Tờ The Washington Post đưa tin một máy bay trinh sát Tupolev Tu-154 phi vũ trang của Không quân Nga ngày 9-8 (giờ Mỹ) đã bay qua vùng không phận an toàn phía trên Lầu Năm Góc, trụ sở Quốc hội Mỹ cùng các tòa nhà chính phủ Mỹ khác. Hoạt động này được cho là để thu thập tình báo.
Thật ra đây là một chuyến bay hợp pháp. Tupolev Tu-154 của Nga đã thực thi quyền được quy định trong Hiệp ước Bầu trời mở mà Nga, Mỹ cùng 32 quốc gia khác đã ký.
Hiệp ước này cho phép các nước thành viên thực hiện các chuyến bay quan sát phi vũ trang trên lãnh thổ của các quốc gia thành viên khác nhằm mục đích thúc đẩy tính minh bạch và các nỗ lực kiểm soát vũ khí quốc tế, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.
Cảnh sát gác tại trụ sở Quốc hội Mỹ trong ngày đã phát cảnh báo nói rõ “một máy bay được ủy quyền bay ở độ cao thấp” sẽ đi vào vùng không phận được quy định vào giữa 11 giờ sáng 9-8 và 3 giờ chiều cùng ngày. “Chuyến bay này sẽ được cảnh sát trụ sở quốc hội Mỹ và các cơ quan chính phủ liên bang giám sát” - theo cảnh báo.
Tuy nhiên, theo trang Politico, điều đáng chú ý là phi cơ Nga cũng thực hiện một chuyến bay quan sát khác bay qua Bedminster, bang New Jersey, nơi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có một kỳ nghỉ.
“Tôi không biết bất kỳ căn cứ quân sự nào ở đó” – một quan chức Nhà Trắng nói. Cũng trong ngày 9-8, máy bay trinh sát Nga bay ở độ cao thấp ngang TP Dayton, bang Ohio, gần căn cứ không quân Wright-Patterson trước khi biến mất khỏi hệ thống giám sát chuyến bay trực tuyến vào chiều cùng ngày.
Tuy nhiên, Giám đốc Cơ quan tình báo quốc phòng Mỹ (DIA), Trung tướng Vincent Stewart cảnh báo Nga có thể đang lợi dụng hiệp ước này.
“Những thứ có thể thấy, những dữ liệu có thể thu thập sẽ cho phép Nga có được thông tin tình báo nền tảng về cơ sở hạ tầng, các căn cứ, cảng và tất cả cơ sở quan trọng của chúng ta. Điều đó sẽ cho họ một lợi thế đáng kể” – ông Stewart nói.
Steve Rademaker, cựu quan chức Cục an ninh quốc tế và không phổ biến vũ khí hạt nhân Mỹ, đánh giá Nga tuân thủ hiệp ước trên nhưng Moscow đã đưa ra một số biện pháp đi ngược lại tinh thần của hiệp ước.
Chẳng hạn, hiệp ước bắt buộc mỗi thành viên phải cho phép thành viên khác thực hiện bay quan sát ở bất cứ nơi nào trong lãnh thổ của mình. Tuy nhiên, Nga đã áp đặt việc giới hạn bay trinh sát qua thủ đô Moscow và các khu vực Chechnya, gần Abkhazia và South Ossetia.
Theo The Washington Post, Mỹ cũng thực hiện các chuyến bay trinh sát tương tự bằng máy bay OC-135B trong khuôn khổ hiệp ước trên.
Politico cho biết trong 15 năm qua, Mỹ và Nga đã thực hiện tổng cộng 165 lần bay như vậy. Kể từ khi hiệp ước này có hiệu lực vào năm 2002, có hơn 1.200 chuyến bay quan sát bầu trời mở đã được thực hiện.