Tạp chí Nikkei Asia (Nhật Bản) mới đây đưa tin, làn sóng rời đi của các công ty bất động sản Trung Quốc đã khiến khu nghỉ dưỡng ven biển ở thành phố Sihanoukville, tỉnh Preah Sihanouk, Campuchia tràn ngập hàng trăm dự án chưa hoàn thành.
Một trong những 'tòa nhà ma' còn dang dở ở thành phố Sihanoukville, tỉnh Preah Sihanouk, Campuchia. Ảnh: Nikkei Asia
Bộ khung bê tông của một trong những tòa nhà này nằm trên mảnh đất thuộc sở hữu của giáo viên tiểu học 51 tuổi Pan Sombo.
"Điều này hoàn toàn không thể tưởng tượng nổi", Pan Sombo nói khi nhìn lên một tòa nhà cao tầng không có triển vọng hoàn thành.
Một nhà đầu tư Trung Quốc lần đầu tiên đưa ra đề xuất xây chung cư 10 tầng, tận dụng khu đất trống rộng khoảng 750m2 của giáo viên này vào năm 2019, đúng thời điểm Campuchia đang trải qua thời kỳ bùng nổ bất động sản chưa từng có.
Với lời hứa của nhà đầu tư rằng tòa nhà sẽ được hoàn thành vào năm 2021 và tạo ra khoảng 20 triệu riel (5.000 USD) mỗi tháng tiền sử dụng đất - gấp 10 lần thu nhập của giáo viên, Pan Sombo đã đồng ý với dự án.
Khi đại dịch COVID-19 ập đến, nhà đầu tư quay về Trung Quốc và nói rằng không thể trở lại Campuchia. Đó là lời cuối cùng giáo viên này được nghe từ nhà đầu tư. Hiện tại, Pan Sombo đã tìm đến chính quyền địa phương để bắt đầu quá trình giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu.
Tại Sihanoukville không thiếu những "tòa nhà ma" như vậy. Theo chính quyền thành phố, có khoảng 360 tòa nhà chưa hoàn thiện và khoảng 170 tòa nhà khác đã hoàn thành nhưng vẫn để trống.
Phụ thuộc nặng nề vào nguồn tiền Trung Quốc
Theo Nikkei Asia, với vị trí đắc địa bên bờ Vịnh Thái Lan, Sihanoukville trở thành điểm đến bùng nổ vào giữa những năm 2010 trước 'làn sóng tiền' đến từ Trung Quốc. Mục tiêu theo đuổi tăng trưởng kinh tế của Campuchia đã tìm ra hướng đi theo Sáng kiến "Vành đai và Con đường" (BRI) của Trung Quốc.
Tập đoàn bất động sản Prince của Campuchia đã bắt đầu một loạt dự án xây dựng, bao gồm một khách sạn sang trọng và một trung tâm thương mại. Sihanoukville được mệnh danh là "Macao thứ hai" khi hàng chục sòng bạc mọc lên.
Công nhân xây dựng ở Sihanoukville đội mũ bảo hộ có chữ Trung Quốc. Ảnh: Nikkei Asia
Rồi đại dịch COVID-19 ập đến… Theo Bộ Du lịch Campuchia, năm ngoái, nước này chỉ thu hút khoảng 550.000 khách du lịch Trung Quốc, giảm 77% so với năm 2019. Chỉ có 15.754 hành khách đến sân bay quốc tế Sihanoukville vào năm ngoái, giảm 98% so với năm 2019.
Tiền quay trở lại Sihanoukville chậm sau đại dịch do chính phủ Campuchia kiểm soát các sòng bạc và khủng hoảng bất động sản tại Trung Quốc. Theo ước tính của chính phủ Campuchia, sẽ cần thêm 1,1 tỷ USD đầu tư bổ sung để hoàn thiện các tòa nhà còn dang dở.
Vào tháng 1, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã công bố chính sách giảm thuế và ưu đãi nhằm khuyến khích các nhà đầu tư giải cứu các "tòa nhà ma" ở Sihanoukville.
Nhưng với việc nền kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ tăng trưởng chậm lại, những biện pháp đó sẽ không dễ để phát huy hiệu quả, Ky Sereyvath - Tổng giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại Học viện Hoàng gia Campuchia - nhận định.
Trong khi đó, Campuchia đang phụ thuộc đáng kể vào nguồn vốn Trung Quốc. Năm 2022, Hội đồng Phát triển Campuchia đã phê duyệt khoản đầu tư nước ngoài trị giá khoảng 1,9 tỷ USD, trong đó 90% đến từ Trung Quốc.
Giám đốc một công ty xây dựng Campuchia cho biết: "Thật khó để lấp đầy khoảng trống do Trung Quốc để lại bằng các khoản đầu tư từ các nước khác."
Long Dimanche - Phó thống đốc tỉnh Preah Sihanouk - cho biết, Sihanoukville cần đa dạng hóa cả ngành công nghiệp và các quốc gia đầu tư để có nền kinh tế năng động hơn. Chính phủ cũng đã thể hiện sự cởi mở trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.
Nikkei Asia nhận định, Nhật Bản là một bên đầu tư tiềm năng. Các công ty Nhật hiện diện ở Campuchia ít hơn so với ở Thái Lan hay các nước ASEAN khác, nhưng Nhật Bản đã hỗ trợ cảng Sihanoukville - cảng nước sâu duy nhất của Campuchia - trong khoảng ba thập kỷ.
Theo Nikkei Asia, các nhà đầu tư Trung Quốc đã đổ tiền vào các quốc gia láng giềng châu Á, qua đó mở rộng mối liên kết giữa các nền kinh tế khu vực với thị trường Trung Quốc. Campuchia không phải là ví dụ duy nhất. Cuộc khủng hoảng nợ của gã khổng lồ bất động sản Trung Quốc Country Garden Holdings đã lan sang Malaysia, nơi số phận của dự án phát triển khu phức hợp trị giá 100 tỷ USD ở bang Johor đang trong tình trạng bấp bênh.