Các quan chức địa phương và liên bang Mỹ vẫn đang cố gắng xác định mức độ ảnh hưởng của các thế lực bên ngoài lên tình trạng bất ổn đang lan rộng khắp các thành phố trên toàn nước Mỹ. Các quan chức đang đẩy nhanh việc thu thập chứng cứ để xác định mối liên kết của những phần tử cực đoan tham gia vào các cuộc bạo động, phá hoại tài sản và tấn công cảnh sát. Đồng thời các "thế lực ngoại quốc" bị Mỹ nghi ngờ góp phần gây ra tình trạng bất ổn này cũng đang được theo dõi.
Hôm Chủ nhật, 31/5, Thống đốc bang Minnesota Tim Walz xác nhận cái chết của người đàn ông da màu George Floyd do bị một cảnh sát ghì chân vào cổ đã làm bùng lên các cuộc biểu tình. Tuy nhiên, chính quyền bang đang xem xét dữ liệu từ các vụ bắt giữ và xác định các nhân tố bên ngoài đang tìm cách lợi dụng cơ hội để gây ra tình trạng bất ổn.
"Chưa biết những người bên ngoài đó liệu có đang dẫn dắt sự việc trở nên ngày càng tồi tệ và tiêu cực như thế này hay không. Nhưng vụ việc người đàn ông da màu George Floyd bị giết khiến các cuộc biểu tình xảy ra vẫn là trách nhiệm của chính chúng tôi," ông Walz nói.
"Việc nói rằng có những thế lực bên ngoài khác tác động dẫn đến tình hình bất ổn này không phải để đánh lạc hướng chú ý hay phủ nhận trách nhiệm của chúng tôi".
Người biểu tình ngồi trên đường phố bên ngoài tư gia của Thống đốc bang Minnesota tại thành phố Minneapolis, ngày 1/6/2020 (Ảnh: Victor J. Blue for The New York Times)
Chính quyền Trump cáo buộc cánh tả cực đoan
Chính quyền Trump đổ lỗi về tình trạng bạo loạn cho các phần tử cánh tả cực đoan. Ông Trump viết trên Twitter hôm 1/6 rằng Mỹ sẽ đưa phong trào cánh tả cực đoan chống phát xít Antifa vào danh sách khủng bố.
Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Willian Barr cũng xác định Antifa là nhóm khủng bố trong nước. Ông tuyên bố sử dụng các Lực lượng đặc nhiệm chống khủng bố thực thi luật pháp liên bang để bắt giữ và buộc tội những người tham gia vào các cuộc đối đầu bạo lực.
Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien trả lời trên đài CNN ngày 31/5: "Các nhóm Antifa này là các nhóm có tổ chức, chúng sử dụng bom xăng, pháo bông và khí đốt để phóng hỏa khắp các thành phố của chúng ta."
Khi được CNN hỏi về các nhóm cánh hữu tham gia vào bạo lực, O'Brien nói: "Chưa có báo cáo nào về việc các nhóm cánh hữu tham gia vào bạo loạn. Tất cả những sự việc này đều do Antifa."
Chính phủ Mỹ hiện không có thẩm quyền pháp lý để khép tội danh khủng bố cho một nhóm người trong nước theo cách mà họ làm đối với các tổ chức khủng bố nước ngoài.
Tổng thống Trump đi thăm nhà thờ St. John’s Church ở gần Nhà Trắng, dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt của cảnh sát, ngày 1/6/2020 (Ảnh: Doug Mills/The New York Times)
Thực thi pháp luật liên bang
Trong khi ông Trump và ông Barr tập trung vào Antifa và phe cánh tả thì Cục điều tra liên bang (FBI) cùng các cơ quan khác đang theo dõi các nhóm từ cả hai phe tả-hữu liên quan đến các cuộc bạo động và tấn công cảnh sát.
Các quan chức chấp pháp liên bang tiết lộ với CNN rằng họ biết về sự tồn tại của các nhóm bạo loạn có tổ chức. Các nhóm này sử dụng vỏ bọc của các cuộc biểu tình hợp pháp để tìm cách phá hoại của công và kích động bạo lực.
Theo như nhận định của các quan chức, trước đây có những nhóm người tập hợp lại và cùng đi khắp nơi đối đầu với cảnh sát, phá hoại tài sản. Trong những ngày gần đây, họ đã thấy mô hình tương tự ở Minneapolis và các thành phố khác xảy ra biểu tình bạo lực.
FBI và các cơ quan liên bang khác đang làm việc với chính quyền địa phương để theo dõi các bài đăng trên phương tiện truyền thông xã hội và các phương tiện thông tin liên lạc khác. Từ đó có thể xác định những người đã vượt qua biên giới giữa các bang để thực hiện hành vi bạo lực. Các quan chức cho biết họ tin rằng có các nhóm từ cả hai phe hữu-tả đã hợp nhất tham gia biểu tình cùng tấn công cảnh sát và chính phủ.
Trump cũng đổ lỗi cho các quan chức đảng Dân chủ ở Minnesota và các bang khác xảy ra biểu tình bạo lực.
"Hãy cứng rắn và quyết liệt lên các Thị trưởng và Thống đốc Dân chủ. Đây là những kẻ theo chủ nghĩa vô chính phủ. Hãy gọi cho Vệ binh Quốc gia NGAY BÂY GIỜ," tổng thống Mỹ viết trên Twitter.
Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ Marco Rubio hôm 30/5 cho biết những người ngoài cuộc bao gồm "những kẻ khủng bố khuyến khích bạo lực từ Antifa đến các nhóm 'Boogaloo'."
Boogaloo là một nhóm người muốn khởi xướng một cuộc nội chiến. Ông Rubio đã viết trên Twitter rằng các nhóm dù không "có chung hệ tư tưởng nhưng đều bất mãn với chính phủ và cảnh sát đang lợi dụng các cuộc biểu tình."
"Họ là một phần khiến phong trào chống chính phủ cực đoan đang gia tăng. Họ ghét thực thi pháp luật và muốn phá hủy toàn bộ hệ thống ngay cả khi cần phải bắt đầu cuộc nội chiến mới."
Cảnh sát sử dụng phương tiện dạng quân sự để ứng phó người biểu tình tại Santa Monica, bang California, ngày 31/5/2020 (Ảnh: Bryan Denton for The New York Times)
Các quan chức địa phương nói gì?
Giới chức bang Minnesota cho biết cuối tuần này những người theo tư tưởng da trắng thượng đẳng đang hòa lẫn với những người biểu tình hợp pháp.
Ủy viên An toàn Công cộng của bang John Harrington sáng 31/5 cho biết, khoảng 1/5 các vụ bắt giữ từ cuối tuần vừa qua là người bên ngoài bang Minnesota. Trong số những người bị bắt ngày 30/5 có cư dân từ Arkansas, Kansas City, Iowa, Illinois và Michigan.
Thống đốc Walz cũng cho biết bang đang điều tra tìm ra kẻ đứng sau vụ tấn công từ chối dịch vụ "rất tinh vi" trên tất cả các máy tính của chính quyền hôm 30/5.
Các quan chức trên cả nước cũng đang tìm cách xác định vỏ bọc của những kẻ kích động trộn lẫn với những người biểu tình hợp pháp.
Thị trưởng thành phố Denver Michael Hancock nói với CNN rằng ông "sẽ không ngạc nhiên" nếu Antifa đứng sau một số cuộc bạo động trong thành phố.
"Dù không cụ thể, nhưng chúng tôi có thông tin về việc trực tiếp tham gia của chúng, chúng tôi đã theo dõi và ngăn chặn. Chúng tôi đã tịch thu vũ khí, bao gồm cả vũ khí tấn công dùng để hướng đến các cuộc biểu tình."
Tại Chicago, Thị trưởng Lori Lightfoot cho biết những kẻ cướp bóc có mặt ở khắp thành phố và có thể đến từ bên ngoài.
Một quan chức chấp pháp cho biết, tại New York, các nhà điều tra cũng đang tìm hiểu trên mạng xã hội để xác định những người đứng đầu đang cố gắng khiến người biểu tình tụ tập để kích động bạo lực. Các nhà điều tra đã thấy rằng những thành phần chống đối liên hệ nhiều hơn với Antifa.
"Họ không đại diện cho những người New York biểu tình vì hòa bình," quan chức này nói.
Ảnh hưởng từ nước ngoài cũng không rõ ràng
Sau khi bạo loạn ở các cuộc biểu tình xảy ra, cáo buộc về các thế lực ngoại quốc đang cố gây ra sự gián đoạn ở Mỹ đã nhanh chóng được đưa ra. Cố vấn an ninh quốc gia O'Brien chỉ ra việc truyền thông Trung Quốc đang hả hê trước sự hỗn loạn của Mỹ.
Nhưng vai trò và sự ảnh hưởng của các tác nhân nước ngoài rất khó đo lường. Một số ý kiến cho rằng tác động của họ là phụ chứ không hề khởi xướng bất kỳ sự bất ổn nào.
Hôm 31/5, Thượng nghị sĩ Marco Rubio đã đăng trên Twitter rằng ông đang thấy "Truyền thông xã hội đang rất quan tâm đến các cuộc biểu tình và sự tham gia tích cực từ các tài khoản truyền thông xã hội có liên quan đến ít nhất 3 đối thủ nước ngoài."
Lãnh đạo Ủy ban Tình báo Thượng viện được cho là dựa trên một số thông tin từ phân tích của Graphika - một công ty đã hỗ trợ Ủy ban báo cáo về ảnh hưởng truyền thông xã hội của Nga trong cuộc bầu cử năm 2016. CNN đã có được thông tin mà Giám đốc điều hành của Graphika, John Kelly, gửi tới ông Rubio vào hôm 30/5.
"Chúng tôi đang chứng kiến sự tham gia rất tích cực vào vấn đề này từ các cụm tài khoản xã hội trong mạng lưới truyền thông xã hội của Nga, Iran và Trung Quốc," ông Kelly nêu.
"Đội ngũ của chúng tôi đang tích cực theo dõi tình hình, bao gồm cả các hoạt động xoay quanh 'Boogaloo' - nhóm người đang thúc đẩy 'Nội chiến Mỹ lần thứ hai'."
Mời độc giả theo dõi chúng tôi trên MXH Lotus