kinh dựa vào hình ảnh vệ tinh khẳng định.
Ridzwan Rahmat, một nhà phân tích quân sự tại tạp chí quân sự Janes, cho rằng việc huy động máy bay Constant Phoenix có thể là để kiểm tra xem có chất phóng xạ nào trong không khí hay không.
“Đó có thể là biện pháp phòng ngừa của Mỹ để xem liệu có khả năng xảy ra rò rỉ hạt nhân sau vụ va chạm không”, Rahmat nói.
Song Zhongping, một nhà bình luận quân sự ở Hong Kong, cũng tin rằng sự hiện diện của Constant Phoenix là để kiểm tra khả năng rò rỉ phóng xạ sau vụ đâm va.
“Và nếu đó là mục đích thực sự, điều đó cho thấy vụ va chạm đủ nghiêm trọng khiến Mỹ lo ngại và phải điều máy bay đến để thu thập thêm thông tin”, ông Song nói.
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu này cho rằng cũng có thể giải thích theo cách khác. “Có thể Mỹ lo Trung Quốc đã tiến hành một số vụ thử hạt nhân dưới biển, và Washington đưa máy bay đến đó để xác nhận”, ông Song nói.
Theo hình ảnh vệ tinh chụp ngày 20/10 của hãng Planet Labs (Mỹ), con tàu USS Connecticut khi trở về đảo Guam đã được dỡ phần mũi, gợi ý rằng vụ va chạm đã làm hỏng hệ thống sonar ở mũi tàu.
Thông cáo của Hải quân Mỹ đưa ra ngày 7/10 khẳng định con tàu lớp Sói biển vẫn “an toàn và ổn định” sau sự cố.