Tên lửa vác vai Stinger.
Lợi nhuận khổng lồ
Trước khi thông qua gói 61 tỷ USD mới nhất, Quốc hội Mỹ đã thông qua 4 dự luật chi tiêu dành cho Ukraine với tổng trị giá 113 USD kể từ khi bắt đầu xung đột vào tháng 2/2022.
Phần lớn nhất trong toàn bộ sáng kiến chi tiêu, tương đương 61,8 tỷ USD (54,7%), thuộc về Bộ Quốc phòng Mỹ, nơi cấp cho các nhà thầu lớn những hợp đồng mới béo bở.
Tuy nhiên, 61,8 tỷ USD vẫn chưa là gì so với ngân sách gần nghìn tỷ USD của Lầu Năm Góc, vốn chiếm khoảng 40% chi tiêu quân sự của các nước trên thế giới, theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) năm 2023.
Năm nhà thầu quốc phòng của Mỹ, cụ thể là Lockheed Martin, RTX (trước đây là Raytheon), Boeing, Northrop Grumman và General Dynamics, đã hưởng lợi trước khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga được triển khai.
Vào tháng 1 năm 2022, các nhà thầu vũ khí hàng đầu của Mỹ đã tuyên bố tình trạng hòa bình và an ninh toàn cầu đang xấu đi là cơ hội kinh doanh cho các nhà đầu tư và nhân viên của họ.
Đặc biệt, Giám đốc điều hành Raytheon Greg Hayes tuyên bố rằng một cuộc xung đột quân sự ở Ukraine và căng thẳng ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương tạo ra 'cơ hội bán hàng quốc tế'. "Tôi hoàn toàn mong đợi chúng ta sẽ thấy được một số lợi ích từ nó", Hayes nói.
Về phần mình, Giám đốc điều hành Lockheed James Taiclet dự báo quốc phòng trị giá 740 tỷ USD của Lầu Năm Góc sẽ tiếp tục tăng trưởng do tình hình bất ổn ngày càng gia tăng.
Quả thực, 5 nhà thầu này đã chứng kiến mức tăng trưởng cổ phiếu ấn tượng trong năm đầu tiên thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Theo Viện Quincy về Quản lý Nhà nước có trách nhiệm, cổ phiếu của Lockheed Martin, RTX, Boeing, Northrop Grumman và General Dynamics đã tăng giá trị trung bình 12,78% trong khoảng thời gian từ tháng 2 năm 2022 đến tháng 2 năm 2023.
- Tính đến ngày 26 tháng 4, cổ phiếu của Lockheed Martin có giá trị 461,29 USD, tăng 12,71% kể từ khi bắt đầu chiến sự.
Đây cũng chính là nhà sản xuất cung cấp tên lửa chống tăng Javelin, tên lửa pháo binh di động HIMARS và tên lửa phòng không PAC-3, cũng như các loại đạn và tên lửa khác cho Ukraine.
Doanh thu của công ty trong 12 tháng kết thúc vào ngày 31 tháng 3 năm 2024 là 69,6 tỷ USD, tăng 5,28% so với năm 2022.
- Cổ phiếu của General Dynamics đã tăng từ 227,98 USD (22 tháng 2 năm 2022) lên 284,41 USD trong tháng 4 năm 2024. Nó đạt đỉnh 295,18 USD vào ngày 5 tháng 4 và sau đó phải đối mặt với một xu hướng giảm nhẹ.
Nguyên nhân dẫn đến sự giảm nhẹ này được giới chuyên gia cho rằng do Nga đã hạ gục thành công hàng loạt xe tăng chiến đấu chủ lực M1A1 Abrams của nhà thầu quốc phòng này trong chiến dịch quân sự đặc biệt.
- Trước cuộc xung đột, cổ phiếu của RTX Corporation ở mức 98,12 USD; sau đó nó tăng lên 104,27 USD vào ngày 11 tháng 4 năm 2022 và chứng kiến một loạt thăng trầm kể từ đó. Tuy nhiên, nó đã tăng vọt 45,3% trong tháng 4.
RTX nổi tiếng với việc sản xuất tên lửa vác vai Stinger, tên lửa không đối không tầm trung tiên tiến (AMRAAM), đạn tên lửa của MIM-104 Patriot được quân đội Ukraine sử dụng trong vùng chiến sự.
Vào tháng 1, nhà thầu quốc phòng này đã được chọn để chế tạo 1.000 tên lửa Patriot của Mỹ để trang bị cho các nước thành viên châu Âu. RTX báo cáo doanh thu 68,9 tỷ USD vào năm 2023, tăng 3% so với năm 2022 và vẫn tiếp tục tăng cho đến nay.
- Cổ phiếu của Northrop Grumman bắt đầu tăng từ 409,67 USD vào ngày 22 tháng 2 năm 2022 lên tới 480,45 USD vào ngày 26 tháng 4, đánh dấu mức tăng vọt 17,28%.
Nhà thầu này đã cung cấp cho quân đội Ukraine nhiều loại thiết bị quân sự, bao gồm pháo và đạn dược, xe bọc thép chở quân và được cho là cả UAV cỡ lớn. Doanh thu của Northrop Grumman tăng 7% lên 39,3 tỷ USD vào năm 2023, so với 36,6 tỷ USD vào năm 2022.
- Cổ phiếu của Boeing đứng ở mức 201,48 USD trước cuộc xung đột. Nó giảm mạnh vào tháng 5 và một lần nữa vào tháng 9 năm 2022; sau đó phục hồi đạt mức 264,27 USD vào ngày 11 tháng 12 năm 2023.
Tính đến ngày 26 tháng 4, nó đã giảm xuống còn 167,22 USD. Boeing vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau những thất bại do đại dịch COVID gây ra.
Tệ hơn nữa, cuộc kiểm tra kéo dài sáu tuần gần đây của Cục Hàng không Liên bang (FAA) về hoạt động sản xuất máy bay phản lực 737 Max của Boeing đã bộc lộ nhiều vấn đề.
Nhà thầu quốc phòng này của Mỹ nổi tiếng với việc cung cấp cho Ukraine bom đường kính nhỏ phóng từ mặt đất. Boeing kiếm được 77,7 tỷ USD doanh thu vào năm 2023.
Các nhà thầu quốc phòng tính phí quá cao cho Lầu Năm Góc để kiếm thêm tiền
Có nhiều điều hơn nữa về vận may được báo cáo của các nhà thầu quốc phòng Mỹ. Các nhà lập pháp đảng Dân chủ đã đưa ra cảnh báo vào đầu năm nay về việc 5 nhà thầu lớn này tăng giá cho Lầu Năm Góc nhằm tăng thêm lợi nhuận của họ.
Bernie Sanders, thượng nghị sĩ Mỹ, đặc biệt chỉ trích Tập đoàn RTX đã tăng giá tên lửa Stinger của họ "gấp bảy lần kể từ năm 1991" khiến Lầu Năm Góc phải trả hơn 400.000 USD để thay thế mỗi tên lửa được gửi đến Ukraine.
"Ngay cả khi tính đến lạm phát và những cải tiến trong công nghệ tên lửa, đó vẫn là một mức tăng giá quá đáng", nhà lập pháp Mỹ nhấn mạnh.
Vào tháng 5 năm 2023, CBS News đã công bố kết quả của cuộc điều tra kéo dài sáu tháng về "điều chỉ có thể được mô tả là hành vi thao túng giá cả của các nhà thầu quốc phòng Mỹ".
Các phương tiện truyền thông tiết lộ rằng Lầu Năm Góc đã trả quá cao cho hầu hết mọi thứ, từ radar, tên lửa và máy bay trực thăng cho đến các loại đai ốc và bu lông. Tệ hơn nữa, xu hướng đáng lo ngại này đã bắt đầu ngay từ cuộc xung đột Ukraine.
Theo Sanders, Lầu Năm Góc cũng chịu một phần trách nhiệm lớn.
Thượng nghị sĩ nhấn mạnh: "Bộ Quốc phòng đã gặp khó khăn vì lãng phí, gian lận và quản lý tài chính yếu kém trong nhiều thập kỷ. Trên thực tế, Bộ Quốc phòng vẫn là cơ quan liên bang duy nhất không thể vượt qua cuộc kiểm toán độc lập – một yêu cầu theo luật liên bang kể từ đầu những năm 1990".
Theo nhà lập pháp, vào năm 2023, Bộ Quốc phòng đã thất bại trong cuộc kiểm toán lần thứ sáu sau khi không thể hạch toán đầy đủ 63% trong tổng tài sản trị giá 3,8 nghìn tỷ USD của mình.
Vì vậy, hầu như không có gì đáng ngạc nhiên khi các nhà thầu quốc phòng thường xuyên tính phí quá cao cho Lầu Năm Góc - và người nộp thuế Mỹ - gần 40% đến 50%, ông lập luận.
Vấn đề còn phức tạp hơn nữa khi phần lợi nhuận bất ngờ này lại chảy ngược về các chính trị gia Mỹ thông qua các nhóm vận động hành lang của các nhà sản xuất vũ khí. Theo OpenSecrets, năm nhà thầu này đã chi gần 140 triệu USD để vận động chính phủ liên bang vào năm 2023.
Thượng nghị sĩ Bernie Sanders đã lo ngại rằng tổ hợp công nghiệp quân sự Mỹ hiện chỉ được điều hành bởi 5 tập đoàn, họ lợi dụng sự độc quyền của mình để thu về lợi nhuận khổng lồ.