SOHA NEWS
Tổ chức bộ máy Nhà nước
Thực dân Pháp thành lập Liên bang Đông Dương, gồm Việt Nam, Campuchia và Lào, đứng đầu là viên Toàn quyền người Pháp.
Việt Nam bị chia làm ba xứ với ba chế độ cai trị khác nhau: Bắc Kì là xứ nửa bảo hộ, Trung Kì theo chế độ bảo hộ, Nam Kì theo chế độ thuộc địa.
Mỗi xứ gồm nhiều tỉnh; đứng đầu xứ và tỉnh là các viên quan người Pháp. Dưới tỉnh là phủ, huyện, châu. Đơn vị hành chính cơ sở ở Việt Nam vẫn là làng xã, do các chức dịch địa phương cai quản. Bộ máy chính quyền từ trung ương đến cơ sở đều do thực dân Pháp chi phối.
Văn phòng phủ Thống sứ Bắc kì (Nguồn ảnh: luutru.gov.vn)
Chính sách kinh tế
Thực dân Pháp đẩy mạnh việc cướp đoạt rộng đất. Ở Bắc Kì, chỉ tính đến năm 1902 đã có 182000 hecta ruộng đất bị Pháp chiếm. Riêng Giáo hội Thiên Chúa đã chiếm ¼ diện tính cày cấy ở Nam Kì.
Bọn chủ đất mới vẫn áp dụng phương pháp bóc lột nông dân theo kiểu phát canh thu tô như địa chủ Việt Nam.
Trong công nghiệp, trước hết thực dân Pháp tập trung vào khai thác than và kim loại.
Năm 1912, sản lượng khai thác than đá tăng gập hai lần sản lượng năm 1903. Chỉ trong năm 1911, Pháp đã khai thác hàng vạn tấn quặng kèm, hàng trăm tấn thiếc, đồng, hàng trăm kilogram vàng và bạc
Sau công nghiệp khai thác, các ngành sản xuất xi măng, gạch ngói, điện nước, chế biến gỗ, xay xát gạo, giấy, diêm, rượu, đường vải sợi... cũng đem lại cho chúng nguồn lợi lớn.
Ga Hà Nội năm 1900 (Nguồn ảnh: kientrucvietnam.org.vn)
Thực dân Pháp xây dựng hệ thống giao thông vận tải để tăng cường việc bóc lột kinh tế và đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.
Đường bộ vương tới những nơi xa xôi hẻo lánh. Đường thủy ven biển và kênh rạch ở Nam Kì được khai thác triệt để.. Đến năm 1912, hệ thống đường sắt Việt Nam có tổng chiều dài 2059km.
Để năm giữ độc quyền thị trường Việt Nam, hàng hóa của Pháp nhập vào Việt Nam chỉ bị đánh thuế rất nhẹ hoặc được miễn thuế. Trong khi đó, hàng hóa các nước khác bị đánh thuế rất cao, có mặt hàng tới 120%. Hàng hóa của Việt Nam chủ yếu là xuất sang Pháp.
Pháp tiến hành đánh các thức thuế mới, chồng lên các thuế cũ đã có từ trước khi Pháp tới. Nặng nhất là thuế muối, thuế rượu, thuế thuốc phiện. Ngoài ra, chúng còn bắt phu đắp đường, đào sông, xây cầu, dinh thự, đồn bốt,...
Chính sách văn hóa giáo dục
Học sinh bậc Trung học ở tỉnh thời Pháp thuộc.
Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì chế độ giáo dục thời phong kiến, song trong một số kì thi có thêm môn Tiếng Pháp. Về sau, do nhu cầu học tập của con em các quan chức thực dân và cũng để tạo ra một lớp người bản xứ phục vụ cho công việc cai trị, chính quyền Pháp ở Đông Dương bắt đầu mở trường học mới cùng một số cơ sở văn hóa, y tế.
Hệ thống giáo dục phổ thông được chia làm ba bậc:
-Bậc Ấu học ở xã thôn (dạy chữ Hán và chữ Quốc ngữ);
-Bậc Tiểu học ở phủ, huyện (dạy chữ Hán và Quốc ngữ, chữ Pháp là môn tự nguyện;
-Bậc Trung học ở tỉnh (dạy chữ Hán, Quốc ngữ và chữ Pháp là bắt buộc).
Bài viết nhằm giúp cho độc giả nào chưa có điều kiện tìm hiểu lịch sử nước nhà có thêm kiến thức tham khảo, theo tinh thần "Dân ta phải biết Sử ta". Nguồn: SGK Sử lớp 8, tr. 137-138-139.