Sputnik dẫn thông tin từ Obektivno.bg, trích dẫn các tài liệu ngân sách của Lầu Năm Góc cho biết, một số tên lửa ATACMS cũ trong kho dự trữ của Mỹ, được hứa hẹn sẽ chuyển giao cho Ukraine đã hết hạn sử dụng từ năm 2015.
Theo các tài liệu ngân sách của Lầu Năm Góc trong năm năm qua, Quân đội Mỹ cần hơn một triệu đô la để cải tiến các tên lửa này nhằm kéo dài tuổi thọ hoạt động của chúng. Điều này đã làm dấy lên mối lo ngại về tính thực tế và hiệu quả của việc gửi những tên lửa cũ kỹ này đến Ukraine.
Trước đó, dự án hiện đại hóa ATACMS cũ kỹ dường như đã trở thành gánh nặng tài chính đáng kể, vì Quân đội Mỹ muốn nâng cấp chúng thành hệ thống tên lửa tiên tiến hơn.
Nỗ lực cải tiến tên lửa của Mỹ
Theo báo cáo ngân sách hàng năm của Bộ Quốc phòng về mua sắm tên lửa, một số ATACMS trong kho vũ khí của Mỹ đã hết hạn từ năm 2015. Trong năm tài chính 2016, bắt đầu từ ngày 1/10/2015 Quân đội Mỹ đã phân bổ 30,1 triệu đô la để sửa đổi "10 ATACMS đã hết hạn và thiết lập lại thời hạn phục vụ của chúng" . Vì ATACMS có thời gian hoạt động là 10 năm nên các tên lửa được cải tiến từ năm 2015 dự kiến sẽ hết thời hạn sử dụng vào năm 2025.
Trong các năm tài chính 2016 và 2021, Quân đội Mỹ đã đầu tư tổng cộng 1,22 tỷ đô la để cải tiến 1.075 đơn vị ATACMS. Ngoài ra, trong năm tài chính 2020, Quân đội Mỹ đã mua thêm 240 đơn vị ATACMS, nâng tổng số đơn vị lên 1.575 vào tháng 3/2023, theo báo cáo ngân sách tài khóa 2024.
Trong khi đó, Quân đội Mỹ đã nỗ lực thay thế ATACMS bằng Tên lửa tấn công chính xác (PrSM) tiên tiến và mạnh mẽ hơn trong những năm gần đây. Báo cáo ngân sách mới nhất cho năm tài chính 2025 cho thấy, lực lượng Mỹ đã liên tục bổ sung thêm nhiều đơn vị PrSM vào kho vũ khí của họ trong ba năm tài chính vừa qua. Số lượng PrSM mới mà quân đội mua đã tăng từ 42 trong năm tài chính 2023 lên 110 trong năm tài chính 2024 và dự kiến sẽ đạt 230 trong năm tài chính 2025.
Trong khi mỗi tên lửa ATACMS có giá khoảng 1 triệu đô la, giá của tên lửa PrSM mới hơn là hơn 2 triệu đô la mỗi tên lửa. Tuyên bố về thời hạn sử dụng của ATACMS đã hết có thể gây ra mối lo ngại nghiêm trọng về độ tin cậy và an toàn của chúng.
Sự nguy hiểm của tên lửa hết hạn
Tuổi thọ của tên lửa là một chỉ báo quan trọng về tình trạng của các thành phần chính có trong tên lửa. Trong số đó, yếu tố nguy hiểm nhất là các hóa chất trong nhiên liệu và hệ thống điện tử. Khi hết hạn có thể dẫn đến các vấn đề đáng kể về hiệu quả của tên lửa, chẳng hạn như công suất động cơ giảm hoặc hệ thống dẫn đường trục trặc. Điều này có nghĩa là tên lửa sẽ không thực hiện được nhiệm vụ mà nó được thiết kế để thực hiện.
Một trong những vấn đề chính đi kèm với thời hạn sử dụng hết hạn là khả năng phân hủy nhiên liệu. Cho dù là nhiên liệu rắn hay lỏng, nhiên liệu tên lửa có thể trở nên không ổn định theo thời gian. Điều này có thể dẫn đến những hỏng hóc bất ngờ trong quá trình phóng và trong trường hợp xấu nhất là có thể gây ra sự cố thảm khốc.
Đây không chỉ là vấn đề lý thuyết, có những trường hợp đã ghi nhận về tên lửa cũ, không được lưu trữ đúng cách khiến nó không hoạt động như mong đợi. Ngoài ra, các cảm biến điện tử và hệ thống dẫn đường của tên lửa có thể xuống cấp theo thời gian.
Bất chấp những rủi ro tiềm ẩn này, không phải tất cả tên lửa hết hạn sử dụng đều hoàn toàn không sử dụng được. Chúng có thể trải qua quá trình bảo trì và nâng cấp để kéo dài tuổi thọ để đảm bảo hiệu quả.
Lực lượng quân sự phải thường xuyên tiến hành kiểm tra và sửa chữa để đảm bảo tên lửa cũ có thể được phóng an toàn, ngay cả khi thời hạn sử dụng đã hết. Điều này bao gồm thay thế các thành phần quan trọng, chẳng hạn như cảm biến và hệ thống điện tử, kiểm tra độ ổn định của nhiên liệu.
Nếu thực hiện những bước này, ngay cả khi đã hết hạn sử dụng, tên lửa vẫn có thể được triển khai với mức độ an toàn và hiệu quả hợp lý.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng tên lửa không được bảo dưỡng thường xuyên có thể gây ra mối lo ngại. Trong giới quân sự, có những cuộc thảo luận về những rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng tên lửa cũ, bởi chúng có thể tạo ra thêm nhiều vấn đề trên chiến trường. Chính vì vậy mà tên lửa cũ cần được phân tích và quản lý cẩn thận.