Sau hai năm không hoạt động nhiều, dịch cúm có thể bùng phát trở lại trong năm nay.
Sự trở lại của một mùa cúm có khả năng diễn biến mạnh hoặc thậm chí ở mức nghiêm trọng khiến nhiều chuyên gia y tế lo ngại về kịch bản chúng ta có thể sẽ phải chứng kiến sự tái diễn của một “đại dịch” COVID-19 từng là gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã rất căng thẳng.
Điều bất lợi là các mùa cúm vốn vẫn khó dự đoán. Tuy nhiên, trước khi bước vào mùa cúm 2022-2023, các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm địa phương cho rằng có lý do để lo ngại rằng năm nay có thể đi ngược lại xu hướng này.
Dịch cúm có thể tồi tệ như thế nào và tại sao?
Mặc dù rất khó dự đoán mùa cúm sẽ hình thành như thế nào so với những năm trước, nhưng một trong những cơ chế mà các chuyên gia y tế sử dụng để dự báo những gì có thể xảy ra ở Bắc Mỹ là theo dõi cách dịch cúm lưu hành ở Nam bán cầu.
“Đôi khi đó là sự phản ánh rất chính xác… nhưng vẫn không thể dự đoán được 100% điều gì sẽ xảy ra ở đây”, Tiến sĩ Larry Madoff, Giám đốc y tế phụ trách các Bệnh truyền nhiễm và Khoa học Phòng thí nghiệm thuộc Sở Y tế Công cộng bang Massachusetts (Mỹ) cho biết.
Giới chuyên gia thường tìm đến các quốc gia như Australia và New Zealand để nghiên cứu xem chủng nào đang lưu hành và mức độ nghiêm trọng của mùa cúm đến đâu (thường là từ tháng 4 đến tháng 9, giai đoạn mùa Đông của những nước này).
Một nhân viên trưng bày hộp vắc xin cúm mới có tên là Vaxigrip Tetra tại phòng thí nghiệm của công ty dược phẩm Pháp Sanofi ở Val-de-Reuil. Ảnh: AFP
Theo một bài báo gần đây trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, dữ liệu sơ bộ cho thấy các trường hợp mắc bệnh cúm vào năm 2022 đạt đỉnh sớm hơn và cao hơn bất kỳ mùa nào trong năm so với trước đó. Trẻ em và thanh thiếu niên có nhiều khả năng bị ảnh hưởng hơn người lớn.
Cũng theo tạp chí trên, số bệnh nhân nhập viện vì cúm sẽ sớm đạt đỉnh nhưng không cao hơn so với mùa năm trước.
Xu hướng dịch cúm trong những năm gần đây cũng là một yếu tố cần xem xét. Tiến sĩ Erica Shenoy, Phó giám đốc Đơn vị Kiểm soát Nhiễm trùng trực thuộc Bệnh viện Đa khoa Massachusetts nhận định:
“Hầu hết xã hội đã quay trở lại các hoạt động bình thường khi không khí mát mẻ hơn và mọi người ở trong nhà nhiều hơn, vì vậy chúng tôi dự báo sẽ có sự gia tăng, không chỉ ở bệnh cúm mà còn cả các vi rút đường hô hấp khác”.
Theo Tiến sĩ Larry Madoff, giãn cách xã hội và các biện pháp chống đại dịch COVID đã góp phần giúp Massachusetts hầu như không gặp bất kỳ dịch cúm nào vào năm 2020.
Rồi sau đó vào năm 2021, việc dịch cúm xuất hiện ở đầu mùa và cuối mùa nhưng không xuất hiện nhiều ở giữa mùa là hiện tượng “không bình thường”.
“Ít người mắc bệnh cúm hơn trong vài năm qua luôn là một dấu hiệu cảnh báo vì khi mắc bệnh cúm, họ sẽ phát triển một số khả năng miễn dịch đối với bệnh này”, Larry Madoff phát biểu.
“Khi không bị cúm, khả năng miễn dịch ở mỗi trường xung quanh sẽ kém đi và đặc biệt đúng với những đứa trẻ chưa trải qua nhiều mùa cúm. Vì vậy, điều đó có phần đáng lo ngại, rằng năm nay sẽ có ít người miễn dịch với bệnh cúm hơn nên có thể chúng ta sẽ chứng kiến một mùa cúm nghiêm trọng hơn”.
Hơn nữa, nhiều biện pháp phòng ngừa COVID-19 (như giãn cách xã hội và đeo khẩu trang bắt buộc) góp phần phòng chống cúm trong những năm trước hiện đã được nới lỏng cũng đồng nghĩa với việc có nhiều dịch cúm hơn trong năm nay.
Tiến sĩ Madoff nói rằng những yếu tố đó (các biện pháp giảm nhẹ đại dịch và ít khả năng miễn dịch đối với bệnh cúm), có thể là một phần nguyên nhân đằng sau “mùa cúm cực kỳ nghiêm trọng” đang diễn ra ở Nam Bán cầu.
“Chúng tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có thêm dịch cúm ở Bắc bán cầu trong năm nay”, ông nói.
Bà Margaret LaRaviere được chủng ngừa cúm vào tháng 9/2022 do Sở Y tế Công cộng Chicago tổ chức. Ảnh: Getty
Chúng ta cần làm gì?
Tiến sĩ Madoff cho biết, mùa cúm năm nay có thể tồi tệ hơn cả về mức độ nghiêm trọng hoặc về số lượng so với COVID vì vài năm vừa qua mọi người có được ít miễn dịch hơn đối với bệnh cúm.
“Đó là điều cần lưu ý và mọi người nên chủng ngừa cả COVID và cúm. Mọi người cần tiêm chủng càng sớm càng tốt. Điểm mấu chốt là không ai muốn một trong hai bệnh lại lưu hành, vì cả hai đều có thể gây bệnh nặng và nhất là lây lan ở trường học”.
Tiến sĩ Shenoy cho biết, hai năm qua bà đã được hỏi về khả năng trùng dịch xảy ra và nói rằng rất khó để dự đoán xem liệu nó có thể xuất hiện trong năm nay hay không.
Tuy nhiên, cả Madoff và Shenoy đều chia sẻ quan điểm về mối lo ngại dịch cúm có thể gây ra nhiều căng thẳng hơn cho hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã gặp nhiều gánh nặng.
Tiến sĩ Madoff nói: “Hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta đang gặp rất nhiều căng thẳng. Hiện có rất nhiều bệnh nhân tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe của chúng tôi, và mỗi mùa cúm, thậm chí trước đại dịch, luôn kéo dài công suất trong hệ thống chăm sóc sức khỏe”.
Cả Madoff và Shenoy đều nhấn mạnh điều tốt nhất mà mọi người có thể làm để bảo vệ mình trước mùa cúm, bất kể nó diễn ra như thế nào, chính là tiêm phòng. Năm nay, chủng ngừa thậm chí còn cấp thiết hơn do nguy cơ chúng ta phải chứng kiến một mùa cúm khắc nghiệt hơn.